Tynghediaeth

Oddi ar Wicipedia
Tynghediaeth
Enghraifft o'r canlynolfersiwn, rhifyn neu gyfieithiad Edit this on Wikidata
Math0 Edit this on Wikidata

Athroniaeth neu gredo sydd yn tybio pob digwyddiad yn rhagderfynedig ac anochel yw tynghediaeth.[1] Mewn ystyr lac, gall hefyd gyfeirio at agwedd gyffredin sydd yn ymostyngol tuag at ddigwyddiadau, meddylfryd a welir yn deillio'n naturiol o'r athroniaeth hon.

Gellir olrhain y fydolwg dynghedaidd yn ôl i grefyddau amldduwiol yr Henfyd, gan gynnwys personoliadau'r Tynghedau ym mytholeg y Groegiaid a'r Rhufeiniaid. Cafwyd bodau tebyg, y nornir, ym mytholeg y Llychlynwyr.[2]

Tynghediaeth resymegol[golygu | golygu cod]

Seilir tynghediaeth resymegol ar ddadleuon rhesymeg, a dybir natur anochel rhai digwyddiadau oherwydd deddfau natur neu reswm.

Tynghediaeth ddiwinyddol[golygu | golygu cod]

Ffurf grefyddol ar dynghediaeth yw tynghediaeth ddiwinyddol, sy'n tybio duw neu oruchaf rym tebyg yn gyfrifol am ragdynghedu pob digwyddiad yn y bydysawd, gan gynnwys gweithredoedd dynol, yn ôl ei gynllun dwyfol. Esiampl o athrawiaeth ddiwinyddol dynghedaidd yw rhagarfaeth, er enghraifft yng Nghalfiniaeth, sy'n honni i Dduw ragordeinio popeth, gan gynnwys iachawdwriaeth yr etholedigion, ac felly mae tynged yr enaidparadwys neu uffern—wedi ei phenderfynu cyn i'r unigolyn gael ei eni hyd yn oed.

Tynghediaeth benderfyniadol[golygu | golygu cod]

Mae tynghediaeth benderfyniadol yn gysylltiedig â phenderfyniaeth, sef yr athroniaeth a honnir achosiaeth o ganlyniad i ddigwyddiadau blaenorol a deddfau naturiol.

Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]

  1.  tynghediaeth. Geiriadur Prifysgol Cymru. Adalwyd ar 19 Awst 2023.
  2. (Saesneg) Fatalism. Encyclopædia Britannica. Adalwyd ar 19 Awst 2023.