Dál Riata: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Porius1 (sgwrs | cyfraniadau) BDim crynodeb golygu |
BDim crynodeb golygu |
||
Llinell 1: | Llinell 1: | ||
[[Image:Dalriada.jpg|right|thumb|200px|Dál Riata tua 580–600. Tiriogaethau'r [[Pictiaid]] mewn melyn.]] |
[[Image:Dalriada.jpg|right|thumb|200px|Dál Riata tua 580–600. Tiriogaethau'r [[Pictiaid]] mewn melyn.]] |
||
Teyrnas [[Gaeleg]] ei hiaith ar arfodir gorllewinol [[yr Alban]] oedd '''Dál Riata''', hefyd '''Dalriada''' neu '''Dalriata'''. Roedd ei thiriogaeth yn yr ardaloedd sy'n awr yn [[Argyll a Bute]], a [[Lochaber]] yn yr Alban, a [[ |
Teyrnas [[Gaeleg]] ei hiaith ar arfodir gorllewinol [[yr Alban]] oedd '''Dál Riata''', hefyd '''Dalriada''' neu '''Dalriata'''. Roedd ei thiriogaeth yn yr ardaloedd sy'n awr yn [[Argyll a Bute]], a [[Lochaber]] yn yr Alban, a [[Swydd Antrim]] yng ngogledd [[Iwerddon]]. |
||
Y farn draddodiadol oedd fod Dál Riata wedi ei sefyldu gan ymfydwyr o Iwerddon, ond mae cryn amheuaeth am hyn bellach, yn enwedig o ystyried y cofnod archaeolegol. Cyfeirir ar drigolion Dál Riata yn aml fel y ''Scotti'' yn Lladin. |
Y farn draddodiadol oedd fod Dál Riata wedi ei sefyldu gan ymfydwyr o Iwerddon, ond mae cryn amheuaeth am hyn bellach, yn enwedig o ystyried y cofnod archaeolegol. Cyfeirir ar drigolion Dál Riata yn aml fel y ''Scotti'' yn Lladin. |
Fersiwn yn ôl 16:57, 27 Rhagfyr 2007
Teyrnas Gaeleg ei hiaith ar arfodir gorllewinol yr Alban oedd Dál Riata, hefyd Dalriada neu Dalriata. Roedd ei thiriogaeth yn yr ardaloedd sy'n awr yn Argyll a Bute, a Lochaber yn yr Alban, a Swydd Antrim yng ngogledd Iwerddon.
Y farn draddodiadol oedd fod Dál Riata wedi ei sefyldu gan ymfydwyr o Iwerddon, ond mae cryn amheuaeth am hyn bellach, yn enwedig o ystyried y cofnod archaeolegol. Cyfeirir ar drigolion Dál Riata yn aml fel y Scotti yn Lladin.
Cyrhaeddodd y deyrnas ei huchafbwynt dan Áedán mac Gabráin, ei brenin rhwng 574 a 608, ond gorchfygwyd ef ym Mrwydr Degsastan yn 603 gan Æthelfrith, brenin Northumbria. Gorchfygwyd Dyfnwal Frych (Domnall Brecc), a ddaeth yn frenin tua 629, mewn brwydrau yn Iwerddon, cyn ei orchfygu a'i ladd gan fyddin teyrnas Frythonig Ystrad Clud yn 642. Daeth y deyrnas dan reolaeth Northumbria, yna dan reolaeth y Pictiaid.
Cred rhai ysgolheigion fod Dál Riata wedi adennill ei nerth dan Áed Find (736-778), ond mae eraill yn amau hyn. Yn draddodiadol unwyd Dál Riata a theyrnas y Pictiaid gan Cináed mac Ailpín (Kenneth mac Alpin, 800-858).