Caian

Oddi ar Wicipedia
Caian
GanwydTwrcelyn Edit this on Wikidata
Man preswylYnys Môn Edit this on Wikidata
DinasyddiaethBaner Cymru Cymru
Eglwys Llangaian

Sant o'r 5ed neu'r 6g oedd Caian. Yn ôl un llawysgrif (Iolo MSS tud 117)[1] ei dad oedd Caw, sant ac un o frenhinoedd yr Hen Ogledd a ddihangodd i Ynys Môn, ble rhoddodd Maelgwn Gwynedd dir iddo yng ngogledd-ddwyrain yr ynys: ardal o'r enw Twrcelyn.[2][3] Os mai Cai oedd ei dad yna un o'i chwiorydd oedd Cwyllog, a sefydlodd eglwys Sant Cwyllog, Llangwyllog yn 6g.[4][5] Ei ddydd gŵyl yw 25 Medi.

Ond yn ôl llawysgrifau eraill, gan gynnwys Peniarth 75 ac 178, roedd Caian yn byw yn y 5g ac yn fab i Frychan Brycheiniog, un o frenhinoedd De Cymru.[3][6]

Mae'n bosib iddo roi ei enw i Langaian ger Tregaian ym Môn (neu 'Tregaean'; 'Tregaearn' yn ôl yr Eglwys yng Nghymru), oddeutu 2.5 milltir (4.0 km) i'r gogledd o Langefni (Cyfeirnod grid: SH45127970).

Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]

  1. archive.org; The Lives of the British Saints : the Saints of Wales and Cornwall and such Irish Saints as have dedications in Britain gan Baring-Gould, S. (Sabine), 1834-1924; adalwyd Chwefror 2016
  2. Baring-Gould, pp. 92–94.
  3. 3.0 3.1 Baring-Gould, p. 51.
  4. Baring-Gould, tud. 279.
  5. Lewis, Samuel (1849). "Llangwillog (Llan-Gwillog)". A Topographical Dictionary of Wales. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2014-09-09. Cyrchwyd 16 Chwefror 2011.
  6. Williams, Robert (1852). Enwogion Cymru: A biographical dictionary of eminent Welshmen, from the earliest times to the present, and including every name connected with the ancient history of Wales. W. Rees. t. 61.