Jejunwm

Jejunwm

Enghraifft o:	math o organ, dosbarth o endidau anatomegol
Math	zone of small intestine, endid anatomegol arbennig
Rhan o	coluddyn bach
Cysylltir gyda	dwodenwm, ilëwm
Rhagflaenwyd gan	dwodenwm
Olynwyd gan	ilëwm
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Colyddyn bach dynol, gan gynnwys y jejunwm

Ail ran y coluddyn bach yw'r jejunwm. Ceir mewn bodau dynol a'r rhan fwyaf o'r fertebratau uchaf, gan gynnwys mamaliaid, ymlusgiaid ac adar. Mae'n gorwedd rhwng y duodenwm a'r ilewm. Ystyrir y bydd y jejunwm yn dechrau wrth atodi cyhyrau cynhaliol y duodenwm i'r duodenwm, lleoliad a elwir yn hyblygrwydd duodenojejunal. Nid yw'r rhaniad rhwng y jejunwm a'r ilewm yn anatomegol wahanol. Mewn pobl sy'n oedolion, mae'r coluddyn bach fel arfer yn 6-7m o hyd, a thua dwy ran o bob pump (2.5 m) ohono yw'r jejunwm.

Strwythur

Mae wyneb mewnol y jejunwm - sy'n agored i fwyd sy'n cael ei fwyta - yn cael ei orchuddio mewn rhagamcaniadau mwcosa tebyg i fysedd, a elwir yn villi, sy'n cynyddu arwynebedd y meinwe sydd ar gael i amsugno maetholion o fwydydd sy'n cael eu bwyta. Mae gan y celloedd epithelial sy'n llieinio y villi hyn ficrovilli. Mae cludiant maetholion ar draws y celloedd epithelial trwy'r jejunwm a'r ilewm yn cynnwys cludiant goddefol o ffrwctos siwgr a thrafnidiaeth weithredol asidau amino, peptidau bach, fitaminau, a'r rhan fwyaf o glwcos. Mae'r villi yn y jejunwm yn llawer hirach nag yn y duodenwm neu ilewm.

Fel arfer, mae'r pH yn y jejunwm rhwng 7 a 9 (niwtral neu ychydig yn alcalïaidd).

Mae'r jejunwm a'r ilewm yn cael eu hongian gan mesentery sy'n caniatau i'r coluddyn symud tipyn o fewn yr abdomen. Mae hefyd yn cynnwys cyhyrau llyfn cylchol a hydredol sy'n helpu i symud bwyd trwy broses a elwir yn peristalsis.

Os caiff y jejunwm ei effeithio gan rym anarferol, bydd yn achosi emesis reflex (chwydu).

Histoleg

Ychydig iawn o chwarennau Brunner (a geir yn y duodenwm) neu feysydd Peyer (a geir yn yr ilewm) sydd yn y Jejunwm. Fodd bynnag, mae ychydig o nodau lymff jejunal wedi'u hatal yn ei mesentery. Mae gan y jejunwm lawer o flygiadau cylchol mawr yn ei submucosa o'r enw plicae circulares sy'n cynyddu'r arwynebedd ar gyfer amsugno maetholion. Y plicae circulares yw'r gorau a ddatblygir yn y jejunwm.

Nid oes llinell o ymyliad rhwng y jejunwm a'r ilewm. Fodd bynnag, mae yna wahaniaethau histolegol cynnil:

• Mae llai o freaster gan y jejunwm tu mewn i'w mesentery na'r ilewm.
• Mae'r jejunum yn nodweddiadol yn fwy mewn diamedr na'r ilewm.
• Mae villi y jejunum yn edrych fel rhagamcanion hir tebyg i fysedd, ac maent yn strwythur y gellir eu hadnabod yn histolegol.
• Er bod hyd y llwybr coluddyn cyfan yn cynnwys meinwe lymffoid, dim ond yr ilewm sydd â phaenau Peyer niferus, sy'n nodiwlau lymffoid heb eu hapgorodi yn cynnwys niferoedd mawr o lymffocytau a chelloedd imiwnedd, fel celloedd microfold.

• Delweddau meicrosgop electron
• 
  Jejunwm dynol
• 
  Jejunwm llygoden (x14,000)
• 
  Jejunwm ci (x100)

Swyddogaeth

Mae leinin y jejunwm yn arbennig ar gyfer amsugno, gan enterocytes, o ronynnau maethol bychan sydd wedi'u treulio'n flaenorol gan ensymau yn y duodenwm. Ar ôl ei amsugno, mae maetholion (ac eithrio braster, sy'n mynd i'r lymff) yn pasio o'r enterocytes i'r cylchrediad enterohepatig ac yn mynd i mewn i'r afu trwy'r wythïen borth hepatig, lle mae'r gwaed yn cael ei brosesu. Mae'r jejunwm yn ymwneud ag amsugno magnesiwm.

Anfeiliaid eraill

Mewn pysgod, nid yw rhanbarthau'r coluddyn bach mor glir, a gellir defnyddio'r term  coluddyn canol yn hytrach na jejunwm.

Etymoleg

Daw Jejunwm o'r gair Lladin jējūnus, sy'n golygu "ymprydio". Fe'i gelwir felly oherwydd canfuwyd bod y rhan hon o'r coluddyn bach yn aml heb fwyd yn dilyn marwolaeth, oherwydd ei weithgaredd peristaltig dwys o'i gymharu â'r duodenwm a'r ilewm.

Dolenni allanol

• Gastrolab.net:The Jejunum
• Peyer's patches Archifwyd 2016-03-04 yn y Peiriant Wayback