Mae Pencampwriaethau Rhyngwladol Rygbi Ewrop (Saesneg: Rugby Europe International Championships) yn enw ar y strwythyr o adrannau sy'n creu cyghrair rygbi'r undeb ar gyfer gwledydd nad ydyn nhw'n cymryd rhan yn Pencampwriaeth y Chwe Gwlad, hynny yw, timau Lefel 2 a lefel 3. Dros y degawdau mae trefniadaeth a chystadlaethau rygbi rhyngwladol y gwledydd nad sy'n chwarae yn nhwrnament y Chw Chwlad (Pum Gwlad cyn hynny) wedi amrywio a bod yn gymleth, gyda llawer o newid trefn ac enwau. Y prif adran yn y gynghrair ryngwladol yma yw'r Rugby Europe Championship a elwir yn answyddogol yn Chwe Gwlad B ac sy'n cynnwys timau megis Rwmania a Jeorjia. O fewn holl adrannau yn y gynghrair ceir y rhan fwyaf o wledydd Ewrop er bod y safon yn amrywio llawer. Cynhelir y gystadleuaeth yn flynyddol.
Capteiniaid Ffrainc a'r Eidal cyn dechrau'r rownd derfynol ym 1954
Ar ôl i Ffrainc gael ei chicio allan o'r Twrnamaint Pum Gwlad ym 1931, penderfynodd Ffrainc gynghreirio gyda'r Italy, Rwmania, Yr Almaen, Sbaen, Gwlad Belg, Portiwgal, Yr Iseldiroedd a Chatalwnia i sefydlu Fédération Internationale de Rugby Amateur (FIRA, sef Rugby Europe bellach), fel gwrth-bwysau i'r Bwrdd Rygbi Pêl-droed Rhyngwladol (IRFB - a esblygodd maes o law i'r World Rugby gyfoes), lle mai dim ond Cymru, Lloegr, Iwerddon, a'r Alban a gynrychiolwyd. Ym 1936, trefnodd FIRA ei dwrnament ei hun ar gyfer timau rygbi cenedlaethol Ewrop am y tro cyntaf. Enillodd Ffrainc y tri rhifyn cyntaf. Ym 1939 derbyniwyd Ffrainc yn ôl i'r Twrnamaint Pum Gwlad, ac ar ôl hynny roedd hi (ac eithrio 1952 a 1954) yn aros tan ddiwedd 1965 am dwrnament Ewropeaidd newydd. Er gwaethaf y ffaith bod tîm Ffrainc wedi cymryd rhan yn y Twrnamaint Pum Gwlad, serch hynny, cymerodd y wlad ran yn nhwrnameintiau FIRA, er gyda thîm milwrol, amatur neu ieuenctid. Parhaodd Ffrainc i ddominyddu twrnameintiau FIRA am flynyddoedd, gan goroni ei hun yn bencampwr 25 gwaith.
Yn y 1990au, gostyngodd y diddordeb yn y twrnamaint yn sydyn. Daeth y sefydliad yn fwy afreolaidd hefyd, ac ni threfnwyd y twrnamaint sawl gwaith i wneud lle ar y calendr rhyngwladol ar gyfer twrnameintiau cymwys ar gyfer pencampwriaeth rygbi'r byd. Ers derbyn yr Eidal i dwrnamaint y Chwe Gwlad ar ôl twrnamaint 1997 (yr hyn a elwir bellach), byddai'r twrnamaint yn cael ei atal dros dro.
Yn 2000 cafwyd ad-drefniad fawr i'r bencampwriaeth o dan enw Cwpan Cenhedloedd Ewrop (European Nations Cup), a oedd bellach yn gorfod parhau heb Ffrainc a'r Eidal. Rhannwyd y bencampwriaeth yn adrannau gwahanol. Roedd twrnameintiau fel arfer yn cymryd dwy flynedd, er bod hyrwyddwr yn cael ei goroni bob blwyddyn.
Dilynodd diwygiad newydd yn 2016 ac eto daeth yn bencampwriaeth flynyddol. Yn 2016 newidiwyd yr enw a'r strwythur i'r un gyfredol, Pencampwriaethau Rhyngwladol Rugby Europe (Europe Rugby International Championships).
Ers troad y ganrif, Jeorjia fu'r wlad amlycaf yn y twrnamaint, er mai Ffrainc yw'r hyrwyddwr record o bell ffordd. Ni fu Gwlad Belg na'r Iseldiroedd erioed ar y podiwm. Gorffennodd Gwlad Belg yn bedwerydd yn 2018, yr Iseldiroedd yn chweched safle (a gyflawnwyd ym 1937, 1976, 2000, 2001 a 2002) fel y safle terfynol uchaf.
Ers diwygio yn 2016, mae'r twrnamaint wedi cynnwys pum adran lle ceir esgyn a disgyn yn flynyddol rhwng yr adrannau:[1]
Pencampwriaeth: dyma lle mae'r chwe gwlad Ewropeaidd orau yn chwarae nad ydyn nhw'n cymryd rhan yn y Twrnamaint Chwe Gwlad. Coronir enillydd yr adran hon yn bencampwr Pencampwriaethau Rhyngwladol Rygbi Ewrop. Nid oes unrhyw wrthwynebiad uniongyrchol: mae'r wlad sydd â'r sgôr isaf yn chwarae gêm ail gyfle gartref yn erbyn enillydd y Tlws. Ceir timau fel Rwmania a Georgia.
Tlws: dyma lle mae'r chwe gwlad Ewropeaidd orau nad ydyn nhw'n cymryd rhan yn y Bencampwriaeth yn chwarae. Mae enillydd y Tlws yn chwarae mewn gêm ail gyfle yn erbyn y wlad waethaf yn y Bencampwriaeth am ddyrchafiad i'r adran uchaf. Mae'r wlad sydd â'r sgôr isaf yn dirprwyo i'r Gynhadledd 1.
Cynhadledd 1: mae deg gwlad yn chwarae rôl, sydd wedi'u rhannu'n ddau grŵp o bum tîm. Rhennir y gwledydd yn grŵp gogleddol a deheuol. Mae'r ddau enillydd grŵp yn chwarae mewn duel uniongyrchol i'w ddyrchafu i'r Tlws. Dirprwyo'r gwledydd sydd â'r sgôr isaf yn y ddau grŵp i Gynhadledd 2.
Cynhadledd 2: mae deg gwlad yn chwarae rôl yma hefyd, wedi'i rhannu'n ddau grŵp o bum tîm. Rhennir y gwledydd yn grŵp gogleddol a deheuol. Mae'r ddau enillydd grŵp yn cael eu dyrchafu i Gynhadledd 1. O'r ddwy wlad sy'n gorffen ddiwethaf, y wlad a berfformiodd y diraddiadau gwaethaf.
Datblygu: mae'r gwledydd sydd â'r sgôr isaf yn chwarae rôl yma. Mae enillydd y grŵp yn cael ei ddyrchafu'n uniongyrchol i'r Gynhadledd 2.
Adrannau a Gwledydd y Strwythyr Newydd (tymor 2019–2020)
Gweler isod esiampl o strwythur newydd a gyflwynwyd i'r bencampwriaeth lle ceir esgyn a disgyn rhwng y gwahanol adrannau er mwyn cryfhau'r gystadleuaeth a gwella safon y rygbi a chwareir gan wledydd Lefel 2 a lefel 3 yn Ewrop.
Allwedd
*
Pencampwyr Tymor 2018–19
↑
Tîm dyrchafwyd o'r adran islaw wedi tymor 2018–19
•
Pencampwyr yr adran ond tîm nas dyrchafwyd wedi tymor 2018–19
‡
Safle olaf yr adran ond ni disgynodd y tîm wedi tymor 2018–19
↓
Disgynnodd y tîm o'r adran uwchben ar ddiwerdd tymor 2018–19
