Frances Batty Shand
| Frances Batty Shand | |
|---|---|
| Ganwyd | 1810s  Jamaica |
| Bu farw | 11 Chwefror 1885 Montreux |
| Man preswyl | Caerdydd |
| Dinasyddiaeth |  Cymru  Jamaica |
| Galwedigaeth | ymgyrchydd, ysgrifennydd |
Roedd Frances Batty Shand (c.1815 – 11 Rhagfyr 1885) yn actifydd elusennol cynnar yng Nghaerdydd, Cymru.[1] Cafodd ei geni yn Jamaica, yn ferch i gaethwas a pherchennog planhigfa. Fe’i hanfonwyd i fyw yn Elgin, yr Alban, ym 1819.
Wedyn [2] daeth Shand i Gaerdydd, lle roedd ei brawd John yn gweithio i Gwmni Rheilffordd Rhymni.[3] Gyda'r arian a etifeddwyd gan ei thad, sefydlodd hi'r Gymdeithas er Gwella Amodau Cymdeithasol a Gwaith y Deillion [4] (a ddaeth yn Sefydliad y Deillion Caerdydd ) ym mis Ebrill 1865.
Ymddeolodd Shand ym 1877.[5] Bu farw hi yn y Swistir ym 1885.[6] Roedd ei chorff wedi'i ddychwelyd i Gaerdydd i'w gladdu ym Mynwent Allensbank.[3] Gadawodd arian i'r Sefydliad er mwyn caniatáu iddo barhau â sicrwydd ariannol.[7][8] Ym 1953 symudodd i adeilad pedwar llawr newydd a enwyd yn Shand House ym 1984.[5]
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ "SHAND, FRANCES BATTY (c.1815 - 1885), gweithiwr elusennol | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2022-09-05.
- ↑ Julia McWatt (26 Hydref 2012). "Cardiff Institute for the Blind set for new chapter as it moves home". Wales Online (yn Saesneg). Cyrchwyd 7 Rhagfyr 2014.
- ↑ 3.0 3.1 "African-Scottish families: Frances Batty Shand" (yn Saesneg). Prifysgol Aberdeen. 19 Gorffennaf 2013. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2016-03-03. Cyrchwyd 7 Rhagfyr 2014.
- ↑ Purvis, June, ed. (1995) (yn en), Women's History: Britain, 1850-1945: An Introduction, University College of London Press, p. 219, ISBN 0-203-93015-0, https://books.google.com/books?id=l-yOAgAAQBAJ&q=Frances+Batty+Shand&pg=PA219, adalwyd 7 Rhagfyr 2014
- ↑ 5.0 5.1 "Notable dates". Cardiff Institute for the Blind. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2014-09-26. Cyrchwyd 7 Rhagfyr 2014.
- ↑ Will Hayward (4 Tachwedd 2018). "The woman who gave her name to a prominent Cardiff building - but no-one knows who she is". WalesOnline (yn Saesneg). Cyrchwyd 19 Rhagfyr 2021.
- ↑ 'John Shand', Legacies of British Slave-ownership database, http://wwwdepts-live.ucl.ac.uk/lbs/person/view/2146635763 [accessed 15th Mehefin 2020].
- ↑ Mortimer, Dic (2014), "5 - Adamsdown" (yn en), Cardiff: The Biography, Amberley Publishing, ISBN 978-1-4456-4251-2, https://books.google.com/books?id=_pkFBQAAQBAJ&pg=PT163, adalwyd 7 Rhagfyr 2014