Car clatsho

fideo o geir clatsho, yn Libori, Paderborn, Yr Almaen

Mae car clatsho (Saesneg: Bumber car neu dodgems - nid bwriad y cerbydau oedd bwrw ei gilydd ond yn hytrach i osgoi ei gilydd ^[1] yn gerbyd trydan tair olwyn ar gyfer (fel arfer) dau berson ag adeiladwaith fel nad oes unrhyw ddifrod yn cael ei achosi i'r car os yw'n cael ei redeg i mewn (gwrthdaro) â cheir bumper eraill. Mae nifer o'r ceir bympar hyn wedi'u cartrefu gyda'i gilydd mewn ystafell arbennig gyda tho siâp pabell a llawr metel sydd wedi'i amgylchynu gan ymyl solet. Mae'r cyfan wedi'i fwriadu fel difyrrwch mewn ffair hwyl ac fel arfer fe'i gelwir yn geir bumper, ond y term technegol ar gyfer yr atyniad yw autoscooter.

Technoleg[golygu | golygu cod]

Peiriant[golygu | golygu cod]

Mae car bumper yn cael ei bweru gan fodur trydan. Mae hyn yn gyrru'r olwyn flaen, a all gylchdroi yn hollol rydd o amgylch ei echelin fertigol o ganlyniad i'r symudiadau llywio. Mae hyn yn golygu y gellir gwrthdroi cyfeiriad teithio’r car (o ymlaen i gefn neu i’r gwrthwyneb) gyda thro 180 ° o’r llyw hwn.

Mae pŵer y modur trydan yn gyfyngedig (tua 1 kW) ac mae hyd y llwybr rhydd hefyd yn gyfyngedig, yn dibynnu ar faint yr atyniad. O ganlyniad, mae cyflymiad a'r cyflymderau cyraeddadwy uchaf yn gyfyngedig ac yn cael eu pennu'n gryf gan fàs y preswylwyr. Bydd car gyda phlentyn bach yn cyflymu'n gyflymach ond hefyd yn dod i stop yn gyflymach pe bai gwrthdrawiad. Bydd car gyda dau oedolyn (os caniateir) yn cyflymu yn araf ond bydd yr effaith yn fwy pwerus. Efallai bod y plentyn bach yn oddrychol yn profi'r gwrthdrawiad gwannach fel mwy o deimlad na'r oedolion oherwydd ei fàs bach ei hun.

Cyflenwad pŵer[golygu | golygu cod]

Gellir darparu'r cyflenwad ynni gan fatri adeiledig, ond fel rheol daw trwy ddargludydd rhwyd fetel lorweddol wedi'i ymestyn yn uchel uwchben y llawr, sy'n cario foltedd positif o 70 - 110 folt. Mae trawsnewidydd foltedd tri cham y gellir ei addasu yn ei gwneud hi'n bosibl dylanwadu ar gyflymder y trolïau. Mae'r llawr metal fel arfer ar siâp hirsgwâr ac wedi eu chwystrelli â graffit arno er mwyn cynyddu ffrithiant.^[2]

Darn arian[golygu | golygu cod]

Fel rheol mae'n rhaid cychwyn trol trwy fewnosod darn arian plastig a brynwyd yn arbennig, sy'n rhoi hawl i chi gael rownd o 'wrthdrawiad' ar amser penodol. I wneud hyn, mae'r foltedd gyrru yn cael ei droi ymlaen yn ystod yr amser hwn ac mae'r cartiau y mae darn arian wedi'u mewnosod yn cael eu actifadu. Yna gellir gosod y car bumper yn symud gyda chymorth 'pedal cyflymydd', dim mwy na switsh mewn gwirionedd. Pan fydd y pŵer yn cael ei ddiffodd am yr holl beth ar ôl y rownd, daw'r ceir bumper i stop. Yna symudir y darn arian a fewnosodwyd yn fecanyddol o'r mecanwaith sbarduno i fan casglu mewnol. Gall pwy bynnag sydd wedi prynu sawl darn arian aros yn y car bumper a gyrru rownd arall. Mae hefyd yn digwydd yn aml bod y pŵer ar gyfer y car bumper yn cael ei droi ymlaen am amser penodol o orsaf reoli ganolog. Yn yr achos hwn, rhaid trosglwyddo'r darn arian a brynwyd i weithiwr sy'n cerdded heibio'r ceir bumper cyn i'r reid gychwyn. O ganlyniad, mae'r gweithiwr hwn yn gwybod pa geir bumper y mae angen eu actifadu ac yna mae'r rhain yn cael eu troi ymlaen o'r orsaf reoli. Cyn i'r daith gychwyn, mae signal fel arfer yn swnio bod y ceir bumper wedi'u actifadu ac y gellir eu gosod. Unwaith y bydd yr amser ar ben, mae signal arall yn swnio bod y ceir bumper wedi dod i stop. dylid actifadu s ac yna caiff y rhain eu troi ymlaen o'r orsaf reoli. Cyn i'r daith gychwyn, mae signal fel arfer yn swnio bod y ceir bumper wedi'u actifadu ac y gellir eu gosod. Unwaith y bydd yr amser ar ben, mae signal arall yn swnio bod y ceir bumper wedi dod i stop. dylid actifadu s ac yna caiff y rhain eu troi ymlaen o'r orsaf reoli. Cyn i'r daith gychwyn, mae signal fel arfer yn swnio bod y ceir bumper wedi'u actifadu ac y gellir eu gosod. Cyn gynted ag y bydd yr amser ar ben, mae signal arall yn swnio bod y ceir bumper wedi dod i stop.

Adeiladu[golygu | golygu cod]

Gwnaethpwyd y rhan fwyaf o'r ceir gan y cwmni adeiladu Ffrengig Reverchon (sydd bellach yn fethdalwr) a chan yr Eidalwr Bertazzon. Mae corff y trolïau wedi'i wneud o polyester ac wedi'i sicrhau o gwmpas gan fand rwber nodweddiadol sy'n amsugno'r siociau mwyaf. Mae gan y teiar hwn diwb mewnol sydd wedi'i lenwi â thua dau hPa o bwysedd aer. Mae gan y ceir wregys diogelwch ar gyfer plant bach, oherwydd gall y cyflymder gyrraedd 16 km yr awr er gwaethaf y cyflymiad isel.

Etymoleg[golygu | golygu cod]

Daw'r term car clatsho o'r gair clatsho, clatso sy'n golygu "taro, ergydio, chwipio, gwneud twrw mawr". Fe gofnodir y gair yn anterliwt Twm o'r Nant, Pleser a Gofid, 1787.^[3]