Nell Gwyn

Oddi ar Wicipedia
Nell Gwyn
Ganwyd2 Chwefror 1650 Edit this on Wikidata
Llundain Edit this on Wikidata
Bu farw14 Tachwedd 1687 Edit this on Wikidata
Llundain, y Deyrnas Unedig Edit this on Wikidata
Dinasyddiaethy Deyrnas Unedig Edit this on Wikidata
Galwedigaethactor llwyfan, actor Edit this on Wikidata
TadThomas Gwynne Edit this on Wikidata
MamEleanor Smith Edit this on Wikidata
PartnerSiarl II Edit this on Wikidata
PlantCharles Beauclerk, James Beauclerk Edit this on Wikidata
Nel Gwyn fel "Ciwpid"; ysgythriad tua 1672

Roedd Nell Gwyn, sef Eleanor Gwyn (2 Chwefror 165014 Tachwedd 1687), yn actores o Loegr, a aned yn Henffordd, yn ôl pob tebyg, neu o bosibl Llundain (Covent Garden) neu Rhydychen. Roedd ei chyfenw 'Gwyn' hefyd, yn unol ag arferiad ei hoes, yn cael ei sillafu fel 'Gwynn' a 'Gwynne'.

Teulu a magwraeth[golygu | golygu cod]

Does dim llawer o wybodaeth am ei theulu ond awgrymir gan rai fod ei rhieni'n ddigon tlawd, er bod ei bywgraffydd, Charles Beauclerk, yn amau hynny. Elen oedd enw ei mam, a gelwid hi yn "Old Madam", "Madam Gwyn", ac yn "Old Ma Gwyn". Mae enw'i mam a'i chyfenw'n awgrymu ei bod o dras Gymreig. Ganwyd Elen, mae'n debyg, ym mhlwyf St Martin in the Fields a threuliodd ei dyddiau yn Llundain. Dywed un cofnod mai ei thad oedd "Thos [Thomas] Guine a Capt [captain] of ane antient fammilie in Wales".

Defnyddiai arfau Gwyniaid Llansanwyr a oedd yn ddisgynyddion Richard Gwyn o Lansanwyr, liv. 1545 [WG2 Godwin 6 (C)] a'i wraig Ann f. Llywelyn [WG2 Ein. ap G. 16 (A)]. Ni wyddus y cysylltiaid rhwng Nel a theulu Richard, fodd bynnag.[1][2][3][4][5][6][7][8][9][10]

Oedolyn[golygu | golygu cod]

Yn ôl traddodiad roedd hi'n gwerthu orennau yn Drury Lane, ardal theatrau Llundain, cyn dechrau ar ei gyrfa ar y llwyfan. Roedd hi'n enwog fel comedienne.

Ei pherthynas â Siarl II[golygu | golygu cod]

Cymerodd y brenin Siarl II Nell yn ordderch a chafodd ddau blentyn gordderch ganddi, yn cynnwys yr Arglwydd Buckhurst. Dywedir mai "Peidiwch â gadael i Nellie bach lwgu" oedd geiriau olaf y brenin pan fu farw yn 1685.

Cyfranodd Nell Gwyn at sefydlu Ysbyty Brenhinol Chelsea.

Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]

  1. T. C. D., "The Will of Nell Gwynn", The Genealogists' Magazine, cyfr. VII, pp. 8-10.
  2. George Wilson, "Nell Gwynn", The Genealogical Magazine, cyfr. IV (1901), tt. 384-389 (sy'n cynnwys nifer o'i disgynyddion).
  3. Arthur Irwin Dasent, Nell Gwynne (Llundain: Macmillan, 1924), tt. 20-34.
  4. John Harold Wilson, Nell Gwyn (London: Muller, 1952), pp. 3-11.
  5. Clifford Bax, Pretty Witty Nell (London: Chapman and Hall, 1932), tt. 4-7.
  6. H. Noel Williams, Rival Sultanas (London: Hutchinson, 1915), pp. 39-42.
  7. Lewis Melville, Nell Gwyn (London: Hutchinson, 1924), pp. 8-23, esp. t. 12.
  8. Peter Cunningham, The Story of Nell Gwyn (New York: Blom, 1923), tt. 18-20, 154-158.
  9. Bryan Bevan, Nell Gwyn (New York: Roy, 1970), pp. 18-23.
  10. http://www.wargs.com/essays/welsh/gwynn.html