Neidio i'r cynnwys

Aroglau

Oddi ar Wicipedia
Aroglau
Mathffenomen ffisegol Edit this on Wikidata
Rhan oarogleuo Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia
"Aroglau", gan Jan Brueghel yr Hynaf, Museo del Prado.

Aroglau (hefyd: oglau, sawr, gwynt ac ar lafar yn y gogledd, ogla) yw'r hyn a ellir ei arogleuo.[1] Fel arfer, sylweddau organic sy'n ffurfio aroglau e.e. bwyd, rhech, blodau neu dail gwartheg) ond ceir hefyd cyfansoddion di-garbon, megis hydrogen swlffid ac amonia.

Caiff aroglau eu creu gan un neu ragor o anweddolion (cemegolion cyfansawdd), fel arfer o grynodiad isel, a'u 'clywed' neu eu 'gwynto' gan anifail neu berson drwy ei synnwyr arogleuo.

Ceir dau fath o arogl: arogl da ('sent') ac arogl drwg. Mae rhai o'r geiriau sy'n disgrifio'r arogleuon da, neu dderbyniol yn ymwneud â bwyd, blodau ('persawrus') neu bersawr ('perarogleuon', 'mwsg', fragrance yn Ffrangeg). Ymhlith y geiriau Cymraeg am arogl drwg mae: 'hwmo' (bwyd wedi pydru), 'drewdod' a 'drycsawr ' (cyffredinol), 'miniog' a 'siarp' (arogl fineg), 'camfforaidd' (ogla peli lladd gwyfynod), oroglau 'mygu' neu 'fyglyd' (reek ond gall hefyd fod yn arogl da mewn cogionio). Weithiau gall yr arogl fod yn ddrwg neu'n dda i wahanol bobl ac ar wahanol adegau e.e. gall arogl chwys ffres fod yn dderbyniol, ond ymhen amser, oherwydd y meicrobau sydd yn cynyddu ynddo, gall fod yn ddrewdod annerbyniol.[2]

Gweler hefyd

[golygu | golygu cod]

Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. Geiriadur Prifysgol Cymru (GPC); adalwyd 4 Mawrth 2018.
  2. de march, Claire A.; Ryu, sangEun; Sicard, Gilles; Moon, Cheil; Golebiowski, Jérôme (September 2015). "Structure–odour relationships reviewed in the postgenomic era". Flavour and Fragrance Journal 30 (5): 342–361. doi:10.1002/ffj.3249.
Chwiliwch am aroglau
yn Wiciadur.


 Mae'r erthygl hon yn Eginyn. Gallwch helpu Wicipedia drwy ei datblygu.