Hiclys y waun

Hiclys y waun Cladopodiella francisci
Statws cadwraeth
Pryder lleiaf  (IUCN 3.1)
Dosbarthiad gwyddonol
Teyrnas:	Plantae
Rhaniad:	Marchantiophyta
Dosbarth:	Jungermanniopsida
Urdd:	Jungermanniales
Teulu:	Cephaloziaceae
Genws:	Cladopodiella
Rhywogaeth:	C. francisci
Enw deuenwol
Cladopodiella francisci

Math o blanhigyn, di-flodau, ac un o lysiau'r afu yw Hiclys y waun (enw gwyddonol: Cladopodiella francisci; enw Saesneg: Holt notchwort). O ran tacson, mae'n perthyn i urdd y Jungermanniales, o fewn y dosbarth Jungermanniopsida.

Mae’r rhywogaeth hon i’w chanfod yng Nghymru mewn tri lleoliad: Penfro, Gŵyr ac Ynys Môn. Fe'i ceir hefyd yng ngwledydd eraill Prydain, yn enwedig yn arfordir deheuol Lloegr.

Disgrifiad

Mae'r llysiau'r afu yn ffurfio neu'n ymlusgo'n wyrdd neu'n cochlyd yn rhannu siâp deilen C. fflwtsan (dail hirgul â 2 labed crwn), ond mae'n llai (egin llai na 1 mm o led; yn gadael hyd at 0.5 mm o hyd) ac fel arfer mae ganddo gemmae. Mae'r rhain yn wyrdd golau neu'n llai aml yn goch, ac fe'u cludir ar awgrymiadau saethu esgynnol. Fel arfer mae canghennau tebyg i edau yn bresennol.

Llysiau'r afu

Prif: Llysiau'r afu

Planhigion anflodeuol bach o'r rhaniad Marchantiophyta yw llysiau'r afu. Defnyddir y term "lysiau'r afu" am un planhigyn, neu lawer. Erbyn 2019 roedd tua 6,000 o rywogaethau wedi cael eu hadnabod gan naturiaethwyr. Fe'u ceir ledled y byd, mewn lleoedd llaith gan amlaf. Mae gan lawer ohonynt goesyn a dail ac maent yn debyg i fwsoglau o ran golwg.

Mae rhai rhywogaethau i'w cael yng Nghymru; gweler y categori yma.