Gŵyl Galan Awst: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Dim crynodeb golygu |
Dim crynodeb golygu |
||
| Llinell 1: | Llinell 1: | ||
Mae '''Gŵyl Galan Awst''' ar y cyntaf o Awst ac yn ŵyl Geltaidd hynafol |
Mae '''Gŵyl Galan Awst''' ar y cyntaf o Awst ac yn ŵyl Geltaidd hynafol. Gelwir hi hefyd gan yr enw Gwyddeleg '''''Lughnasadh''''' (''Lugnasad'' yn Gymraeg, a ''Lammas'' yn Saesneg). Dyma ŵyl [[Lleu]], neu Lugh gan y Gwyddelod, sef duw goleuni. Enw'r [[Rhufain hynafol|Rhufeiniaid]] ar [[Lyons]] ([[Ffrainc]]) oedd Lugudunum (''Caer Lleu'') a chaed Gŵyl Awgwstws yno fel dathliad o'r hen dduw Celtaidd. Felly hefyd yn Iwerddon lle parodd gŵyl ''Lughnasadh'' tan yn ddiweddar. Gŵyl yn ymwneud â goleuni ydoedd hi, ac [[amaethyddiaeth]] a chyneuwyd coelcerthi ym mhobman i'w dathlu. |
||
Yn [[Canzo]], yng ngogledd yr Eidal, mae'r trigolion lleol yn dal i ddathlu'r ''festa del sole'' ar y diwrnod yma ac felly hefyd yn y Swistir lle ceir gŵyl banc cenedlaethol ar y diwrnod hwn a chynnau coelcerthi. |
Yn [[Canzo]], yng ngogledd yr Eidal, mae'r trigolion lleol yn dal i ddathlu'r ''festa del sole'' ar y diwrnod yma ac felly hefyd yn y Swistir lle ceir gŵyl banc cenedlaethol ar y diwrnod hwn a chynnau coelcerthi. |
||
== |
== Lugnasad == |
||
Yng Ngwyddeleg, adnabyddir Gŵyl Galan Awst fel ''Lughnasadh'' (''Lugnasad'' yn Gymraeg, weithiau '''Lughnasad''' neu '''Lug(h)nasa'''), oedd ar [[1 Awst]] yn hen [[Calendr Celtaidd|galendr]] [[Celtiaid|Celtaidd]] [[Iwerddon]]. Fe'i chysylltir â'r duw [[Lleu]] neu Lug/[[Lugh]] (yn enwedig ''[[Lug mac Ethnenn]]''). |
|||
Dynodai Lugnasad ddechrau tymor y [[cynhaeaf]] ac fe'i dethlid gyda gwleddoedd mawr cyhoeddus. Yn ôl y ''[[Sanas Chormaic]]'' (''Gloseg Cormac'') gan yr esgob [[Cormac]], cafodd Lugnasad ei sefydlu gan Lug mac Ethnenn ei hun yn y cyfnod [[cynhanes]]yddol. Cydnabyddir fod yr enw yn tarddu o enw Lugh. |
|||
== Llyfryddiaeth == |
|||
*M. MacNéill, ''The Festival of Lughnasa'' (Dulyn, ail arg., 1982) |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
{{Cyfeiriadau}} |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
[[Categori:Mytholeg Geltaidd]] |
|||
[[Categori:Paganiaeth]] |
|||
== Gweler hefyd == |
|||
* [[Alban Arthan]] |
* [[Alban Arthan]] |
||
* [[Alban Eilir]] |
* [[Alban Eilir]] |
||
| Llinell 13: | Llinell 33: | ||
* [[Nos Calan Gaeaf]] |
* [[Nos Calan Gaeaf]] |
||
* [[Calan Mai]] |
* [[Calan Mai]] |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
{{cyfeiriadau}} |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
[[ast:Lugnasad]] |
[[ast:Lugnasad]] |
||
Fersiwn yn ôl 21:06, 10 Mehefin 2010
Mae Gŵyl Galan Awst ar y cyntaf o Awst ac yn ŵyl Geltaidd hynafol. Gelwir hi hefyd gan yr enw Gwyddeleg Lughnasadh (Lugnasad yn Gymraeg, a Lammas yn Saesneg). Dyma ŵyl Lleu, neu Lugh gan y Gwyddelod, sef duw goleuni. Enw'r Rhufeiniaid ar Lyons (Ffrainc) oedd Lugudunum (Caer Lleu) a chaed Gŵyl Awgwstws yno fel dathliad o'r hen dduw Celtaidd. Felly hefyd yn Iwerddon lle parodd gŵyl Lughnasadh tan yn ddiweddar. Gŵyl yn ymwneud â goleuni ydoedd hi, ac amaethyddiaeth a chyneuwyd coelcerthi ym mhobman i'w dathlu.
Yn Canzo, yng ngogledd yr Eidal, mae'r trigolion lleol yn dal i ddathlu'r festa del sole ar y diwrnod yma ac felly hefyd yn y Swistir lle ceir gŵyl banc cenedlaethol ar y diwrnod hwn a chynnau coelcerthi.
Lugnasad
Yng Ngwyddeleg, adnabyddir Gŵyl Galan Awst fel Lughnasadh (Lugnasad yn Gymraeg, weithiau Lughnasad neu Lug(h)nasa), oedd ar 1 Awst yn hen galendr Celtaidd Iwerddon. Fe'i chysylltir â'r duw Lleu neu Lug/Lugh (yn enwedig Lug mac Ethnenn).
Dynodai Lugnasad ddechrau tymor y cynhaeaf ac fe'i dethlid gyda gwleddoedd mawr cyhoeddus. Yn ôl y Sanas Chormaic (Gloseg Cormac) gan yr esgob Cormac, cafodd Lugnasad ei sefydlu gan Lug mac Ethnenn ei hun yn y cyfnod cynhanesyddol. Cydnabyddir fod yr enw yn tarddu o enw Lugh.
Llyfryddiaeth
- M. MacNéill, The Festival of Lughnasa (Dulyn, ail arg., 1982)
Ffynonellau
- Duwiau'r Celtiaid gan Gwyn Thomas, Llafar Gwlad 24.
Cyfeiriadau
| |||||