Jejunwm

Oddi ar Wicipedia
Neidio i'r panel llywio Neidio i'r bar chwilio
Jejunum
Illu small intestine.jpg
Small intestine
Gray1041.png
Superior and inferior duodenal fossæ.
Manylion
Rhagflaenyddmidgut
Rhydwelijejunal arteries
Gwythïenjejunal veins
Nerfceliac ganglia, vagus[1]
Dynodwyr
LladinJejunum
MeSHA03.556.124.684.500
Dorlands
/Elsevier
Jejunum
TAA05.6.03.001
FMA7207
Anatomeg

Y jejunwm (/ dʒɪdʒuːnəm /) yw ail ran y coluddyn bach mewn bodau dynol a'r rhan fwyaf o'r fertebratau uchaf, gan gynnwys mamaliaid, ymlusgiaid ac adar.

Mae'r jejunwm yn gorwedd rhwng y duodenwm a'r ilewm. Ystyrir y bydd y jejunwm yn dechrau wrth atodi cyhyrau cynhaliol y duodenwm i'r duodenwm, lleoliad a elwir yn hyblygrwydd duodenojejunal. Nid yw'r rhaniad rhwng y jejunwm a'r ilewm yn anatomegol wahanol.[2] Mewn pobl sy'n oedolion, mae'r coluddyn bach fel arfer yn 6-7m o hyd, a thua dwy ran o bob pump (2.5 m) ohono yw'r jejunwm.

Strwythur[golygu | golygu cod y dudalen]

Mae wyneb mewnol y jejunwm - sy'n agored i fwyd sy'n cael ei fwyta - yn cael ei orchuddio mewn rhagamcaniadau mwcosa tebyg i fysedd, a elwir yn villi, sy'n cynyddu arwynebedd y meinwe sydd ar gael i amsugno maetholion o fwydydd sy'n cael eu bwyta. Mae gan y celloedd epithelial sy'n llieinio y villi hyn ficrovilli. Mae cludiant maetholion ar draws y celloedd epithelial trwy'r jejunwm a'r ilewm yn cynnwys cludiant goddefol o ffrwctos siwgr a thrafnidiaeth weithredol asidau amino, peptidau bach, fitaminau, a'r rhan fwyaf o glwcos. Mae'r villi yn y jejunwm yn llawer hirach nag yn y duodenwm neu ilewm.

Fel arfer, mae'r pH yn y jejunwm rhwng 7 a 9 (niwtral neu ychydig yn alcalïaidd).

Mae'r jejunwm a'r ilewm yn cael eu hongian gan mesentery sy'n caniatau i'r coluddyn symud tipyn o fewn yr abdomen. Mae hefyd yn cynnwys cyhyrau llyfn cylchol a hydredol sy'n helpu i symud bwyd trwy broses a elwir yn peristalsis.

Os caiff y jejunwm ei effeithio gan rym anarferol, bydd yn achosi emesis reflex (chwydu).

Histoleg[golygu | golygu cod y dudalen]

Ychydig iawn o chwarennau Brunner (a geir yn y duodenwm) neu feysydd Peyer (a geir yn yr ilewm) sydd yn y Jejunwm. Fodd bynnag, mae ychydig o nodau lymff jejunal wedi'u hatal yn ei mesentery. Mae gan y jejunwm lawer o flygiadau cylchol mawr yn ei submucosa o'r enw plicae circulares sy'n cynyddu'r arwynebedd ar gyfer amsugno maetholion. Y plicae circulares yw'r gorau a ddatblygir yn y jejunwm.

Nid oes llinell o ymyliad rhwng y jejunwm a'r ilewm. Fodd bynnag, mae yna wahaniaethau histolegol cynnil:

  • Mae llai o freaster gan y jejunwm tu mewn i'w mesentery na'r ilewm.
  • Mae'r jejunum yn nodweddiadol yn fwy mewn diamedr na'r ilewm.
  • Mae villi y jejunum yn edrych fel rhagamcanion hir tebyg i fysedd, ac maent yn strwythur y gellir eu hadnabod yn histolegol.
  • Er bod hyd y llwybr coluddyn cyfan yn cynnwys meinwe lymffoid, dim ond yr ilewm sydd â phaenau Peyer niferus, sy'n nodiwlau lymffoid heb eu hapgorodi yn cynnwys niferoedd mawr o lymffocytau a chelloedd imiwnedd, fel celloedd microfold..

Swyddogaeth[golygu | golygu cod y dudalen]

Mae leinin y jejunwm yn arbennig ar gyfer amsugno, gan enterocytes, o ronynnau maethol bychan sydd wedi'u treulio'n flaenorol gan ensymau yn y duodenwm. Ar ôl ei amsugno, mae maetholion (ac eithrio braster, sy'n mynd i'r lymff) yn pasio o'r enterocytes i'r cylchrediad enterohepatig ac yn mynd i mewn i'r afu trwy'r wythïen borth hepatig, lle mae'r gwaed yn cael ei brosesu.[3] Mae'r jejunwm yn ymwneud ag amsugno magnesiwm.

Anfeiliaid eraill[golygu | golygu cod y dudalen]

Mewn pysgod, nid yw rhanbarthau'r coluddyn bach mor glir, a gellir defnyddio'r term  coluddyn canol yn hytrach na jejunwm.

Hanes[golygu | golygu cod y dudalen]

Etymoleg[golygu | golygu cod y dudalen]

Daw Jejunwm o'r gair Lladin jējūnus, sy'n golygu "ymprydio". Fe'i gelwir felly oherwydd canfuwyd bod y rhan hon o'r coluddyn bach yn aml heb fwyd yn dilyn marwolaeth,[4] oherwydd ei weithgaredd peristaltig dwys o'i gymharu â'r duodenwm a'r ilewm.

Daw'r ansoddeiriad Saesneg Modern Cynnar jejune o'r gair hwn.

Cyfeiriadau[golygu | golygu cod y dudalen]

  1. 1.0 1.1 Nodyn:GeorgiaPhysiology
  2. Deakin, Barbara Young ... ; drawings by Philip J. (2006). Wheater's functional histology : a text and colour atlas (arg. 5th). [Edinburgh?]: Churchill Livingstone/Elsevier. t. 263,. ISBN 978-0-443-068-508.CS1 maint: extra punctuation (link)
  3. CRANE, RK (Oct 1960). "Intestinal absorption of sugars.". Physiological Reviews 40: 789–825. PMID 13696269. https://archive.org/details/sim_physiological-reviews_1960-10_40_4/page/789.
  4. Harper, Douglas. "jejunum". Etymology Online. Cyrchwyd 15 November 2014.

Dolenni allanol[golygu | golygu cod y dudalen]