Chalcolithig

Cyfnodau cynhanes
H	La Tène			Rhaghanes
	Hallstatt
	Oes yr Haearn
	Oes ddiweddar yr Efydd
	Oes ganol yr Efydd
	Oes gynnar yr Efydd
	Oes yr Efydd
	Chalcolithig
	Neolithig			Cynhanes
	Mesolithig
P	Paleolithig Uchaf
	Paleolithig Canol
	Paleolithig Isaf
	Hen Oes y Cerrig
	Oes y Cerrig

Mae cyfnod y Chalcolithig (Groeg: khalkos + lithos 'carreg gopr') neu Oes y Copr (a elwir hefyd yn Eneolithig (Aeneolithig)), yn gam yn natblygiad diwylliant y ddynolryw a welodd ymddangosiad graddol yr offer metel cyntaf a ddefnyddid ochr yn ochr ag offer carreg. Mae'r term(au) a'i ddefnydd gan archaeolegwyr yn amrywio'n fawr.

Yn draddodiadol mae llenyddiaeth archaeoleg Ewropeaidd yn osgoi defnyddio'r term 'chalcolithig' (gan ddefnyddio'r term 'Oes y Copr'), tra bod archaeolegwyr yn y Dwyrain Canol ar y llaw arall yn ei ddenfyddio'n rheolaidd. Y rheswm am hynny yw bod y chalcolithig wedi dechrau'n gynharach o lawer yr ardal honno, tra bod y newid o'r cyfnod chalcolithig byr yn Ewrop i Oes yr Efydd yn llawer mwy sydyn.

Mae'r cyfnod yn un o drawsnewid rhwng y Neolithig ac Oes yr Efydd sy'n gorwedd tu allan i'r hen system tair oes ar gyfer Cynhanes. Ymddengys fod pobl yn araf i ddefnyddio copr, a'i bod wedi cael ei chymysgu gyda thun a metelau eraill yn gynnar iawn, ffaith sy'n gwneud hi'n anodd i wahaniaethu rhwng gwahanol diwylliannau Chalcolithig a'u dosbarthu'n drefnus.

Y canlyniad yw bod y term yn tueddu i gael ei ddefnyddio mewn rhai lleoedd yn unig, yn bennaf yn ne-ddwyrain Ewrop a gorllewin a chanolbarth Asia (tua'r 4ydd milenniwm CC ymlaen). Fe'i denfyddir weithiau i ddisgrifio rhai o wareiddiaid yr Amerig cyn dyfodiad yr Ewropeiaid.

O 4300 i 3200 CC yn y cyfnod Chalcolithig, mae Gwareiddiad Dyffryn Indus Valley yn dangos cyfatebiaethau ceramig gyda diwylliannau cynnar de Turkmenistan a gogledd Iran, sy'n awgrymu teithio a masnachu ar raddau sylweddol.