Uwch Gynghrair Cosofo
 | |
| Gwlad | Cosofo |
|---|---|
| Cydffederasiwn | UEFA |
| Sefydlwyd | 1945 as Cynghrair Talaith Cosofo 1990 as Cynghrair Cosofo Annibynnol |
| Tymor cyntaf | 1945 as Cynghrair Talaith Cosofo 1990–91 as Cynghrair Cosofo Annibynnol |
| Nifer o dimau | 12 |
| Lefel ar byramid | 1 |
| Disgyn i | Cynghrair Gyntaf Cosofo |
| Cwpanau | Kosovar Cup Kosovar Supercup |
| Cwpanau rhyngwladol | Cynghrair y Pencampwyr UEFA Cynghrair Europa UEFA |
| Pencampwyr Presennol | Feronikeli (3ydd teitl) (2018–19) |
| Mwyaf o bencampwriaethau | Prishtina (10 teitl) |
| Partner teledu | SuperSport (gemau byw) Radio Teledu Cosofo |
| Gwefan | Gwefan Swyddogol |
 2019–20 Siwperlîg Cosofo Pêl-droed | |
Y Superliga e Futbollit të Kosovës yw Uwch Gynghrair Cosofo a elwir hefyd yn IPKO Superleague Kosovo (Albaneg: IPKO Superliga e Kosovës) am resymau noddi gydag IPKO. Trefnir y Superleague gan Ffederasiwn Pêl-droed Cosofo ac, ar hyn o bryd, mae gan yr adran fformat 12 tîm. Mae'r clybiau'n chwarae ei gilydd deirgwaith yn ystod y tymor mewn amserlen 33 gêm. Ar ddiwedd y tymor, mae'r ddau dîm isaf yn yr adran yn cael eu disodli i'r ail haen, a elwir yn Gynghrair Gynfat Pêl-droed Cosofo.
Rhedodd y Superliga y tu allan i gydnabyddiaeth swyddogol FIFA ac UEFA tan i Cosofo gael ei dderbyn i'r ddau sefydliad, ar 3 Mai 2016.[1] Rhaid cofio bod mwyafrif pobl Cosofo yn Albaniaid ac yn siarad Albaneg ac y bu rhyfel annibyniaeth yn erbyn Serbia yn ystod yr 1990au gan arwain at anghytuno ryngwladol ar statws swyddogol y wladwriaeth annibynnol newydd.
Hanes[golygu | golygu cod]
Cyn yr Ail Ryfel Byd, yn ystod cyfnod Teyrnas Iwgoslafia, roedd timay o Cosofo yn cystadlu yng nghynghreiriau taleithiol Is-gymdeithas Bêl-droed Belgrâd. Yn ystod yr Ail Ryfel Byd, rhwng 1941 a 1944, pan ddaeth y rhan fwyaf o'r rhanbarth yn rhan o Albania, chwaraeodd nifer o glybiau Cosofo yn system gynghrair Albania.
Yn 1945, ail-ymgorfforwyd Cosofo fewn i Serbia, o fewn Iwgoslafia Gomiwnyddol o dan yr unben, Tito. Mae gwreiddiau'r Superliga yn tarddu o 1945 pan ddaeth yn un o is-adrannau'r 5ed lefel yn system gynghrair pêl-droed Iwgoslafia. Casglodd y clybiau gorau o Dalaith Ymreolaethol Sosialaidd Cosofo ac eithrio'r clybiau hynny oedd yn cystadlu ar lefelau uwch.
Cwymp Iwgoslafia a Rhyfel Annibyniaeth[golygu | golygu cod]
Yn 1981 a 1989, torrwyd ar draws y bencampwriaeth ranbarthol am resymau gwleidyddol, derbyniodd y bencampwriaeth y tîm a safodd cyn yr ymyrraeth ar reng 1 y tabl. Ym 1990 cynhaliwyd cynghrair cyfochrog heb ei gydnabod a oedd yn casglu clybiau ethnig pro-annibyniaeth Albaniaidd tan 1999. Cystadlodd y clybiau gorau yn y cyfamser yng nghynghreiriau oedd yn weddill o'r hen Iwgoslafia,sef, erbyn hynny (wedi annibyniaeth Slofenia, Croatia, Macedonia a'r heddwch oer yn Bosnia-Hertsegofina) oedd yn cynnwys dim ond Serbia a Montenegro. Yn y blynyddoedd 1998 a 1999, oherwydd Rhyfel Kosovo, ni chynhaliwyd gêm bêl-droed yn nhiriogaeth Kosovo. Dyfarnwyd teitl y bencampwriaeth ym 1998 o hyd i arweinydd y bencampwriaeth KF Besa.
Wedi annibyniaeth[golygu | golygu cod]
Yn 1999, ar ôl Rhyfel Annibyniaeth Cosofo, ffurfiwyd system gynghrair Cosofaidd ar wahân. Roedd yn cynnwys y rhan fwyaf o glybiau o Cosofo ac eithrio'r rhai o Ogledd Cosofo Serbaidd a arhosodd yn system gynghrair pêl-droed Serbia.
Hyd yn hyn, mae'r rhan fwyaf o deitlau, gan gynnwys y bencampwriaeth ranbarthol ar y pryd, wedi ennill gyda 17 o bencampwriaethau FC Prishtina. Hyd yma enillodd 19 o dimau gwahanol yr hen bencampwriaeth ranbarthol a phencampwriaeth genedlaethol y Superliga, er nad oedd yn gynghrair o'r radd flaenaf tan 1999.[2]
Ers 2000 mae'r gystadleuaeth wedi bod yn rhedeg yn barhaus, ac erbyn 2017, ar ôl i Kosovo ennill aelodaeth yn FIFA a UEFA, wedi dechrau bod yn gynghrair genedlaethol Cosofo yn darparu clybiau ar gyfer twrnameintiau rhyngwladol.
Pencampwyr y Superliga[golygu | golygu cod]
Pencampwyr y gynghrair ers i'r Superliga ddod yn brif ac unig uwch gynghrair Cosofo.
| Clwb | Ennill | Blynyddoedd |
|---|---|---|
| FC Prishtina | 10 | 1991–92, 1995–96, 1996–97, 1999–00, 2000–01, 2003–04, 2007–08, 2008–09, 2011–12, 2012–13 |
| KF Besa Pejë | 3 | 2004–05, 2005–06, 2006–07 |
| K.F. Feronikeli | 2014–15, 2015–16, 2018–19 | |
| KF Trepça | 2 | 2009–10 |
| FC Drita | 2002–03, 2017–18 | |
| KF Fushë Kosova | 1 | 1990–91 |
| KF Dukagjini] | 1993–94 | |
| KF Liria | 1994–95 | |
| KF Besiana | 2001–02 | |
| KF Hysi | 2010–11 | |
| KF Vushtrria | 2013–14 | |
| KF Trepça'89 | 2016–17 |
Dolenni[golygu | golygu cod]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ "Football Federation of Kosovo joins UEFA". UEFA. 3 May 2016. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2016-09-16. Cyrchwyd 2019-06-30.
- ↑ Archifwyd [Date missing], at ffk-kosova.com Error: unknown archive URL
| |||||
