Sefydliad di-elw
| Enghraifft o'r canlynol | ffurf gyfreithiol, math o fudiad, cangen economaidd  |
|---|---|
| Math | sefydliad |
| Y gwrthwyneb | sefydliad masnachol, elusen gwneud elw |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Mae sefydliad di-elw ( NPO ) neu sefydliad nid-er-elw (Saesneg: nonprofit organisation)[1] yn gorff nad yw am wneud elw.[2][3] Mae'n endid cyfreithiol a drefnir ac a weithredir ar gyfer budd cyfunol, cyhoeddus neu gymdeithasol, mewn cyferbyniad ag endid sy'n gweithredu fel busnes sy'n anelu at gynhyrchu elw i'w berchnogion.
Mae sefydliadau o'r math hwn yn ddarostyngedig i'r cyfyngiad o beidio â dosbarthu arian: rhaid i unrhyw refeniw sy'n fwy na threuliau gael ei ymrwymo i ddiben a nodau'r sefydliad, ac ni chaniateir i'r elw hwn gael ei drosgwyddo i bartïon preifat. Ceir amrywiaeth o sefydliadau di-elw, gan gynnwys rhai sefydliadau gwleidyddol, ysgolion, cymdeithasau busnes, eglwysi, clybiau cymdeithasol, a chwmnïau cydweithredol. Gall endidau dielw ofyn am gymeradwyaeth gan lywodraethau i fod wedi'u heithrio rhag treth.
Agweddau allweddol ar sefydliadau dielw ledled y byd yw atebolrwydd, dibynadwyedd, gonestrwydd, a bod yn agored i bob person sydd wedi buddsoddi amser, arian a ffydd yn y sefydliad. Mae sefydliadau dielw yn atebol i'r rhoddwyr, sylfaenwyr, gwirfoddolwyr, derbynwyr rhaglenni, a'r gymuned. Yn ddamcaniaethol, ar gyfer cwmni dielw sy'n ceisio ariannu ei weithrediadau trwy roddion, mae hyder y cyhoedd yn ffactor bwysig yn y swm o arian y gall sefydliad dielw ei godi. Yn gyffredinol: po fwyaf y mae sefydliadau dielw'n canolbwyntio ar eu cenhadaeth, y mwyaf fydd hyder y cyhoedd. Bydd hyn yn arwain at fwy o arian i'r sefydliad.[1]
Rheolaeth[golygu | golygu cod]
Camsyniad cyffredin am sefydliadau d-ielw yw eu bod yn cael eu rhedeg yn gyfan gwbl gan wirfoddolwyr. Mae gan y mwyafrif o sefydliadau dielw staff sy'n gweithio i'r cwmni, o bosibl yn defnyddio gwirfoddolwyr i gyflawni gwasanaethau dielw o dan gyfarwyddyd y staff cyflogedig. Rhaid i sefydliadau dielw fod yn ofalus i gydbwyso'r cyflogau a delir i staff yn erbyn yr arian a delir i ddarparu gwasanaethau i fuddiolwyr (y rhai sy'n cael budd o waith y mudiad neu'r cwmni). Gall sefydliadau y mae eu treuliau cyflog yn rhy uchel o gymharu â threuliau eu rhaglen wynebu craffu manwl ee ymchwiliad treth.[4]
Yr ail gamsyniad yw efallai na all sefydliadau di-elw wneud elw. Er nad nod y sefydliadau dielw yw cynyddu elw mae'n rhaid iddynt weithredu fel busnes ariannol gyfrifol o ddydd i ddydd. Rhaid iddynt reoli eu hincwm (grantiau a rhoddion ac incwm o wasanaethau) a'u treuliau er mwyn parhau i fod yn endid ariannol hyfyw. Mae gan sefydliadau dielw y cyfrifoldeb o ganolbwyntio ar fod yn broffesiynol, yn ariannol gyfrifol, gan ddisodli hunan-les a chymhelliad elw gyda'u nodau ac amcanion.[5]
Swyddogaethau[golygu | golygu cod]
Ar y cyfan, mae sefydliadau nid-er-elw'n darparu nwyddau cyhoeddus nad ydynt yn cael eu cyflenwi'n ddigonol gan y llywodraeth.[6] Mae gan NPOs amrywiaeth eang o strwythurau a dibenion.
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ 1.0 1.1 Ciconte, Barbara L.; Jacob, Jeanne (2009). Fundraising Basics: A Complete Guide. Burlington, Massachusetts: Jones & Bartlett Learning. ISBN 9780763746667.
- ↑ "Definition of 'not-for-profit organization'". www.collinsdictionary.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 7 November 2018. Cyrchwyd 6 November 2018.
- ↑ "System of National Accounts (UN)" (PDF). Unstats.un.org. Archifwyd o'r gwreiddiol (PDF) ar 17 October 2013. Cyrchwyd 16 October 2013.
- ↑ Simkovich, D. (2017). How to Run a Non-Profit Organization. Retrieved from https://www.donateforcharity.com/nonprofit/a-nonprofit-you-pick-later/
- ↑ Anheier, K. H. (2005). Nonprofit Organizations: An Introduction. New York, NY: Routledge.
- ↑ Weisbrod, Burton, 1977. The Voluntary Nonprofit Sector: An Economic Analysis, Lexington Books, New York.
Darllen pellach[golygu | golygu cod]
- Snyder, Gary R., Sefydliadau Di-elw: Ar y Dibyn : Sut mae Sefydliadau Di-elw wedi colli eu ffordd a rhai hanfodion i ddod â nhw yn ôl, 2006.
- P. Hartigan, 2006, 'Mae'n ymwneud â phobl, nid elw', Adolygiad Strategaeth Busnes, Gaeaf 2006
- Weisbrod, Burton, 1977. Y Sector Dielw Gwirfoddol: Dadansoddiad Economaidd, Lexington Books, Efrog Newydd.