Neidio i'r cynnwys

Gorsaf reilffordd Pilning

Oddi ar Wicipedia
Yr orsaf a'r reilffordd at Twnnel Hafren cyn trydaneiddio
Trên GWR yn pasio Pilning yn 2018

Mae Gorsaf reilffordd Pilning yn orsaf ar brif linell De Cymru ger Pilning, De Swydd Gaerloyw, 10 milltir o Fryste, yr orsaf olaf cyn Twnnel Hafren. Rheolir yr orsaf gan Reilffordd y Great Western. Mae 2 drên yn unig o’r orsaf bob wythnos.

Hanes

[golygu | golygu cod]

Agorwyd gorsaf ym 1863 gan Reilffordd Union Bryste a De Cymru, ond symudwyd yr orsaf ym 1886 pan agorwyd Twnnel Hafren. Roedd gan yr orsaf iard nwyddau mawr, ac roedd gwasanaeth Motorail i Gymru.

Ailagorwyd yr orsaf wreiddiol ar Linell Traeth Hafren, yn caniatáu cyrhaeddiad teithwyr a nwyddau i Dociau Avonmouth hyd at 1964.

Caewyd yr iard nwyddau ym 1965, a dymchwelwyd adeiladau’r orsaf. Roedd ond 2 drên yn ddyddiol erbyn y 70au, ac ond 2 drên yn wythnosol o 2006 ymlaen.Dymchwelwyd y bont rhwng y platfformau yn 2016, a dim ond trenau i’r dwyrain yn defnyddio’r orsaf erbyn hyn.

Rheilffordd Union Bryste a De Cymru

[golygu | golygu cod]

Agorwyd gorsaf reilffordd Pilning ar 8 Medi 1863, pan ddechreuodd gwasanaethau ar Reilffordd Union Bryste a De Cymru. Aeth y rheilffordd o orsaf reilffordd Temple Meads, Bryste i orsaf reilffordd Pier New Passage ar lannau Hafren, lle oedd fferi dros yr afon i De Cymru.[1]

Gorsaf reilffordd Pilning (High Level)

[golygu | golygu cod]
llun 1955 yn dangos yr orsaf a thrên glo yn dringo’r llethr

Er bod y reilffordd wedi gwneud teithio o Fryste i Gaerdydd yn haws, roedd mynd o drên i fferi i drên yn anghyfleus, felly ystyriwyd adeiladu twnnel o’r dechrau. [2][3] Rhoddwayd caniatád y llywodraeth ym 1872, yn dechrau adeiladu ym 1873.[4]. Daeth Daniel Gooch, cadeirydd Rheilffordd y Great Western i Pilning ym 1884 i arolygu’r gwaith.[5] Gadawodd y rheilffordd newydd o’r un wreiddiol i’r dwyrain o orsaf wreiddiol Pilning, felly roedd rhaid adeiladu un newydd ar y rheilffordd newydd. Agorwyd yr orsaf newydd ar 1 Rhagfyr 1886, a chaewyd yr hen orsaf ar yr un diwrnod,[6] er cedwyd yr hen reilffordd ar gyfer trenau glo i orsaf bwmpio twnnel hafren.[7]

Roedd yr orsaf newydd ar arglawdd, a gyda threigl amser cafodd yr enw ‘Pilning High Level’. I’r gorllewin roedd hafn yn arwain at dwnnel Hafren. Roedd 2 blatfform[8]. Roedd adeiladau’r orsaf i gynllun safonol Rheilffordd y Great Western, er yn wahanol i weddil yr orsafoedd ar y llinell. Roedd prif adeiladu’r orsaf, swyddfa’r gorsaf-feistr, swyddfa docynnau, swyddfa barselau a thoiledau, ar y platfform gogleddol. Roedd ystafell aros ar y platfform arall.[9] Adeiladwyd y platfformau gyda phren, gyda seddi pren a goleuadau nwy. Roedd pont rhwng y platfformau. Roedd 30 o bobl yn geithio yno ym 1905; 14 dyn signal, 6 dyn signal/porter, 8 porter, arolygwr twnnel a’r gorsaf-feistr. Rhoddwyd hyfforddiant cymorth cyntaf gan Frigâd Ambiwlans Sant Ioan ac roedd seremoni gwobrau blynyddol.[10]

Cafodd yr orsaf iard nwyddau mawr, yn cynnwys ffald gwartheg a chilfach llwytho ar ben dwyreiniol y platfform gogleddol. Crewyd llinell i drenau nwyddau rhwng yr orsaf a’r gyffwrdd ym 1904, un arall i’r de o’r orsaf ym 1905 ac un arall i’r gorllewin ym 1906. Roedd 2 focs signal; Bocs yr orsaf ar ben gorllewinol y platfform deheuol gyda 54 o wifau, a Bocs y Gyffwrdd ar ben dwyreiniol y iard nwyddau gyda 68 o wifau. Adolygwyd wagenni yn y iard nwyddau cyn mynd trwy’r twnnel, ac yno safodd locomotif rhag ofn oedd problemau yn y twnnel. Rhoddwyd fan frecio ychwanegol i drenau nwyddau trymion. Cedwyd locomotifau eraill yno i wthio trenau i fyny’r lledf rhwng y twnnel a Patchway.

yr orsaf ym 1961

Rheilffordd Brydeinig

[golygu | golygu cod]
Locomotif Rheilffordd Brydeining yn pasio Pilning ym 1982. Roedd yr adeiladau wedi mynd, wedi disodlwyd gan gysgodfannau

Daeth Pilning yn rhan o Ardal Gorllewinol y Rheilffordd Brydeinig ym 1948[11]. Ym 1949 roedd 7 trên i De Gymru ac 6 i Fryste bob dydd, a 2 ar Suliau yn y 2 gyfeiriad. Roedd 5 trên arall i Fryste o’r orsaf Low Level, a 7 i Severn Beach, rhai ohonynt yn mynd ymlaen at Fryste trwy Gorsaf reilffordd Avonmouth.[12] Daeth y wasanaeth i deithwyr rhwng Severn Beach a Pilning i ben ar 23 Tachwedd 1964, a chaewyd Gorsaf reilffordd Pilning (Low Level) platform[13]. Caewyd y rheilffordd i wasanaethau nwyddau ar 1 Medi 1968. Cedwyd y cledrau a bocs signal hyd at Awst 1970.

Aeth Gorsaf reilffordd Pilning (lefel Uwch) yn ôl i’w hen enw, Pilning, ar 6 Mae 1968. Adeiladwyd adeilad newydd ar y platfform gogleddol yn ystod y 1950au, ond dymwelwyd to a waliau’r bont i deithwyr. Caewyd yr iard nwyddau ar 29 Tachwedd 1965 a byrhawyd y llinellau ar gyfer trenau nwyddau yn mynd at y twnnel yn Chwefror 1968. a chafwyd gwared â’r llinell arall at y gyffordd ym Mai 1969. Caewyd y 2 focs signal ar 15 Mawrth; rheolwyd yr orsaf o focs yn Temple Meads.[14]. Roedd 9 neu 10 trên yn ddyddiol yn y 2 gyfeiriad rhwng Llun a Sadwrn, a 2 ar Suliau, ond erbyn 1973 roedd ond un drên yn dyddiol yn y 2 gyfeiriad.[15]

Erbyn hyn, roedd adeiladau’r orsaf wedi cau, ac wedi dymchwel erbyn 1982, heblaw am yr adeiladad o’r 1950au, a disodlwyd gan cysgodfanau syml ar y 2 blatfform. Datgysylltwyd y goleuadau.

Preifateiddiad

[golygu | golygu cod]
The station in 2009, view eastwards.

Preifateiddiwyd rhwydwaith Prydain yn ystod y 1990au. Daeth y cledrau, gorsafoedd ac ati yn eiddo i Railtrack ym 1994 ac wedyn Network Rail yn 2002. [16][17] Daeth gwasanaethau i deithwyr yn ardal Bryste yn rhan o Wales & West ym 1997,ac wedyn Wessex Trains, yn rhan o gwmni National Express, yn 2001.[18] [19]

Daeth Wessex yn rhan o’r Rheilffordd Greater Western yn 2006, a daeth Greater Western yn [[Rheilffordd Great Western yn 2015.[20][21][22][23] Roedd 2 drên yn ddyddiol yn ystod y cyfnodau Wales & West a Wessex, ond 2 yn wythnosol, ar ddydd sadwrn, o 2006 ymlaen.[24][25][26] Defnyddiwyd yr orsaf gan llai na 100 o deithwyr yn flynyddol.[27]

Disgrifiad

[golygu | golygu cod]

Mae 3 thrac trwy’r orsaf; cyfyngir cyflymder trenau i 90 milltir yr awr trwy’r orsaf ar y 2 brif drac, ac i 40 ar y trac arall.[28]. Mae’r llinell wedi trydaneiddio. Dim ond platfform 1 sy’n agor i’r cyhoedd; dydy platfform ddim yn gyrhaeddadwy i’r cyhoedd ers dymchweliad y bont. Mae lloches bach ar gael, ac mae gwybodaeth am gwasanaethau, ond dim ffordd o brynu tocynnau. Mae maes parcio ar gyfer 10 car a 4 beic, ac mae ffôn.

Grŵp Gorsaf Pilning

[golygu | golygu cod]

Mae Pilning un o’r gorsafoedd llai brysur ym Mhrydain. Mae llai na 50 o deithwyr yn flynyddol sawl gwaith rhwng 1997 a 2015. Mae Grŵp Gorsaf Pilning wedi cynnal ymgyrchoedd, ond erbyn 2017/18 mae’r orsaf dal yn weddol dawel.[29]

Gwasanaeth

[golygu | golygu cod]
Mae ond 2 drên yn wythnosol yn stopio yn Pilning. Dyma First Great Western DMU 158766 gyda’r wasanaeth 08.34 i Taunton yn 2016

Rheolir yr orsaf gan Reilffordd Great Western. Stopiodd ond 2 drên yn wythnosol yn stopio yn 2019 yn Pilning, sef y drên 08.33 o Gaerdydd i Penzance a’r drên 14.33 i Taunton ar ddydd Sadwrn. Rhaid i deithwyr o’r Dwyrain fynd trwy Pilning i orsaf reilffordd Cyffordd Twnnel Hafren er mwyn dychwelid i Pilning ar drên sy’n stopio yno.[30]

Mae gwasanaethau Rheilffordd Great Western rhwng Paddington a Chaerdydd yn mynd trwy’r orsaf heb stopio, trwy’r dydd, dwywaith bob awr yn y ddau gyfeiriad rhwng Llun a Gwener, ac unwaith bob awr dros benwythnosau.[31] Mae hefyd gwasanaethau Rheilffordd Great Western rhwng Caerdydd a Taunton neu [[Gorsaf reilffordd Harbwr Portsmouth|Harbwr Portsmouth, sy’n pasio trwodd heb stopio dwywaith bob awr yn y ddau gyfeiriad rhwng Llun a Gwener, ac unwaith bob awr dros benwythnosau. Mae hefyd trenau nwyddau niferus.[32]

Ym 1910 cychwynnodd Rheilffordd Great Western wasanaeth Motorail trwy Dwnnel Hafren rhwng Pilning a Chyffwrdd Twnnel Hafren, yn cario teithwyr a’u ceir. Roedd 2 neu 3 o drenau’n ddyddiol. Parhaodd y wasanaeth hyd at agoriad Pont Hafren ym 1966, heblaw am cyfnod yn ystod yr Ail Ryfel Byd. Aeth y trên olaf ar 6 Hydref 1966.

Sefydlwyd Grŵp Gorsaf reilffordd Pilning gan ddyn lleol, Jonathan King yn y 1980au, yn ymgyrchu dros gynnydd y nifer o drenau.[33]. Crewyd heriau i adael Pilning ar drên y bore, ymweld â chymaint o orsafoedd â phosibl, cyn dychwelyd ar drên y noswaith.[34] Ymgyrchodd y grŵp yn llwyddiannus am drên ychwanegol i gefnogi gŵyl gerddoriaeth leol.[35]

Dymchwelwyd y bont i deithwyr ar 5 Tachwedd 2016 i hwyluso trydanu’r rheilffordd.[36][37][38][39] Caewyd un platform ar ôl dymchwel y bont, ac ymddiheurodd Network Rail.[40][41]

Oherwydd bod trenau’n stopio ond ar eu ffordd i’r dwyrain, llehawyd prisiau tocynnau i hwyluso’r daith i Gyffwrdd Twnnel Hafren ac yn ôl i Pilning.[42][43] Roedd ymgyrch i symud pont i deithwyr o Gorsaf reilffordd Heol Angel ar ôl cae’r orsaf yno, ond gwrthodwyd y cais oherwydd y cost.[44]

Y Dyfodol

[golygu | golygu cod]

Mae ‘r grwpiau “Ffrindiau Gorsaf reilffordd Pilning” a “Ffrindiau Rheilffyrdd Ardal Bryste” wedi ymgyrchu dros gwasanaeth well[45], ond mae Rheilffordd y Great Western yn mynnu y buasai trenau lleol yn stopio yn Pilning achosi problemau i threnau traws-gwlad. Mae’r cynllun Dolen Fusnes De-ddwyrain Cymru a Gorllewin Lloegr yn awgrymu symud yr orsaf bresennol 900 medr i’r gorllewin, i safle well gyda lle i cysylltiadau gyda bysiau. Mae 4 trac yno, felly lle i drenau cyflym i basio trenau yn yr orsaf.[46]

Disgwylir bod 10 trên i deithwyr a thuag at 2 drên nwyddau yn mynd trwy’r orsaf yn y 2 gyfeiriad bob awr hyd at 2043. Buasai hi’n bosibl rhedeg 15 trên yr awr yn y 2 gyfeiriad bob awr yn ôl Network Rail pe tasai’r System Rheoli Trenau Ewropiaidd ar gael.[47]

Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. ↑ Bristol Railway Panorama gan Colin Maggs, cyhoeddwyr Llyfrau Millstream
  2. ↑ Bristol Railway Panorama gan Colin Maggs, cyhoeddwyr Llyfrau Millstream
  3. ↑ Archif Papurau Newydd Prydeinig, 25 Tachwedd 1864
  4. ↑ Gwefan engineering-timelines.com
  5. ↑ Archif Papurau Newydd Prydeinig, 28 Gorffennaf 1884, Gloucester Citizen
  6. ↑ Gwefan britishnewspaperarchive.co.uk; Western Daily Press
  7. ↑ ’Lost Railways of Somerset’ gan Stan Yorke; cyhoeddwyr Llyfrau Countryside
  8. ↑ Western Main Lines: Swindon to Newport gan Vic Mitchell; cyhoeddwyr Gwasg Middleton Press, Midhurst; isbn=1 904474 30 6
  9. ↑ Bristol Railway Panorama gan Colin Maggs, cyhoeddwyr Llyfrau Millstream
  10. ↑ Gwefan British News Archive, Western Daily Press, 30 Rhagfyr 1937:Pilning Railway Ambulance: Concert and presentation of awards
  11. ↑ The Bristol Port Railway and Pier gan Colin Maggs, 1975; Cyhoeddwyr: Gwasg Oakwood
  12. ↑ "Amserlen Ardal Gorllewinol 1949". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2019-10-19. Cyrchwyd 2021-11-23.
  13. ↑ The Bristol Port Railway and Pier gan Colin Maggs, 1975; Cyhoeddwyr: Gwasg Oakwood
  14. ↑ The South Wales Direct Line: History and Working gan P.D. Rendall, isbn=978-1-84797-707-6, Gwasg Crowood, Ramsbury, 2014, tud. 67–75, 149–153, 167, 184–185, 193
  15. ↑ "Amserlen yr ardal gorllewinol 1965". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2018-11-09. Cyrchwyd 2021-12-05.
  16. ↑ Gwefan BBC ‘Watchdog attacks rail regulator’, 12 Ebrill 2000
  17. ↑ Gwefan BBC:’Network Rail, not Railtrack’ 19 Tachwedd 2004
  18. ↑ Gwefan railwaycodes.org.uk, 5 Mai 2015
  19. ↑ Gwefan Wales and West, 14 Mawrth 2012
  20. ↑ Gwefan The Iron Road
  21. ↑ [http://news.bbc.co.uk/1/hi/business/4523592.stm Gwefan BBC
  22. ↑ Gwefan BBC
  23. ↑ Gwefan Railnews[dolen farw]
  24. ↑ ’The Railway Adventures: Places, Trains, People and Stations’ gan Vicki Pipe a Geoff Marshall, 2018, cyhoeddwyd gan September Publishing, isbn=978-1-910463-87-1 |tud.15, 25–127
  25. ↑ Genedlaethol y Rheilffyrdd, Rhagfyr 2007-Mai 2008[dolen farw]
  26. ↑ https://publications.parliament.uk/pa/cm200607/cmhansrd/cm061130/debtext/61130-0015.htm Gwefan Hansard: Ty Cyffredin, 30 Tachwedd 2006]
  27. ↑ Gwefan Office of Rail and Road
  28. ↑ SectionalAppendixWR
  29. ↑ Gwefan Swyddfa Ffyrdd a Rheilffyrdd
  30. ↑ Gwefan National Rail;gwybodaeth am gyrraedd Pilning
  31. ↑ Amserlen GWR, 19 Mai-14 Rhagfyr 2019[dolen farw]
  32. ↑ "Gwefan Network Rail" (PDF). Archifwyd o'r gwreiddiol (PDF) ar 2021-09-09. Cyrchwyd 2021-09-09.
  33. ↑ Llyfr"All The Stations Book"
  34. ↑ Llyfr"All The Stations Book"
  35. ↑ "Cylchgrawn'News from Pilning Station' gan Olga Taylor" (PDF). Archifwyd o'r gwreiddiol (PDF) ar 2019-10-15. Cyrchwyd 2022-01-14.
  36. ↑ [http://www.gazetteseries.co.uk/news/14587196.Rail_platform_and_footbridge_set_for_closure_in_Pilning/ Gwefan South Cotswolds Gazette
  37. ↑ https://web.archive.org/web/20180803014517/https://cdn.networkrail.co.uk/wp-content/uploads/2016/12/diversity-impact-assessment-pilning-station.pdf Gwefan Network Rail, archifwyd 3 Awst 2018
  38. ↑ Gwefan South Cotswolds Gazette 20 Awst 2016
  39. ↑ "Gwefan Friends of Suburban Bristol Railways, Hydref 2016" (PDF). Archifwyd o'r gwreiddiol (PDF) ar 2019-10-15. Cyrchwyd 2022-01-26.
  40. ↑ "Gwefan Friends of Suburban Bristol Railways" (PDF). Archifwyd o'r gwreiddiol (PDF) ar 2018-08-03. Cyrchwyd 2022-01-26.
  41. ↑ Nodiadau o gyfarfod rhwng Network Rail, GWR a Chyngor Plwyf Pilning a Severn Beach, 22 Medi 2016
  42. ↑ “All the Stations” ar YouTube
  43. ↑ Gwefan newyddion ITV, 25 Mehefin 2017
  44. ↑ Gwefan assets.publishing.service.gov.uk
  45. ↑ "Cylchgrawn rhif 99, Ffrindiau Rheilffyrdd Ardal Bryste, Ionawr 2019" (PDF). Archifwyd o'r gwreiddiol (PDF) ar 2019-10-15. Cyrchwyd 2022-02-15.
  46. ↑ Dolen Fusnes De-dwyrain Cymru a Gorllewin Lloegr, 18 Ebrill 2018
  47. ↑ "NRWesternRouteStudy", tt.30, 70, 76, 87

Dolenni allanol

[golygu | golygu cod]
Eginyn erthygl sydd uchod am orsaf reilffordd. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Gorsaf_reilffordd_Pilning&oldid=11855290"