Rhydocs

Rhydocs

Math	adwaith cemegol
Rhan o	Systems Biology Ontology
Yn cynnwys	ocsidiad, rhydwythiad, hanner adwaith
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Sodiwm a fflworin yn bondio'n ïonig i greu sodiwm fflworid. Collir electron allanol sodiwm i greu ffurfwedd electronau sefydlog, ac mae hwn yn ei roi i'r atom fflworin. Wedyn, mae'r ïonau wedi'u wefru yn cael eu hatynnu at ei gilydd. Mae sodiwm yn cael ei ocsideiddio, ac mae fflworin yn ei rydwytho.

Mae rhydocs (o'r Saesneg redox, talfyriad o reduction-oxidation, rhydwythiad-ocsidiad yn Gymraeg) yn disgrifio pob adwaith cemegol lle mae rhif ocsidiad atomau yn cael ei newid; fel arfer, mae adweithiau rhydocs yn cynnwys trosglwyddiad rhwng rhywogaethau cemegol.

Gallai hynny fod naill ai yn broses syml o rydocs fel ocsidiad carbon i greu carbon deuocsid a rhydwythiad carbon gan hydrogen i greu methan (CH₄), ynteu'n broses cymhleth fel ocsidiad siwgr yn y corff dynol trwy gyfres o brosesau cymhleth o drosglwyddo electronau.

Daw y term "rhydocs" o ddau gysyniad sy'n ymwneud â throsglwyddiad electron; rhydwythiad a ocsidiad. Gallen nhw gael eu hesbonio'n syml:

• Colled electron(au) neu gynnydd mewn cyflwr ocsidiad gan moleciwl, atom, neu ïon ydy ocsidiad.
• Ennill electron(au) neu leihad mewn cyflwr ocsidiad gan moleciwl, atom, neu ïon ydy rhydwythiad.