Irene González Hernández
| Irene González Hernández | |
|---|---|
 | |
| Ganwyd | 20 Hydref 1969  La Orotava |
| Bu farw | 13 Chwefror 2014 Tucson |
| Dinasyddiaeth | Sbaen |
| Alma mater |
|
| Galwedigaeth | astroffisegydd, ymchwilydd |
| Cyflogwr |
|
Ymchwilydd ac astroffisegydd o Sbaen oedd Irene González Hernández (20 Hydref 1969 – 13 Chwefror 2014), a ddatblygodd technegau holograffig mewn heloseismoleg lleol, sy'n caniatáu canfod gweithgaredd solar yn hemisffer anweladwy yr Haul.[1][2] Fe'i ganed yn La Orotava, Tenerife a bu farw yn Tucson, yn nhalaith Arizona, yr Unol Daleithiau (UDA).
Bywgraffiad[golygu | golygu cod]
Graddiodd González mewn ffiseg, cyn arbenigo mewn Astroffiseg, ym 1992 ym Mhrifysgol La Laguna, Tenerife. Yn dilyn hynny, enillodd Ysgoloriaeth FPI i gyflawni ei thesis doethuriaeth yn yr Instituto de Astrofísica de Canarias (Sefydliad Astroffiseg yr Ynysoedd Dedwydd, IAC), o fewn y Grŵp Seismoleg Solar. Prif faes ei gwaith yn oedd ecsbloetio data newydd o ansawdd uchel yr oedd y prosiect Grŵp Rhwydwaith Osgiliad Byd-eang yn ei ddarparu, yr oedd un o’i offerynnau a nodau, wedi’i leoli yn Arsyllfa Teide yn Tenerife.
Teitl ei thesis oedd: 'Map synoptig o lifoedd trawsgefn yn haenau uchaf y parth darfudiad solar' (Mapa sinóptico de flujos transversales en las capas altas de la zona de convección solar), a'i goruchwyliwr oedd yr astroffisegydd Jesús Patrón.[3] Yn y gwaith hwn, cafodd y dechneg "diagram cylch" ei gwella a'i ehangu ar gyfer darganfod union fflwcsau cyflymder llorweddol o dan wyneb yr haul o fesuriadau osgiliadau solar, a ddaeth yn ddisgyblaeth newydd o fewn ffiseg solar.
Yn Ebrill 1998, enillodd ei Doethuriaeth mewn Astroffiseg, a dilynwyd hyn gyda chyfnodau amrywiol mewn canolfannau ymchwil; yna aeth i'r Arsyllfa Solar Genedlaethol (NSO), ym Mhrifysgol Stanford, ac yna i Brifysgol Queen Mary, Llundain yn Lloegr.[4] Yn 2001 rhoddodd y gorau i'w gweithgaredd ymchwil dros dro.
Yn 2003, dychwelodd i'r NSO gyda chontract ymchwil uwch i arwain prosiect yn datblygu technegau holograffig sy'n canfod gweithgaredd solar yn hemisffer anweledig yr Haul. Datblygodd González y dechneg newydd hon, sy'n caniatáu rhagweld nodweddion sylfaenol y gweithgaredd a ddylai ymddangos yn yr hemisffer gweladwy oherwydd y symudiad cylchdro. Mae ei oblygiadau i dywydd y Gofod fel y'i gelwir, neu Gofod Meteoroleg, wedi ei wneud yn garreg filltir o bwys yn y maes ymchwil hwnnw. Bu farw yn 2014.
Llyfryddiaeth[golygu | golygu cod]
- 2014 - Tarddiad Solar Tywydd y Gofod a Hinsawdd y Gofod. Springer. ISBN 978-1493911813 .
Gwobrau a chydnabyddiaeth[golygu | golygu cod]
Yn 2014, ar ôl iddi farw, rhoddwyd sylw i'w gyrfa yn y gyngres heloseismoleg HELAS VI/ SOHO 28/SPACEINN, yn y sesiwn 'Etifeddiaeth Irene González Hernández'.[5] Yr un flwyddyn, enwyd y blaned fach 90455 Irenehernandez (2004CU2) er cof amdani, i gydnabod cyfraniadau González i wybodaeth am yr Haul.[6][7]
Yn 2015, anrhydeddodd Cyngor Dinas La Orotova hi gyda murlun a stryd ganolog yn ei thref enedigol. Ar yr un pryd, cychwynnodd y Sefydliad Addysg Uwchradd, IES La Orotava, Gynhadledd Gwyddoniaeth a Thechnoleg Irene González Hernández, sydd wedi parhau'n flynyddol. Ychydig flynyddoedd yn ddiweddarach, yn 2017, urddwyd ysgol blant ddinesig Villa de Arriba ym mwrdeistref La Orotava gyda'i henw.
Yn 2021, cynhaliodd Sefydliad Gwyddoniaeth a Thechnoleg Sbaen (FFECYT) a Chymdeithas Seryddiaeth Sbaen (SEA) yr arddangosfa o'r enw AstrónomAs lle roddwyd cryn sylw i González.[8]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ "Astrónomas". Astronomas.org. FECYT. Cyrchwyd April 8, 2024.
- ↑ Día, El (2021-09-21). "La Orotava mantiene vivo el recuerdo de los villeros más ilustres". eldia.es (yn Sbaeneg). Cyrchwyd 2024-04-10.
- ↑ González Hernández, Irene E. (1998) (yn es). Mapa sinóptico de flujos transversales en las capas altas de la zona de convección solar. https://riull.ull.es/xmlui/handle/915/21138.
- ↑ john (2019-01-04). "50 Years of the Seismology of the Sun and Stars". NSO - National Solar Observatory (yn Saesneg). Cyrchwyd 2024-04-10.
- ↑ "HELASVI". www2.mps.mpg.de. Cyrchwyd 2024-04-10.
- ↑ Schmadel, Lutz D. (2015-05-14). Dictionary of Minor Planet Names: Addendum to 6th Edition: 2012-2014 (yn Saesneg). Springer. ISBN 978-3-319-17677-2.
- ↑ "Small-Body Database Lookup". ssd.jpl.nasa.gov. Cyrchwyd 2024-04-10.
- ↑ "Astrónomas". Astronomas.org. FECYT. Cyrchwyd 8 Ebrill 2024.