Pafiliwn Brighton

Pafiliwn Brighton

Math	palas, amgueddfa tŷ hanesyddol, tŷ bonedd Seisnig, amgueddfa awdurdod lleol
Sefydlwyd	1787
Daearyddiaeth
Rhan o'r canlynol	Royal Pavilion & Museums Trust
Lleoliad	Brighton
Sir	Brighton a Hove
Gwlad	Lloegr
Arwynebedd	2.46 ha
Cyfesurynnau	50.822364°N 0.137717°W
Cod OS	TQ3127304188
Arddull pensaernïol	Indo-Saracenic architecture
Perchnogaeth	George IV
Statws treftadaeth	adeilad rhestredig Gradd I, parc rhestredig neu ardd restredig Gradd II
Manylion
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Mae Pafiliwn Brighton neu'r Pafiliwn Brenhinol yn gyn gartref brenhinol, yn Brighton, Dwyrain Sussex. Adeiladwyd ar dechrau'r 19g fel encil glanmôr ar gyfer y Tywysog Rhaglyw. Adeiladwyd yn y steil Indo-Saracenic a oedd yn gyffredin yn India drwy rhan fwyaf y 19g.

Hanes

Ymwelodd y Tywysog Rhaglyw, a ddaeth yn Siôr IV yn ddiweddarach, â Brighton gyntaf yn 1783, ar ôl i'w feddyg argymell y buasai dŵr môr yn gwneud lles i'w gout. Yn 1786 rhentiodd ffermdy yn ardal Old Steine o Frighton. Yn bell o Lys Brenhinol Llundain, roedd y Pafiliwn hefyd yn lle synhwyrol i'r Tywysog fwynhau ei garwriaeth gyda'i gymar hir-oes, Maria Anne Fitzherbert. Roedd y Tywysog eisiau ei phriodi, ac efallai y gwnaeth hyn yn gyfrinachol, ond roedd yn anghyfreithlon oherwydd ei chrefydd Catholig.

Yr Ystafell Wledda ysblenydd yn y Pafilwn Brenhinol, o Views of the Royal Pavilion (1826) gan John Nash.

Cyflogwyd y pensaer, Henry Holland yn fuan i ehangu'r Pafiliwn. Prynodd y Tywysog dir o amgylch y Pafiliwn hefyd, ac yno adeilaodd ysgol marchogaeth crand mewn steil Indiaidd yn 1803 i gynlluniau gan William Porden.

Rhwng 1815 ac 1822, ailddyluniodd y pensaer John Nash y palas; gwaith Nash sydd yno i'w weld heddw. Mae'r palas yn hynod o drawiadol yng nghanol Brighton, gan fod ganddi olwg Indiaidd ar y tu allan. Er, mae'r dylunio ffansïol tu mewn gan gwmni Frederick Crace a Robert Jones, wedi ei ddylanwadu'n drwn gan ffasiwn Tsieineaidd ac Indiaidd gyda elfennau o bensaernïaeth Moghul ac Islamaidd. Roedd yn esiampl adderchog o'r egsotigaeth a oedd yn wahanol i'r blas cyffredin clasurol y Steil Rhaglyw.

Prynu gan Brighton

Wedi marwolaeth Siôr IV yn 1830, arhosodd ei olynydd William IV yn y pafilwn hefyd yn ystod ei ymweliadau â Brighton. Er, ar ôl ymweliad olaf y Frenhines Fictoria i Frighton yn 1845, roedd y llywodraeth yn bwriadu gwerthu'r adeilad a'r tir ond deisebodd y Brighton Commissioners a'r Brighton Vestry yn llwyddiannus i gael y llywodraeth i'w werthu i'r dref am £53,000 yn 1849 dan y Brighton Improvement (Purchase of the Royal Pavilion and Grounds) Act 1850.

Defnydd diweddarach

Yn ystod y Rhyfel Byd Cyntaf defnyddiwyd y Pafiliwn fel ysbyty ar gyfer gwasanaethwyr Indiaidd a Gorllewin Indiaidd. Amlosgwyd milwyr marw Indiaidd Sikh a Hindw ar y Twyni Deheuol i'r gogledd o Brighton, ble adeiladwyd cofeb tebyg i Bafiliwn.

Mae'r Pafilwn yn agor i ymwelwyr a hefyd ar gael ar gyfer pwrpasau addysgu, gwledda a phriodasau. Mae'r gost mynedfa wedi ei lleihau ar gyfer trigolion lleol yn ystod y gaeaf.

Dylanwadau diwyllianol

Yn Blackadder the Third, mae'r prif gymeriad yn cynnig i'r Tywysog Rhaglyw y dylai "take out the drawings for that beach hut at Brighton"

Dolenni allanol

• royalpavilion.org.uk
• brighton-dome.org.uk/venues/ Archifwyd 2006-04-19 yn y Peiriant Wayback