Sant Caradoc

Sant Caradoc
Ganwyd	Cymru
Bu farw	1124
Dinasyddiaeth	Cymru
Galwedigaeth	telynor, arweinydd crefyddol
Dydd gŵyl	13 Ebrill

Roedd Sant Caradoc neu Caradog yn feudwy a telynor Cymraeg.

Bywyd

Roedd Caradoc yn wr bonheddig Cymraeg, yn wreiddiol o Sir Frycheiniog, a oedd, wedi iddo dderbyn addysg rhyddfrydol, yn mwynhau hyder Rees, tywysog De Cymru, a oedd gyda lle anrhydeddus yn ei gwrt. Un diwrnod, roedd y tywysog, o achos ei ddau gi oedd ar goll, wedi colli ei dymer gyda Caradoc, ac yn ei loerigrwydd fe bygythiodd ei fywyd. O'r gwaradwydd hyn, dysgodd Caradoc am chwitchwarwydd anrhydedd bydol, ac fe aeth i Eglwys Gadeiriol Llandaf lle derbbyniodd wrth yr esgob y donsur glerigol, ac am ychydig o amser, fe wasanaethodd Duw yn eglwys Sant Theliau.

Yn awyddus i ddarganfod unigedd, fe dreuliodd sawl blwyddyn mewn caban bach, a adeiladodd ei hunan, yn gyfagos i eglwys gadwedig Sant Cendydd yn Penrhyn Gŵyr, ac wedi hyn fe breswyliodd yn Sant Issels ar Ynys y Barri. Roedd ei enw ar gyfer sancteiddrwydd wedi mynd ar draws y wlad gyfan, a wnaeth yr archddug o Menevia, neu Sant Dewi, ei alw i'r tref honno, wedi ei ddyrchafu i ddyletswyddau offeiriadol. Ymddeolodd Caradoc wedyn gyda nifer o gymdeithion duwiol, i'r ynys Ary. Roedd yna mor ladron penodol o Nowu, oedd yn aml yn y moroedd ar hyd yr arfordir hwnnw, wedi eu cymryd oddi ar yr ynys fel carcharorion, ond, gan eu bod yn ofni beirniadaeth Duw, fe'u dychwelwyd y bore trannoeth. Er hyn, penodwyd yr archddug o Menevia y sant i breswyliad arall ym mynachlog Sant Hismael, sy'n aml yn cael ei adnabod yn Ysam, yng ngwlad Ross, neu .

Cyn i Caradoc cael ei orfodi i aaltudiaeth gan mewnlifiad Harri I, brenin Lloegr, o'r ardal, fe wasanaethodd brenin lleol yn ne Cymru, aeth Caradoc i Harolston, ac fe breswyliodd yng nghell Sant Ismael.

Nodiadau

Mae Eglwys Sant Caradoc yn Lawrenny, Cymru, mwy na thebyg yn dyddio nol i'r 12g.