Ceunant Nazaré

Oddi ar Wicipedia
Ceunant Nazaré
Mathsubmarine canyon Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
GwladBaner Ffrainc Ffrainc
Cyfesurynnau39.51°N 9.92°W Edit this on Wikidata
Map
[golygwch ar Wicidata]
Ceunant Nazaré oddi ar arfordir Portiwgal .

Ceunant danfor ychydig oddi ar arfordir Nazaré, Portiwgal, yn nwyrain Gogledd Cefnfor yr Iwerydd yw Ceunant Nazaré. Hon yw'r ceunant danforol fwyaf Ewrop, [1] gan gyrraedd dyfnder o tua 5,000 medr o ddyfnder a thua 230km o hyd . [2]

Mae'r ceunant yn cael ei astudio fel rhan o brosiect HERMES yr UE gan ddefnyddio cerbyd a weithredir o bell . Mae'r prosiect yn ymchwilio i ecosystemau ceunentydd arbenigol, cludiant gwaddod a dyddodiad, a'r ffordd y mae'r ceunant yn dylanwadu ac yn cael ei effeithio gan gylchrediad cefnforol lleol. [3]

Rhannau[golygu | golygu cod]

Geomorffoleg tanforol y ceunant.

Gellir rhannu'r ceunant yn dri rhan benodol. Mae'r rhan uchaf yn ymestyn o tua 1km oddi ar Nazaré i ymyl yr ysgafell gyfandirol (hyd at 60km ); mae'n cynnwys ceunentydd llai ac mae ganddo broffil siâp 'V' amlwg. Rhan ganol y ceunant, a ddiffinnir gan rwyg yn y llethr cyfandirol 57km o hyd, yn ymestyn o ymyl y platfform i ddyfnder o 4,050m . Yn y rhan yma, mae'r ceunant yn cadw siâp 'V' ac mae'n droellog iawn, gyda cheunentydd mawr ar yr ochrau yn ffinio â'r rhan ddyfnaf sy'n diffinio echelin y ceunant (a elwir yn dalweg ). Gwaeod y ceunant yw'r dyfaf, gyda dyfnder yn fwy na 4,050m, ac yn ymestyn am tua 94km. Yn y rhan yma, mae'r talweg yn colli nodweddion miniog yr rhannau bas, gan symud o broffil siâp 'V' i lawr gwastad, ychydig yn droellog. Ar ddyfnder o 4,970m, 211km o'r pentir, mae'r ceunant yn cyrraedd Gwastadedd Abyssal Iberia.

Dynameg[golygu | golygu cod]

Mae Ceunant Nazaré yn gweithredu fel polarydd crychdonnau . [4] Mae tonnau'n gallu teithio'n llawer cyflymach oherwydd y ffawt daearegol, gan gyrraedd yr arfordir heb fawr ddim gwasgariad ynni. Mae Praia do Norte yn gyson yn cyflwyno tonnau gryn tipyn fwy o faint na gweddill arfordir Portiwgal oherwydd y ceunant. Mae'r prif gerhyntau gogleddol yn gweithredu fel dwythellau gwaddodol, ac ar hyd y rhain mae'r prosesau cludo gronynnau rhwng y parth arfordirol a'r parth môr dwfn yn dwysáu, gan wneud cludo deunydd gronynnol (gwaddodion) trwy'r ceunant cyfan yn effeithlon iawn. [5] Mae'r ceunant tanddwr hwn yn achosi newidiadau mawr yn lefel y traffig gwaddodol arfordirol, gan weithredu fel suddfan ar gyfer gwaddodion o'r gogledd, o ddrifft arfordirol; mae hyn hefyd yn esbonio absenoldeb darnau mawr o dywod ar y traethau i'r de o Nazaré. [6]

Oherwydd pwysigrwydd a diddordeb yn y ffenomen naturiol, gosododd Sefydliad Hydrograffig Portiwgal (IH), mewn cydweithrediad â Berdeistref Nazaré, arddangosfa sy'n dangos y wybodaeth a gafwyd o'r ymchwil a wnaed yn yr ardal. Mae Canolfan Ddehongli Ceunant Nazaré, a osodwyd yn un o ystafelloedd i gaer y dref, yn gartref i bosteri gwybodaeth, model tri dimensiwn o'r dyffryn tanddwr a delweddau a gwybodaeth am long danfor yr Almaen U-963, a suddodd yn nyfroedd Nazaré ar ddiwedd y Rhyfel Byd Cyntaf II. [7]

Syrffio[golygu | golygu cod]

Praia do Norte, Nazaré (- rhestrwyd Traeth y Gogledd ) ar y Guinness World Records am y tonnau mwyaf a syrffiwyd erioed (a ffurfiwyd o dan ddylanwad y Ceunant Nazaré).

Un o nodweddion amlycaf y ceunant hwn yw'r tonnau torri uchel y mae'n eu ffurfio. [8] Mae hyn yn gwneud Nazaré, yn benodol Praia do Norte, yn fan poblogaidd ar gyfer syrffio tonnau mawr .

Ym mis Tachwedd 2011, syrffiodd y syrffiwr o Hawaii Garrett McNamara don enfawr a dorrodd record: 24m o'r cafn i'r brig, yn Praia do Norte, Nazaré, Portiwgal . [9] Ym mis Ionawr 2013, adroddwyd ei fod wedi marchogaeth ton yn mesur amcangyfrif o 30m yn yr un lleoliad, o bosibl yn fwy na maint ei don flaenorol i dorri record. [10]

Ym mis Ionawr 2018, efallai bod Hugo Vau wedi torri record byd yn sgil honiadau iddo syrffio un o'r tonnau mwyaf a welwyd erioed yn Nazaré. Adroddwyd bod y don—a gafodd ei galw’n ‘Big Mama’—hyd at 35 metr o uchder, a fyddai, o’i chadarnhau, yn curo deiliad presennol y Guinness Book of Records, Garrett McNamara . [11] [12]

Mae’r syrffiwr o Frasil, Rodrigo Koxa, wedi torri record y byd yn swyddogol am y don fwyaf erioed yn y byd i gael ei syrffio, gyda’i rediad anhygoel ar draeth Nazaré yn cael ei gydnabod fel Record Byd Guinness. [13] Ym mis Mai 2018, cadarnhaodd Cynghrair Syrffio'r Byd y cyflawniad hwn yn eu Big Wave Awards yn Santa Monica, Califfornia, UDA, gydag uchder swyddogol y don wedi'i gofrestru ar 24.38 m. [14]

Ar Chwefror 11, 2020, ym Mhraia do Norte, torrodd Maya Gabeira y record am y don fwyaf a syrffiwyd erioed gan fenyw, mesurwyd y don yn 22.4m, gan drechu ei chyn-record byd ei hun sef 20.73m. Y don 22.4m y bu iddi syrffio ar Chwefror 11 yn Nazaré oedd y don fwyaf a syrffiwyd gan unrhyw un y flwyddyn honno, gan ennill Gwobr Ton Fwyaf XXL merched y WSL 2020. Mewn cyferbyniad, enillydd Gwobr Ton Fwyaf XXL dynion y flwyddyn honno, oedd Kai Lenny, yn marchogaeth don 21.3m.

Ar Ionawr y 5ed, 2023, bu farw'r syrffiwr enwog o Frasil, Marcio Freire wrth iddo syrffio tonnau anferthol Praia do Norte.[15]

Gweler hefyd[golygu | golygu cod]

  • Nazaré, Portiwgal
  • Praia do Norte (Nazaré)

Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]

  1. ↑ Inês Martins, João Vitorino, Sara Almeida (2010). "The Nazare Canyon observatory (W Portugal) real-time monitoring of a large submarine canyon". Oceans'10 IEEE Sydney. IEEE. tt. 1–7. doi:10.1109/OCEANSSYD.2010.5603854. ISBN 978-1-4244-5221-7. |access-date= requires |url= (help)CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  2. ↑ "NAZARÉ CANYON". Portuguese Hydrographic Institute. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2012-01-23. Cyrchwyd 2012-05-13.
  3. ↑ "Submarine canyons". eu-hermes.net. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 3 February 2013. Cyrchwyd 17 September 2013.
  4. ↑ Santos (2010), Luís dos. "Observação de ondas internas não-Lineares geradas sobre o canhão submarino da Nazaré" (PDF). Instituto Hidrográfico, University of Lisbon theme Oceanography. Archifwyd o'r gwreiddiol (PDF) ar 2014-02-03. Cyrchwyd 16 November 2020.
  5. ↑ Jesus (2011), Carlos César Dias de. "Vias de transporte de sedimentos finos recentes na margem continental central portuguesa". University of Aveiro (thesis). Cyrchwyd 16 November 2020.
  6. ↑ "Canhão de Nazaré". Câmara Municipal of Nazaré. Cyrchwyd 16 November 2020.
  7. ↑ "Centro Interpretativo dá a conhecer fenómeno do Canhão da Nazaré". Região de Leiria. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2016-02-04. Cyrchwyd 16 November 2020.
  8. ↑ "The Mechanics of the Nazaré Canyon wave". surfertoday.com.
  9. ↑ "McNamara Claims Record For Biggest Wave Ever Surfed". 8 May 2012.
  10. ↑ "Surfer rides 'highest ever' wave". BBC News. 30 April 2018.
  11. ↑ "Biggest wave surfed: has Hugo Vau set a new world record in Portugal?". euronews (yn Saesneg). 2018-01-19. Cyrchwyd 2018-01-21.
  12. ↑ portugal-press (2018-01-19). "Portuguese surfer conquers 35-metre "wave of all waves" in Nazaré". Portugal Resident (yn Saesneg). Cyrchwyd 2018-01-21.[dolen marw]
  13. ↑ "Koxa's 80-foot Nazaré Bomb is the Biggest Wave Ever Ridden". 30 April 2018.
  14. ↑ "Watch the incredible moment surfer Rodrigo Koxa breaks world record on 80ft wave". Independent.co.uk. May 2018. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2022-06-18.
  15. ↑ Guardian staff and agencies, Guardian staff and agencies (07/01/2023). The Guardian: 29.

Dolenni allanol[golygu | golygu cod]

Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ceunant_Nazaré&oldid=11765543"