Corrach

Pwnc yr erthygl hon yw'r cymeriad mytholegol. Am y cyflwr meddygol, gweler Corachedd.

Mae corrach yn greadur sy'n deillio o fytholeg, Germanaidd a Llychlynaidd yn bennaf, a straeon Tylwyth Teg, ac sydd wedi datblygu yn ffigwr mewn ffuglen ffantasi a gemau chwarae rôl (lle cyfeirir at wrach yn aml fel dorf "do-r-f"). Mae gan gorachod allu hudol fel rheol, yn aml yn ymwneud â meteleg. Y creaduriaid tebycaf i'r corachod Sgandinafaidd yn llên gwerin Cymru yw'r coblynnod a'r Coraniaid : cyfeirir at yr olaf yn Chwedl Lludd a Llefelys. Ceir creaduriaid bychain arallfydol mewn sawl mytholeg arall hefyd, ond mae'r erthygl hon yn ymwneud yn bennaf â'r corachod Germanaidd neu Sgandinafaidd (dwarf).

Mae'n anodd cadarnhau tarddiad gwreiddiol corachod, mae'r ffynonellau sydd agosaf i'r fytholeg Germanaidd wreiddiol yn dod o fytholeg Llychlyn, ond mae'r rhain yn brin ac yn amrywiol. Yn raddol, mae corachod wedi ennill rôl mwy digri ac ofergoelus. Roedd corachod yn sicr yn ddynol, ond mae'r ffynonellau'n amrywio yn eu taldra, eu ffordd o fyw, a'u tebygrwydd at ellyllon. Gan gysidro'r ffynonellau gwreiddiol a'u natur, mae'n debygol y bu'r corachod gwreiddiol o daldra dynol llawn. Roedd ganddynt gysylltiadau cryf â marwolaeth: croen gwelw; gwallt tywyll; cysylltiadau gyda'r ddaear; au rôl ym mytholeg. Dilynont draddodiadau animistaidd, gan ddangos tebygrwydd i addoliad hynafiaid a'r meirw. Roeddent yn debyg i eraill o deulu'r Vættir, megis yr ellyllon.

Fel y datblygodd eu mytholeg, maent wedi troi'n nodweddiadol yn fwy digri a dirgel. Maent wedi mabwysiadu delwedd cyfoes o fod yn fyr ac yn hyll. Mae eu cysylltiadau gyda'r elfennau tanddaearol wedi dod yn amlycach. Mae corachod yn fodau hudol gyda chryn dawn am feteleg, gan ddod yn enwog am greu eitemau chwedlonol. Roedd y cysyniad Nordig diweddar o gorachod yn gryn wahanol i'r gwreiddiol. Daethant yn fodau hudol anweledig fel y Tylwyth Teg, yn defnyddio swynion, melltithion, a thwyll.

Corachod mewn ffantasi cyfoes

Llyfrau

• The Weirdstone of Brisingamen gan Alan Garner
• Cyfres Artemis Fowl
• The Chronicles of Narnia gan C. S. Lewis
• Cyfres y Disgfyd
• The Hobbit a The Lord of the Rings gan J. R. R. Tolkien
• Nofelau Shannara gan Terry Brooks
• Nofelau Midkemia gan Raymond Feist
• Inheritance Cycle gan Christopher Paolini
• Gotrek and Felix gan William King
• The Spiderwick Chronicles gan Holly Black a Tony Diterlizzi

Gêmau fideo a chwarae rôl

• Dungeons and Dragons
• Warhammer Fantasy Roleplay
• Warcraft
• World of Warcraft
• RuneScape
• Sacred (gêm gyfrifiadurol)
• Dark Age of Camelot
• Earthdawn
• Arcanis
• Palladium Fantasy Role-Playing Game
• Guild Wars
• Shadowrun
• The Witcher (gêm gyfrifiadurol)
• Dwarf Fortress
• Lord of the Rings Online
• EverQuest

Gweler hefyd

• Rumpelstiltskin