Maryse Condé

Maryse Condé
Maryse Condé yn 2006.
Ganwyd	Marise Liliane Appolline Boucolon  11 Chwefror 1934  Pointe-à-Pitre
Bu farw	2 Ebrill 2024  Apt
Dinasyddiaeth	Ffrainc
Alma mater	Université Sorbonne-Nouvelle
Galwedigaeth	ysgrifennwr, academydd, awdur plant, ysgolhaig llenyddol
Cyflogwr	Prifysgol Gorllewin Paris, Nanterre La Défense Prifysgol Maryland, College Park Prifysgol Virginia Prifysgol Califfornia, Berkeley Prifysgol Columbia
Adnabyddus am	Q21009422
Gwobr/au	Commandeur des Arts et des Lettres‎, Cymrodoriaeth Guggenheim, Grand Prix du roman Métis, Prif Wobr Glas y Metropolis, New Academy Prize in Literature, Uwch Groes Urdd Teilyngdod Cenedlaethol, Officier de la Légion d'honneur, Anaïs Ségalas Prize, Prix Carbet de la Caraïbe et du Tout-Monde, Q28494945, Prix Tropiques, Hurston-Wright Legacy Award, Ysgoloriaethau Fulbright

Nofelydd a dramodydd o Guadeloupe yn yr iaith Ffrangeg oedd Maryse Condé (11 Chwefror 1934 – 2 Ebrill 2024) sydd yn nodedig am ei ffuglen hanesyddol epig, gydag Affrica yn gefndir i nifer o'i straeon.

Ganed hi yn Pointe-à-Pitre, Guadeloupe, yn y Caribî, pan oedd yr ynys yn un o drefedigaethau Ymerodraeth Ffrainc ond nid eto yn rhan hanfodol o Ffrainc. Symudodd i la Métropole yn ei harddegau i astudio. Aeth i Orllewin Affrica yn ystod ei hugeiniau a gweithiodd yn athrawes yng Ngini, Ghana, a Senegal o 1960 i 1968.

Mae ei ddwy nofel gyntaf, Hérémakhonon (1976) ac Un Saison à Rihata (1981), yn seiliedig ar ei phrofiadau yng Nghana a'i hymdrechion i uniaethu ag Affrica. Ni chafodd fawr o lwyddiant gyda'r rheiny, ond daeth i'r amlwg gyda'i champwaith Ségou (1984) a'r dilyniant Ségou II (1985), a osodir yn Ymerodraeth Ségou yn y cyfnod 1797–1860 o hanes Mali.

Mae'r nofel Moi, Tituba, sorcière—: noire de Salem (1986) yn ymwneud â chaethwas a gafodd ei chyhuddo o fod yn wrach yn nhreialon Salem, Massachusetts, yn yr 17g. Dychwelodd Condé i Guadeloupe ym 1986, a gosodir ei nofel La Vie scélérate (1987) yno. Mae ei nofelau diweddarach yn cynnwys La Colonie du nouveau monde (1993), La Migration des coeurs (1995; addasiad Caribïaidd o Wuthering Heights gan Emily Brontë), Desirada (1997), Historie de la femme cannibale (2003), a Victoire, les saveurs et les mots (2006).

Yn ogystal â'i nofelau, ysgrifennodd Condé wyth o ddramâu, llyfrau i blant, dau hunangofiant, ac ysgrifau ar bynciau llenyddol a gwleidyddol. Yn 2018, wedi i Wobr Lenyddol Nobel gael ei gohirio oherwydd sgandal, dyfarnwyd Condé yn enillydd Gwobr Lenyddol Newydd yr Academi, a sefydlwyd dros dros fel gwobr amgen. Yn ei henaint, ymsefydlodd Maryse Condé ym Mhrofens, a bu farw yng nghymuned Apt, yn Vaucluse, yn 90 oed.