Canu Heledd

Cyfres o englynion saga yn dyddio o'r 9fed neu'r 10fed ganrif yw Canu Heledd. Y siaradwr yn yr englynion yw Heledd, chwaer Cynddylan, brenin rhan ddwyreiniol Teyrnas Powys yn y 7fed ganrif.

Mae Cynddylan, a gysylltir Cynddylan a llys Pengwern, wedi ei ladd (wrth frwydro yn erbyn yr Eingl-Sacsoniaid yn ôl pob tebyg), a'i lys yn wag a thywyll. Crwydra Heledd gan alaru:

stauell gyndylan ys tywyll heno,

heb dan, heb wely.

wylaf wers; tawaf wedy.

Disgrifia ddau eryr, eryr Eli ac Eryr Pengwern, yn bwydo ar gyrff y lladedigion:

eryr penngwern pengarn llwyt [heno]

aruchel y adaf,

eidic am gic a garaf.

Cyhoeddwyd yr argraffiad safonol o'r farddoniaeth yma gan Syr Ifor Williams yn 1935. Mae'r nofelwraig Rhiannon Davies-Jones wedi ysgrifennu nofel am hanes Cynddylan, Heledd a Pengwern, o'r enw Eryr Pengwern.

Llyfryddiaeth

• Ifor Williams (gol.) Canu Llywarch Hen: gyda rhagymadrodd a nodiadau (Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru, 1935)

Cysylltiad allanol

• Testun Canu Heledd, gyda chyfieithiad Saesneg