Fisigothiaid
 | |
| Enghraifft o'r canlynol | llwyth, grwp ethnig hanesyddol  |
|---|---|
| Math | Germaniaid, llwyth, Gothiaid |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Roedd y Fisigothiaid (Gothiaid Gorllewinol) yn un o'r ddwy brif gangen o'r Gothiaid; yr Ostrogothiaid oedd y llall.
Yn 410 cipiwyd Rhufain gan fyddin Fisigothaidd dan arweiniad eu brenin Alaric I. Wedi cwymp yr Ymerodraeth Rufeinig, yr oedd y Fisigothiaid yn un o bwerau mawr Ewrop am gyfnod o ddwy ganrif a hanner.
Rhwng 407 a 409 roedd y Fandaliaid, gyda chymorth yr Alaniaid, wedi concro rhan helaeth o Sbaen. Gofynnodd yr ymerawdwr Rhufeinig yn y gorllewin, Honorius, am gymorth y Fisigothiaid i adennill y tiriogaeth, ac wedi iddynt lwyddo, rhoddodd diriogaeth iddynt yn Gallia Aquitania fel gwobr. Yn 475, llwyddodd eu brenin Euric i orfodi'r Rhufeiniaid i gydnabod annibyniaeth teyrnas y Fisigothiaid. Erbyn 500 roedd Teyrnas y Fisigothiaid, gyda'r brifddinas yn Toulouse, yn rheoli Aquitania, Gallia Narbonensis a'r rhan fwyaf o Sbaen, neu Hispania. Yn 507 gorchfygwyd hwy gan y Ffranciaid dan Clovis I. Lladdwyd eu brenin Alaric II a chollasant eu gafael ar Aquitaine. Symudwyd canolfan y deyrnas i Barcelona, ac yna i Toledo. O 511 hyd 526, roedd y Fisigothiaid mewn cynghrair â'r Ostrogothiaid dan Theodoric Fawr.
Yn 554, collwyd Granada a rhan ddeheuol Hispania Baetica i'r Ymerodraeth Fysantaidd, ond erbyn 624 roedd y Fisigothiaid wedi adennill y tiriogaethau hyn. Yn 711, lladdwyd y brenin Roderic (Rodrigo) wrth wynebu ymosodiad Mwslemaidd ym Mrwydr Guadalete, ac erbyn 718 roedd y rhan fwyaf o Sbaen yn eiddo'r Mwslimiaid fel rhan o Al Andalus.
Symudodd llawer o'r Fisigothiaid tua'r gogledd, gan ffurfio Teyrnas Asturias yng ngogledd Sbaen, a bu gan eraill ran bwysig yn ymerodraeth Siarlymaen ychydig yn ddiweddarach.
Brenhinoedd y Fisigothiaid
[golygu | golygu cod]Brenhinoedd Paganaidd
[golygu | golygu cod]Gwrthryfelwyr
[golygu | golygu cod]Brenhinllin Balti - brenhinoedd Ariaidd
[golygu | golygu cod]Brenhinllin Balti - brenhinoedd Ariaidd Toulouse
[golygu | golygu cod]- Wallia (415–419)
- Theodoric I (419–451)
- Thorismwnd (451–453)
- Theodoric II (453–466)
- Ewric (466–484)
- Alaric II (484–507)
Brenhinllin Balti
[golygu | golygu cod]Brenhinoedd diweddarach
[golygu | golygu cod]Brenhinoedd diweddarach - Teyrnas Ariaidd Toledo
[golygu | golygu cod]Brenhinoedd diweddarach - Teyrnas Gatholig Toledo
[golygu | golygu cod]- Reccared I (586–601)
- Liwfa II (601–603)
- Witteric (603–610)
- Gwndemar (610–612)
- Sisebwt (612–621)
- Reccared II (621)
- Swintila (621–631)
- Sisenand (631–636)
- Chintila (636–640)
- Twlga (640–641)
- Chindaswinth (641–649)
- Recceswinth (649–672)
- Wamba (672–680)
- Erwig (680–687)
- Egica (687–701)
- Wittiza (701–710)
- Roderic (710–711)
- Agila II (711–713)
- Ardo (713–721)