Tumbling (gymnasteg)

Jordan Ramos, pencampwr Tumbling

Mae tumbling (hefyd, power tumbling) yn ddisgyblaeth gymnasteg yn gofyn am ymatebion deinamig, ymwybyddiaeth ofodol, cydsymud, cryfder a dewrder. Mae'n ymdebygu i acrobateg heb unrhyw gyfarpar. Er ei fod yn gamp gymnasteg gydnabyddiedig, nid yw'n gamp sydd wedi ennill ei blwy' yn fyd-eang ac mae'n parhau i fod yn gymharol anhysbus. Ystyrir yn un o'r gampau gymnasteg artistig. Mae dynion a menywod yn cystadlu mewn tumblig ond nid yn erbyn ei gilydd.

Gellid awgrymu twmblo neu tymlan neu pendramwnaglo fel term Cymraeg ar gyfer y gamp, ond does dim cofnod ysgrifenedig o hynny (nad unrhyw derm arall), ac mae'r termau yma yn awgrymu gweithred mwy blêr a phlentynaidd na champ gymnasteg coeth. Defnyddir tumblig mewl sawl iaith arall gan gynnwys Almaeneg, Ffrangeg, Sbaeneg, a Daneg. Gweinyddir y gamp yng Nghymru gan Gymnasteg Cymru.

Disgrifiad o'r Gamp

Mae'r gymnastwr yn ennill cyflymder a byrdwn, gan berfformio cyfres o cylchiadau a pirouettes ar hyd trac 25-metr. Mae gymnastwyr proffesiynol lefel uwch yn perfformio ymarferion sy'n cynnwys dau ddwbl marwol, a gallant berfformio tri dwbl marwol, gyda pirouettes neu hebddynt.

Mae'r gyfres yn para rhwng pedair a phum eiliad, gan gael y gymnastwyr i berfformio rhai elfennau technegol ar uchder penodol (rhwng tri a phedwar metr).

Mae Tumbling yn gangen o gymnasteg neidio, a bwysleisiodd yn bennaf neidiau cylchdroi yn ôl, fel fflap clytiog, cefnau chwip, somersault gyda sgriwiau a dwbl a thriphlyg. Mae'r neidiau hyn yn cael eu rhoi at ei gilydd mewn cyfuniadau o 8 neidiad yn olynol.

Hanes

Mae'r gweithgaredd yn dyddio'n ôl i China hynafol, yr Aifft a Gwlad Groeg. Perfformiwyd Tumbling gan fandiau teithiol o ddiddanwyr yn yr Oesoedd Canol Ewropeaidd ac yn ddiweddarach gan berfformwyr syrcas a llwyfan.

Dim ond unwaith y bu tumbling yn rhan o'r Gemau Olympaidd a hynny yn 1932 (Los Angeles). Rolando Wolf o Gogledd America oedd yn fuddugol ac ef hefyd oedd enillyd y Bencampwriaeth Genedlaethol gyntaf a gynhaliwyd yn Rwsia ym 1922. Yn yr 1960au a’r 70au cafodd Tumbling ei phoblogrwydd mwyaf yn y Dwyrain Ewrop, ar ôl ennill cryfder yn raddol yng Ngorllewin Ewrop, yr Unol Daleithiau, Asia ac Awstralia.

Cydnabyddiaeth

Jordan Ramos, Prydain ym Mhencampwriaeth Tumbling y Byd, Rwsia, 2009

Wedi'i lywodraethu gan reolau a sefydlwyd gan y corff llywodraethol byd-eang, yr FIG (Fédération Internationale de Gymnastique), mae tumbling yn un o'r disgyblaethau gymnasteg. Mae elfennau o tumbling hefyd yn cael eu hymarfer ar ymarfer llawr gan gyfranogwyr gymnasteg artistig menywod a dynion. Mae elfennau sy'n cwympo, fel y talgrynnu a'r ffliciau, yn cael eu hintegreiddio'n gyffredin i arferion trawst cydbwysedd gymnastwyr.

Dim ond unwaith y bu Tumbling yn ddigwyddiad Olympaidd, yng Ngemau Olympaidd yr Haf 1932, ac roedd yn ddigwyddiad arddangos ym 1996 a 2000. Fodd bynnag, mae'n un o ddigwyddiadau Gemau'r Byd ac mae'n ddigwyddiad Pencampwriaethau'r Byd blynyddol a gynhelir ar y cyd â Phencampwriaethau Trampolîn y Byd.

Offer

Mae'r gyfres tumbling yn rhedeg ar drac 25 metr o hyd rhwng 185 a 200 cm o led, gan ddod i ben mewn derbynfa sy'n mesur 300 x 600 x 30 cm. Yn y dderbynfa mae derbynfa wych gyda 200 x 300 cm.

Cyn y trac tumbling mae parth rhedeg sydd ag uchafswm o un metr ar ddeg a rhaid i'r uchder fod yn hafal i uchder y trac cwympo. Mae'r trac yn cynnwys rhannau gwydr ffibr wedi'u gorchuddio â rholer sy'n caniatáu i'r gymnastwr redeg a neidio dros y trac hwn.

Cymru a Tumbling

Ceir gwersi a chystadlaethau tumbling o fewn Cymru o dan adain Gymnasteg Cymru. Ceir cynghrair at wahanol lefelau yngynd â chystadlauaeth Welsh National Development Programme, fel arfer yn ystod 3 mis cyntaf y flwyddynynghyd â phencampwriaeth Gymreig ar ddiwedd y flwyddyn.

Rhaglen Dechnegol

Rhagbrofol: Cyfres Mortal, Cyfres Pirouette

Rowndiau Terfynol: Dwy cyfres rhydd

Gweler hefyd

• Bar llorweddol
• Barrau cyflin
• Barrau anghyflin
• Y Trawst
• Llofnaid
• Ceffyl pwmel
• Y Cylchoedd
• Trampolîn

Dolenni

• Ymerferion Tumbling Archifwyd 2020-09-22 yn y Peiriant Wayback.
• Wefan Trampolîn a Tumbling yr F.I.G
• Tumbling ar wefam Gymasteg Cymru
• Ffeinal Tumblo Pencamperiaeth y Byd, 2018 (Youtube)