Jwrasig Hwyr
| System/ Cyfnod |
Cyfres/ Epoc |
Cyfnod/ Oes |
Oed (Ma) | |
|---|---|---|---|---|
| Cretasaidd | Is/ Cynnar |
Berriasian | iau | |
| Jwrasig | Uwch/ Hwyr |
Tithonaidd | ~145.0 | 152.1 |
| Kimmeridgaidd | 152.1 | 157.3 | ||
| Oxfordaidd | 157.3 | 163.5 | ||
| Canol | Callovaidd | 163.5 | 166.1 | |
| Bathonaidd | 166.1 | 168.3 | ||
| Bajocaidd | 168.3 | 170.3 | ||
| Aalenaidd | 170.3 | 174.1 | ||
| Is/ Cynnar |
Toarcaidd | 174.1 | 182.7 | |
| Pliensbachaidd | 182.7 | 190.8 | ||
| Sinemuraidd | 190.8 | 199.3 | ||
| Hettangaidd | 199.3 | 201.3 | ||
| Triasig | Uwch/ Hwyr |
Rhaetaidd | hŷn / hynach | |
| Israniadau'r System Jwrasig yn ôl: Comisiwn Rhyngwladol Stratigraffeg (International Commission on Stratigraphy neu'r ICS); 2017.[1] | ||||
Y Jwrasig Hwyr yw trydydd cyfnod y cyfnod Jwrasig, ac mae'n rhychwantu'r amser geolegol o 163.5 ± 1.0 i 145.0 ± 0.8 miliwn o flynyddoedd yn ôl (CP); cedwir holl dystiolaeth y cyfnod o fewn strata'r Jwrasig Uchaf. Yn lithostratigraffeg Ewropeaidd, mae'r enw "malm" yn dangos creigiau o Oes Jwrasig Hwyr. Yn y gorffennol, defnyddiwyd yr enw hwn hefyd i ddangos yr uned o amser daearegol, ond mae'r defnydd hwn bellach yn cael ei anghymeradwyo.
Is-raniadau[golygu | golygu cod]
Gellir rhannu'r Jwrasig Hwyr yn dair rhan, a ddiffiniwyd gan ddigwyddiadau'n ymweneud â ffawna a chreigiau'r oes:
| Tithonaidd | (152.1 ± 0.9 – 145.0 ± 0.8 Ma) |
| Kimmeridgiaidd | (157.3 ± 1.0 – 152.1 ± 0.9 Ma) |
| Oxfordiaidd | (163.5 ± 1.0 – 157.3 ± 1.0 Ma) |
Paleoddaearyddiaeth[golygu | golygu cod]
Yn ystod y Jwrasig Hwyr torrodd yr uwchgyfandir Pangea yn ddau: Laurasia i'r gogledd, a Gondwana i'r de. Canlyniad y toriad hwn oedd creu Cefnfor yr Iwerydd. Fodd bynnag, ar hyn o bryd, roedd Cefnfor yr Iwerydd yn gymharol gul.
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- Owen, Donald E. (Mawrth 1987). "Commentary: Usage of Stratigraphic Terminology in Papers, Illustrations, and Talks". Journal of Sedimentary Petrology 57 (2): 363–372. http://www.agiweb.org/nacsn/JSP_commentary.htm.
- Kazlev, M. Alan (2002-06-28). "Late Jurassic — The Malm Epoch: The Acme of the Dinosaurs". Palæos. Cyrchwyd 2014-10-23.