Cymdeithas y Gymanwlad Newydd
| Enghraifft o'r canlynol | carfan bwyso  |
|---|---|
| Dechrau/Sefydlu | 1932 |
| Lleoliad yr archif | Llyfrgell Genedlaethol Cymru |
Cymdeithas a ymgyrchodd dros heddwch ryngwladol drwy sefydlu heddlu a thribiwnlys rhyngwladol oedd Cymdeithas y Gymanwlad Newydd (Saesneg: New Commonwealth Society).
Sefydlu[golygu | golygu cod]
Cafodd y gymdeithas ei sefydlu yn 1932 gan David Davies, Barwn 1af Davies (1880 – 1944) a ddaeth yn gadeirydd y gymdeithas. Roedd yn ŵyr i'r diwydiannwr David Davies, Llandinam. Yn dilyn ei ymddeoliad fel Aelod Seneddol Maldwyn yn 1929 daeth Davies i gredu bod yn amhosibl i Gynghrair y Cenhedloedd atal rhyfel ac roedd eisiau sefydlu tribiwnlys rhyngwladol i benderfynu ar anghydweld rhwng gwledydd a heddlu i orfodu gwledydd i dderbyn y dyfarniad. Cyhoeddodd lyfr The Problem of the Twentieth Century yn 1930 ym amlinellu'r syniadau hyn.
Amcanion[golygu | golygu cod]
Yn wahanol i nifer o gymdeithasau heddwch eraill, bwriad y gymdeithas oedd defnyddio grym i atal rhyfel, gyda chyhoeddiadau yn galw am lluoedd heddwch arfog gan gynnwys awyrlu heddwch rhyngwladol[1].
Cyhoeddiadau[golygu | golygu cod]
Cyhoeddodd y gymdeithas gylchgrawn The New Commonwealth, a llu o bamffledi a llyfrau.
Daeth y gymdeithas i ben yn 1954. Mae cofnodion, gohebiaeth a chyhoeddiadau'r gymdeithas yn rhan o Bapurau'r Arglwydd Davies yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru[2].
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ Jones, J Graham (Winter 2000-01). "The Peacemonger". Journal of Liberal Democrat history 29: 16-23.
- ↑ "Tudalennau'r Archif Wleidyddol Gymreig, Llyfrgell Genedlaethol Cymru". 2017-09-08.