Anhwylder personoliaeth gwrthgymdeithasol

Oddi ar Wicipedia
Anhwylder personoliaeth gwrthgymdeithasol
Ym 1904, archwiliodd Emil Kraepelin yn wyddonol y mathau o bersonoliaethau am y tro cyntaf, a fu'n sail ar gyfer diffinio a diagnosio'r anhwylder hwn.
Enghraifft o'r canlynoldosbarth o glefyd Edit this on Wikidata
Mathanhwylder personoliaeth (clwstwr B), anhwylderau personoliaeth, clefyd Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Anhwylder personoliaeth a nodweddir gan batrwm hirdymor o ddiystyru neu dorri hawliau pobl eraill yw anhwylder personoliaeth gwrthgymdeithasol (antisocial personality disorder ASPD) yn ogystal ag anhawster i gynnal perthynas hirdymor.[1] Nodweddir yr anhwylder gyda diffyg cydwybod neu gydwybod wan yn aml, yn ogystal â hanes o dorri rheolau a all weithiau arwain at dorri'r gyfraith, tueddiad i gamddefnyddio sylweddau,[1] ac ymddygiad byrbwyll ac ymosodol.[2][3] Mae ymddygiad gwrthgymdeithasol yn aml yn dechrau cyn fod y plentyn yn 8 oed, ac mewn bron i 80% o achosion ASPD, bydd yn datblygu ei symptomau cyntaf cyn ei ben-blwydd yn 11 oed.[4]

Mae nifer yr achosion o ASPD ar ei uchaf ymhlith pobl 24 i 44 oed, ac yn aml yn gostwng ymhlith pobl 45 i 64 oed.[4] Yn yr Unol Daleithiau, amcangyfrifir bod cyfradd anhwylder personoliaeth gwrthgymdeithasol yn y boblogaeth rhwng 0.5 a 3.5 y cant[1]. Fodd bynnag, gall y lleoliad ddylanwadu'n fawr ar nifer yr achosion o ASPD. Mewn astudiaeth gan Donald W. Black MD, canfu sampl ar hap o 320 o droseddwyr sydd newydd eu carcharu fod ASPD yn bresennol mewn dros 35 y cant o'r rhai a archwiliwyd.[5]

Diffinnir anhwylder personoliaeth gwrthgymdeithasol yn y Llawlyfr Diagnostig ac Ystadegol o Anhwylderau Meddyliol (DSM), tra bod y cysyniad cyfatebol o anhwylder personoliaeth anghymdeithasol (DPD) wedi'i ddiffinio yn y Dosbarthiad Ystadegol Rhyngwladol o Glefydau a Phroblemau Iechyd Cysylltiedig (ICD); y prif wahaniaeth damcaniaethol rhwng y ddau yw bod anhwylder personoliaeth gwrthgymdeithasol yn canolbwyntio ar ymddygiadau gweladwy, tra bod anhwylder personoliaeth anghymdeithasol yn canolbwyntio ar ddiffygion affeithiol (affective deficits).[6] Fel arall, mae'r ddau lawlyfr yn darparu meini prawf tebyg ar gyfer gwneud diagnosis o'r anhwylder.[7] Mae'r ddau hefyd wedi datgan bod eu diagnosis yn cynnwys seicopathi neu sociopathy. Fodd bynnag, mae rhai ymchwilwyr wedi gwahaniaethu rhwng cysyniadau anhwylder personoliaeth gwrthgymdeithasol a seicopathi, gyda llawer o ymchwilwyr yn dadlau bod seicopathi yn anhwylder sy'n gorgyffwrdd ag ASPD ond y gellir ei wahaniaethu oddi wrth ASPD.[8][9][10][11][12]

Arwyddion a symptomau[golygu | golygu cod]

Diffinnir anhwylder personoliaeth gwrthgymdeithasol mewn person drwy iddo anwybyddu'n dreiddiol ac yn barhaus moesau a normau cymdeithasol, a hawliau a theimladau pobl eraill.[2] Er bod ymddygiadau'n amrywio o ran graddau, bydd unigolion sydd â'r anhwylder personoliaeth hwn fel arfer yn cael eu gorfodi i ecsbloetio eraill mewn ffyrdd niweidiol er eu lles neu eu pleser eu hunain, ac yn aml yn trin a thwyllo pobl eraill. Tra bod rhai yn gwneud hynny trwy ffasâd o swyn arwynebol, mae eraill yn gwneud hynny trwy ddychryn a thrais.[13]"Antisocial Personality Disorder" (yn Saesneg). New York City: Sussex Publishers. Cyrchwyd 18 February 2018.</ref> Gallant ddangos haerllugrwydd a gallant feddwl yn wel ac yn negyddol am eraill, a diffyg edifeirwch am eu gweithredoedd niweidiol a bod ag agwedd ddideimlad tuag at y rhai y maent wedi'u niweidio.[2][3] Mae diffyg cyfrifoldeb yn nodwedd graidd o'r anhwylder hwn; caiff y rhan fwyaf o bobl anawsterau sylweddol o ran cynnal cyflogaeth sefydlog yn ogystal â chyflawni eu rhwymedigaethau cymdeithasol ac ariannol, ac mae pobl â'r anhwylder hwn yn aml yn ceisio elwa ar eraill ac yn byw bywydau anghyfreithlon neu barasitig.[2][3][14][15]

Mae'r rhai ag anhwylder personoliaeth gwrthgymdeithasol yn aml yn fyrbwyll ac yn ddi-hid, gan fethu ag ystyried canlyniadau eu gweithredoedd. Gallant ddiystyru a pheryglu eu diogelwch eu hunain a diogelwch eraill dro ar ôl tro, gan roi eu hunain a phobl eraill mewn perygl.[2][3][16] Maent yn aml yn ymosodol ac yn elyniaethus, gyda thymer gwyllt na ellir ei reoli'n dda, a gallant fod yn dreisgar, yn profocio erill i ymateb ac yn rhwystredig.[2][15] Mae unigolion yn agored i anhwylderau defnyddio sylweddau a dibyniaeth ar gyffuriau, ac mae'r defnydd anfeddygol o sylweddau seicoweithredol amrywiol yn gyffredin yn y boblogaeth hon. Gall yr ymddygiad hwn, mewn rhai achosion, arwain unigolion o’r fath i wrthdaro cyson â’r gyfraith, ac mae gan lawer o bobl ag ASPD hanes helaeth o ymddygiad gwrthgymdeithasol a throseddau sy’n deillio’n ôl i'w llencyndod neu eu plentyndod.[2][3][17][15]

Anhwylder ymddygiad[golygu | golygu cod]

Er bod anhwylder personoliaeth gwrthgymdeithasol yn anhwylder meddwl sy'n cael ei ddiagnosio pan fo'r unigolyn yn oedolyn, mae ei gynsail wedi'i osod yn reit solat yn ystod plentyndod.[18] Mae meini prawf DSM-5 ar gyfer ASPD yn mynnu bod gan yr unigolyn broblemau ymddygiad sy'n amlwg erbyn ei fod yn 15 oed.[13]"Antisocial Personality Disorder" (yn Saesneg). New York City: Sussex Publishers. Cyrchwyd 18 February 2018."Antisocial Personality Disorder". </ref> Gelwir ymddygiad gwrthgymdeithasol parhaus, yn ogystal â diffyg sylw at eraill yn ystod plentyndod a llencyndod, yn anhwylder ymddygiad (conduct disorder; CD) ac mae'n rhagflaenu ASPD.[19] Bydd tua 25-40% o bobl ifanc ag anhwylder ymddygiad yn mynd ymlaen i gael diagnosis o ASPD pan fyddant yn oedolion.[20]

Mae anhwylder ymddygiad yn anhwylder sy'n cael ei ddiagnosio yn ystod plentyndod neu lencyndod yn debyg i'r nodweddion a geir yn ASPD ac a nodweddir gan batrwm ymddygiad ailadroddus a pharhaus lle mae hawliau sylfaenol eraill neu reolau a normau mawr yn cael eu torri. Mae plant sydd â’r anhrefn yn aml yn arddangos ymddygiad byrbwyll ac ymosodol, gallant fod yn ddideimlad a thwyllodrus, a gallant gymryd rhan dro ar ôl tro mewn mân droseddau megis dwyn neu fandaliaeth neu ymladd â phlant ac oedolion eraill.[21] Ailadroddir yr ymddygiad hwn dro ar ôl tro, a gall fod yn anodd ac ni ellir ei atal drwy fygythiad neu gosb. Mae anhwylder diffyg canolbwyntio a gorfywiogrwydd (attention deficit hyperactivity disorder; ADHD) yn gyffredin yn y boblogaeth hon, a gall plant â'r anhwylder hwn arnynt hefyd ddefnyddio sylweddau.[22][23] Mae CD yn wahanol i anhwylder herfeiddiol gwrthwynebol (ODD) yn yr ystyr nad yw plant ag ODD yn cyflawni gweithredoedd ymosodol neu wrthgymdeithasol yn erbyn pobl, anifeiliaid ac eiddo eraill, er bod llawer o blant sy'n cael diagnosis ODD yn cael eu hail-ddiagnosio â CD wedi hynny.[24]

Nodwyd dau ddatblygiad, neu ddau gwrs o CD yn seiliedig ar yr oedran y mae'r symptomau'n xael eu hamlygu. Gelwir y cyntaf yn "fath plentyndod" ac mae'n digwydd pan fydd symptomau anhwylder ymddygiad yn bresennol cyn bod yn 10 oed. Cysylltir y cwrs hwn yn aml â chwrs bywyd mwy parhaus ac ymddygiadau mwy treiddiol, ac mae plant yn y grŵp hwn yn mynegi lefelau uwch o symptomau ADHD, diffygion niwroseicolegol, mwy o broblemau academaidd, mwy o gamweithredu teuluol, a thebygolrwydd uwch o ymddygiad ymosodol a thrais.[25] Gelwir yr ail yn "fath glasoed" ac mae'n digwydd pan fydd anhwylder ymddygiad yn datblygu ar ôl eu pen-blwydd yn 10 oed. O'i gymharu â'r math plentyndod, mae'r symptomau'n fwynach, yn llai eithafol, a cheir llai o nam ar y swyddogaethau gwybyddol ac emosiynol, sy'n bresennol, a gall y math plentyndod o ASPD ddiflannu erbyn oedolaeth.[26][27]

Cyd-forbidrwydd[golygu | golygu cod]

Mae ASPD yn gyffredin yn cydfodoli â'r amodau canlynol:

O'u cyfuno ag alcoholiaeth, gall pobl ddangos diffygion swyddogaeth flaen (frontal function deficits) mewn profion niwroseicolegol sy'n fwy na'r rhai sy'n gysylltiedig â phob cyflwr.[28] Mae Anhwylder Defnyddio Alcohol yn debygol o gael ei achosi gan ddiffyg ysgogiad a rheolaeth ymddygiad a ddangosir gan gleifion Anhwylder Personoliaeth Gwrthgymdeithasol.[29] Mae cyfraddau ASPD yn dueddol o gofrestru tua 40-50% mewn dynion sy’n gaeth i alcohol ac opiadau.[30] Fodd bynnag, mae'n bwysig cofio nad perthynas achosol mo hon, ond yn hytrach canlyniad credadwy i ddiffygion gwybyddol o ganlyniad i ASPD.

Achosion[golygu | golygu cod]

Ystyrir bod anhwylderau personoliaeth yn cael eu hachosi gan gyfuniad a rhyngweithiad o ddylanwadau genetig ac amgylcheddol:[31] profiadau cymdeithasol a diwylliannol yn ystod plentyndod a llencyndod sy'n cwmpasu deinameg eu teulu, dylanwad cyfoedion, a gwerthoedd cymdeithasol.[2] Ystyrir bod pobl sydd â rhiant gwrthgymdeithasol neu sy'n gaeth i alcohol yn wynebu risg uwch. Mae cynnau tân, a chreulondeb at anifeiliaid yn ystod plentyndod hefyd yn gysylltiedig â datblygiad personoliaeth gwrthgymdeithasol. Mae'r cyflwr yn fwy cyffredin mewn bechgyn a dynion nag mewn merched, ac ymhlith poblogaethau sydd wedi'u carcharu.[31][13]"Antisocial Personality Disorder" (yn Saesneg). New York City: Sussex Publishers. Cyrchwyd 18 February 2018."Antisocial Personality Disorder". </ref>

Genetig[golygu | golygu cod]

Mae ymchwil i gysylltiadau genetig mewn anhwylder personoliaeth gwrthgymdeithasol yn awgrymu bod gan ASPD rywfaint neu hyd yn oed sail enetig gref. Mae nifer yr achosion o ASPD yn uwch mewn pobl sy'n perthyn i aeold o'r teulu sy'n dioddef o'r anhwylder. Mae astudiaethau deuol wedi nodi dylanwad genetig sylweddol ar ymddygiad gwrthgymdeithasol ac anhwylder ymddygiad.[32]

Triniaeth[golygu | golygu cod]

Ystyrir bod ASPD ymhlith yr anhwylderau personoliaeth anoddaf i'w trin.[33][34][35] Mae rhoi triniaeth effeithiol ar gyfer ASPD yn cael ei gymhlethu ymhellach oherwydd yr anallu i edrych ar astudiaethau cymharol rhwng seicopathi ac ASPD oherwydd gwahanol feini prawf diagnostig, gwahaniaeth mewn diffinio a mesur canlyniadau a ffocws ar drin cleifion sydd wedi'u carcharu yn hytrach na rhai yn y gymuned.[36] Oherwydd eu gallu isel iawn neu ddiffyg edifeirwch, mae unigolion ag ASPD yn aml yn brin o gymhelliant digonol ac yn methu â gweld y costau sy'n gysylltiedig â gweithredoedd gwrthgymdeithasol.[33] Efallai y byddant ond yn efelychu edifeirwch yn hytrach nag ymrwymo i newid gwirioneddol: gallant fod yn ymddangosiadol ddeniadol ond yn anonest, a gallant ddrwg-drin staff a chyd-gleifion yn ystod triniaeth.[37]  Mae astudiaethau wedi dangos nad yw therapi cleifion allanol yn debygol o fod yn llwyddiannus, ond efallai bod y graddau y mae pobl ag ASPD yn ymatebol (neu beidio ag ymateb) i driniaeth wedi'i orliwio.[38]

Prognosis[golygu | golygu cod]

Yn ôl yr Athro Emily Simonoff o’r Sefydliad Seiciatreg, Seicoleg a Niwrowyddoniaeth mae yna lawer o newidynnau (variables) sydd wedi’u cysylltu’n gyson ag ASPD, megis: gorfywiogrwydd plentyndod ac anhwylder ymddygiad, troseddoldeb pan yn oedolyn, sgorau IQ is, a phroblemau darllen.[39] Y berthynas gryfaf rhwng y newidynnau hyn ac ASPD yw gorfywiogrwydd plentyndod ac anhwylder ymddygiad. Yn ogystal, mae plant sy'n tyfu i fyny gyda rhagdueddiad o ASPD ac yn rhyngweithio â phlant tebyg, yn debygol o gael diagnosis o ASPD yn ddiweddarach.[40][41] Fel llawer o anhwylderau, mae geneteg yn chwarae rhan yn yr anhwylder hwn ond mae gan yr amgylchedd hefyd rôl fawr yn ei ddatblygiad.

Mae bechgyn ddwywaith yn fwy tebygol o fodloni’r holl feini prawf diagnostig ar gyfer ASPD na merched (40% yn erbyn 25%) a byddant yn aml yn dechrau dangos symptomau o’r anhwylder yn llawer cynharach mewn bywyd.[42] Ni fydd plant nad ydynt yn dangos symptomau o'r clefyd hyd at 15 oed yn datblygu ASPD yn ddiweddarach mewn bywyd.[42] Os bydd oedolion yn dangos symptomau ysgafnach o ASPD, mae'n debygol nad oeddent erioed wedi bodloni'r meini prawf ar gyfer yr anhwylder yn eu plentyndod ac felly ni chawsant erioed ddiagnosis. Yn gyffredinol, mae symptomau ASPD yn dueddol o gyrraedd uchafbwynt yn y glasoed hwyr a'r ugeiniau cynnar, ond yn aml gallant leihau neu wella erbyn iddynt gyrraedd eu 40 oed.[3]

Dadlau[golygu | golygu cod]

Mae ADHD, ei ddiagnosis, a'i driniaeth wedi bod yn ddadleuol ers y 1970au.[43][44][45] Mae'r dadleuon yn ymwneud â chlinigwyr, athrawon, llunwyr polisi, rhieni, a'r cyfryngau. Mae'r dadleuon yn amrywio: o'r farn y dylid clustnodi ADHD fel ymddygiad normal[46][47] i'r farn bod ADHD yn gyflwr genetig.[48] Mae meysydd eraill sy'n destun dadlau yn cynnwys y defnydd o feddyginiaethau a roddir i blant,[44][49] y dull o ddiagnosis, a'r posibilrwydd o orddiagnosis.[49] Yn 2009, cyhoeddodd y Sefydliad Cenedlaethol dros Ragoriaeth mewn Iechyd a Gofal bod y triniaethau a’r dulliau presennol o wneud diagnosis yn seiliedig ar y farn amlycaf o fewn llenyddiaeth academaidd.[50] Yn 2014, siaradodd Keith Conners, un o'r eiriolwyr dros gydnabod yr anhwylder, yn erbyn gorddiagnosis mewn erthygl yn y New York Times.[51] Mewn cyferbyniad, nododd adolygiad o lenyddiaeth feddygol a adolygwyd gan gymheiriaid yn 2014 nad yw ADHD yn cael ei diagnosio'n ddigonol mewn oedolion.[52] Tipyn o gymysgedd barn, felly!

Gyda chyfraddau diagnosis gwahanol iawno wlad i wlad, o dalaith i dalaith ac o fewn hil ac ethnigrwydd, mae rhai ffactorau amheus yn chwarae rhan mewn diagnosis.[53] Mae rhai cymdeithasegwyr yn ystyried ADHD yn enghraifft o glinigeiddio ymddygiad gwyrdroëdig, hynny yw, troi mater nad yw'n berthnasol i feddygaeth heb fod angen.[43][54] Mae'r rhan fwyaf o ddarparwyr gofal iechyd yn derbyn ADHD fel anhwylder gwirioneddol, o leiaf yn y nifer fach o bobl â symptomau difrifol.[54] Ymhlith darparwyr gofal iechyd mae'r ddadl yn canolbwyntio'n bennaf ar ddiagnosis a thriniaeth yn y bobl sydd â symptomau ysgafn.[54][55][56]

Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]

  1. ↑ 1.0 1.1 "Antisocial personality disorder". nhs.uk (yn Saesneg). 2021-02-12. Cyrchwyd 2021-09-12.
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 Mayo Clinic Staff (2 April 2016). "Overview- Antisocial personality disorder". Mayo Clinic. Cyrchwyd 12 April 2016.
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 "Antisocial personality disorder: MedlinePlus Medical Encyclopedia". MedlinePlus. 29 July 2016. Cyrchwyd 1 November 2016.
  4. ↑ 4.0 4.1 Black, Donald W (July 2015). "The Natural History of Antisocial Personality Disorder". Canadian Journal of Psychiatry. Revue Canadienne de Psychiatrie 60 (7): 309–314. doi:10.1177/070674371506000703. ISSN 0706-7437. PMC 4500180. PMID 26175389. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=4500180.
  5. ↑ Black, Donald (May 2010). "Antisocial personality disorder in incarcerated offenders: Psychiatric comorbidity and quality of life". Annals of Clinical Psychiatry 22 (2): 113–120. PMID 20445838. http://www.antoniocasella.eu/archipsy/Black_aspd_2010.pdf.
  6. ↑ Handbook of Psychology. John Wiley and Sons. 2003. t. 88.
  7. ↑ Farrington, David P.; Coid, Jeremy (2004). Early Prevention of Adult Antisocial Behavior. Cambridge, England: Cambridge University Press. t. 82. ISBN 978-0-521-65194-3. Cyrchwyd 12 January 2008.
  8. ↑ Patrick, Christopher J. (2005). Handbook of Psychopathy. Guilford Press. ISBN 9781606238042.
  9. ↑ Hare, Robert D. (1 February 1996). "Psychopathy and Antisocial Personality Disorder: A Case of Diagnostic Confusion". Psychiatric Times (New York City: UBM plc) 13 (2). http://www.psychiatrictimes.com/dsm-iv/content/article/10168/54831. Adalwyd 19 May 2017.
  10. ↑ "Psychopathy and the DSM-IV criteria for antisocial personality disorder". Journal of Abnormal Psychology 100 (3): 391–8. August 1991. doi:10.1037/0021-843x.100.3.391. PMID 1918618. http://www.psych.utoronto.ca/~peterson/psy430s2001/Hare%20RD%20Psychopathy%20JAP%201991.pdf. Adalwyd 19 May 2017.
  11. ↑ Semple, David; Smyth, Roger; Burns, Jonathan; Darjee, Rajan; McIntosh, Andrew (2005). The Oxford Handbook of Psychiatry. Oxford, England: Oxford University Press. tt. 448–449. ISBN 978-0-19-852783-1.
  12. ↑ "Psychopathic Personality: Bridging the Gap Between Scientific Evidence and Public Policy". Psychological Science in the Public Interest 12 (3): 95–162. December 2011. doi:10.1177/1529100611426706. PMID 26167886. http://www.psychologicalscience.org/index.php/publications/journals/pspi/psychopathy.html.
  13. ↑ 13.0 13.1 13.2 Gwall cyfeirio: Tag <ref> annilys; ni roddwyd testun ar gyfer 'ref' o'r enw :0
  14. ↑ "Antisocial personality disorder". NHS. Cyrchwyd 11 May 2016.
  15. ↑ 15.0 15.1 15.2 "Antisocial personality disorder: prevention and management". NICE. March 2013. Cyrchwyd 11 May 2016.
  16. ↑ "Differences Between a Psychopath vs Sociopath". World of Psychology (yn Saesneg). 12 February 2015. Cyrchwyd 18 February 2018.
  17. ↑ "Antisocial personality disorder". NHS. Cyrchwyd 11 May 2016."Antisocial personality disorder".
  18. ↑ Personality and dangerousness : genealogies of antisocial personality disorder. Cambridge, England: Cambridge University Press. 2001. ISBN 978-0521008754. OCLC 52493285.
  19. ↑ Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (arg. 4th). Washington, DC: American Psychiatric Association. 2000.
  20. ↑ "The outcome of childhood conduct disorder: implications for defining adult personality disorder and conduct disorder". Psychological Medicine (Cambridge University Press) 22 (4): 971–86. November 1992. doi:10.1017/s003329170003854x. PMID 1488492. https://archive.org/details/sim_psychological-medicine_1992-11_22_4/page/971.
  21. ↑ Kupfer, David; Regier, Darrell, gol. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (arg. 5). Washington, DC: American Psychiatric Association. ISBN 978-0890425558.
  22. ↑ Hinshaw, Stephen P.; Lee, Steve S. (2003). "Conduct and Oppositional Defiant Disorders". In Mash, Eric J.; Barkely, Russell A. (gol.). Child Psychopathology (arg. 2). New York City: Guilford Press. tt. 144–198. ISBN 978-1-57230-609-7.
  23. ↑ "Childhood conduct problems, attention deficit behaviors, and adolescent alcohol, tobacco, and illicit drug use". Journal of Abnormal Child Psychology (Springer Science+Business Media) 23 (3): 281–302. June 1995. doi:10.1007/bf01447558. PMID 7642838. https://archive.org/details/sim_journal-of-abnormal-child-psychology_1995-06_23_3/page/281.
  24. ↑ "Evidence for developmentally based diagnoses of oppositional defiant disorder and conduct disorder". Journal of Abnormal Child Psychology 21 (4): 377–410. August 1993. doi:10.1007/bf01261600. PMID 8408986. https://archive.org/details/sim_journal-of-abnormal-child-psychology_1993-08_21_4/page/377.
  25. ↑ "Adolescence-limited and life-course-persistent antisocial behavior: a developmental taxonomy". Psychological Review 100 (4): 674–701. October 1993. doi:10.1037/0033-295x.100.4.674. PMID 8255953. https://archive.org/details/sim_psychological-review_1993-10_100_4/page/674.
  26. ↑ "Childhood predictors differentiate life-course persistent and adolescence-limited antisocial pathways among males and females". Development and Psychopathology 13 (2): 355–75. June 2001. doi:10.1017/s0954579401002097. PMID 11393651.
  27. ↑ "[DSM-5--what has changed in therapy for and research on substance-related and addictive disorders?"]. Fortschritte der Neurologie-Psychiatrie 81 (11): 648–54. November 2013. doi:10.1159/000356537. PMID 24194058. https://www.karger.com/ProdukteDB/miscArchiv/000/356/537/000356537_sm_eversion.pdf. Adalwyd 20 May 2017.
  28. ↑ "Frontal brain dysfunction in alcoholism with and without antisocial personality disorder". Neuropsychiatric Disease and Treatment 5: 309–26. April 2009. doi:10.2147/NDT.S4882. PMC 2699656. PMID 19557141. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=2699656.
  29. ↑ "Alcohol Use Disorder and Antisocial and Borderline Personality Disorders". Alcohol Research: Current Reviews 40 (1): 1. 2019. doi:10.35946/arcr.v40.1.05. PMC 6927749. PMID 31886107. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=6927749.
  30. ↑ "Antisocial personality disorder in patients with substance abuse disorders: a problematic diagnosis?". The American Journal of Psychiatry 147 (2): 173–8. February 1990. doi:10.1176/ajp.147.2.173. PMID 2405719. https://archive.org/details/sim_american-journal-of-psychiatry_1990-02_147_2/page/173.
  31. ↑ 31.0 31.1 "Antisocial Personality Disorder | MentalHealth.gov". mentalhealth.gov (yn Saesneg). Cyrchwyd 18 February 2018.
  32. ↑ "Behavioral Genetics: The Science of Antisocial Behavior". Law and Contemporary Problems 69 (1–2): 7–46. 1 January 2006. PMC 2174903. PMID 18176636. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=2174903.
  33. ↑ 33.0 33.1 Psychotherapy for Personality Disorders. 9 (arg. First). American Psychiatric Publishing. 2000. tt. 1–6. ISBN 978-0-88048-273-8. PMC 3330582. PMID 10608903.
  34. ↑ Abnormalities of Personality. Within and Beyond the Realm of Treatment. Norton. 1993. ISBN 978-0-393-70127-2.
  35. ↑ Abnormal psychology (arg. Sixth). New York, NY. 2 December 2013. ISBN 9780078035388. OCLC 855264280.
  36. ↑ Antisocial personality disorder. 2011.
  37. ↑ The American Psychiatric Publishing Textbook of Personality Disorders. American Psychiatric Publishing. 2005. ISBN 978-1-58562-159-0.
  38. ↑ "Psychopathy and therapeutic pessimism. Clinical lore or clinical reality?". Clinical Psychology Review 22 (1): 79–112. February 2002. doi:10.1016/S0272-7358(01)00083-6. PMID 11793579. https://archive.org/details/sim_clinical-psychology-review_2002-02_22_1/page/79.
  39. ↑ "Predictors of antisocial personality. Continuities from childhood to adult life". The British Journal of Psychiatry: The Journal of Mental Science 184: 118–27. February 2004. doi:10.1192/bjp.184.2.118. PMID 14754823.
  40. ↑ "Delinquent Behavior: Systematic Review of Genetic and Environmental Risk Factors". Clinical Child and Family Psychology Review 22 (4): 502–526. December 2019. doi:10.1007/s10567-019-00298-w. PMID 31367800.
  41. ↑ "The relationship between adverse childhood experiences (ACE) and juvenile offending trajectories in a juvenile offender sample.". Journal of Criminal Justice 43 (3): 229–41. May 2015. doi:10.1016/j.jcrimjus.2015.04.012.
  42. ↑ 42.0 42.1 "Antisocial Personality Disorder". StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing. 23 November 2019.
  43. ↑ 43.0 43.1 Encyclopedia of Social Problems. SAGE. 2008. t. 63. ISBN 9781412941655. Cyrchwyd 2 May 2009.
  44. ↑ 44.0 44.1 "ADHD and the rise in stimulant use among children". Harvard Review of Psychiatry 16 (3): 151–166. 2008. doi:10.1080/10673220802167782. PMID 18569037.
  45. ↑ "Attention deficit hyperactivity disorder: legal and ethical aspects". Archives of Disease in Childhood 91 (2): 192–194. February 2006. doi:10.1136/adc.2004.064576. PMC 2082674. PMID 16428370. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=2082674.
  46. ↑ National Collaborating Centre for Mental Health (2009). "Attention Deficit Hyperactivity Disorder". Attention Deficit Hyperactivity Disorder: Diagnosis and Management of ADHD in Children, Young People and Adults. NICE Clinical Guidelines. 72. Leicester: British Psychological Society. tt. 18–26, 38. ISBN 978-1-85433-471-8.
  47. ↑ "The scientific foundation for understanding attention-deficit/hyperactivity disorder as a valid psychiatric disorder". European Child & Adolescent Psychiatry 14 (1): 1–10. February 2005. doi:10.1007/s00787-005-0429-z. PMID 15756510.
  48. ↑ "Hyperactive children may have genetic disorder, says study". The Guardian. 30 September 2010. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 8 July 2017.
  49. ↑ 49.0 49.1 "Attention deficit/hyperactivity disorder: a review and update". Journal of Pediatric Nursing 23 (5): 345–357. October 2008. doi:10.1016/j.pedn.2008.01.003. PMID 18804015. https://archive.org/details/sim_journal-of-pediatric-nursing_2008-10_23_5/page/345.
  50. ↑ National Collaborating Centre for Mental Health (2009). "Diagnosis". Attention Deficit Hyperactivity Disorder: Diagnosis and Management of ADHD in Children, Young People and Adults. NICE Clinical Guidelines. 72. Leicester: British Psychological Society. tt. 116–7, 119. ISBN 978-1-85433-471-8.
  51. ↑ "The Selling of Attention Deficit Disorder". The New York Times (14 December 2013). 14 December 2013. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 1 March 2015. Cyrchwyd 26 February 2015.
  52. ↑ "Underdiagnosis of attention-deficit/hyperactivity disorder in adult patients: a review of the literature". The Primary Care Companion for CNS Disorders 16 (3). 2014. doi:10.4088/PCC.13r01600. PMC 4195639. PMID 25317367. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=4195639. "Reports indicate that ADHD affects 2.5%–5% of adults in the general population,5–8 compared with 5%–7% of children.9,10 ... However, fewer than 20% of adults with ADHD are currently diagnosed and/or treated by psychiatrists.7,15,16"
  53. ↑ "The importance of relative standards in ADHD diagnoses: evidence based on exact birth dates". Journal of Health Economics 29 (5): 641–656. September 2010. doi:10.1016/j.jhealeco.2010.06.003. PMC 2933294. PMID 20638739. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=2933294.
  54. ↑ 54.0 54.1 54.2 Medicating Children: ADHD and Pediatric Mental Health (arg. illustrated). Harvard University Press. 2009. tt. 4–24. ISBN 978-0-674-03163-0.
  55. ↑ "Overdiagnosis of mental disorders in children and adolescents (in developed countries)". Child and Adolescent Psychiatry and Mental Health 11: 5. 2017. doi:10.1186/s13034-016-0140-5. PMC 5240230. PMID 28105068. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=5240230.
  56. ↑ "Attention deficit hyperactivity disorder: overdiagnosed or diagnoses missed?". Archives of Disease in Childhood 102 (4): 376–379. April 2017. doi:10.1136/archdischild-2016-310487. PMID 27821518.

Darllen pellach[golygu | golygu cod]

Dolenni allanol[golygu | golygu cod]

Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Anhwylder_personoliaeth_gwrthgymdeithasol&oldid=12082310"