Neidio i'r cynnwys

Blwch llwch

Oddi ar Wicipedia
Blwch llwch
Mathwaste container Edit this on Wikidata
CrëwrCarlo Scarpa Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia
Blwch llwch, Caerdydd
Sigarét mewn blwch llwch wen

Mae'r blwch llwch yn gynhwysydd ar gyfer lludw sigarét a sigâr. Fel rheol, gwneir y blychau o ddeunydd gwrth-tân megis gwydr, plastig, crochenwaith, metel neu garreg sy'n gallu gwrthsefyll gwres.

Y dyluniad mwyaf cyffredin yw silindr bâs gyda sylfaen fflat, i orffwys ar fwrdd. Mae blychau llwch eraill, yn enwedig mewn mannau cyhoeddus, wedi'u gosod ar waliau, ac mae blwch llwch bwrdd yn fwy na safonol oherwydd y defnydd cynyddol y maent yn ei gael. Mae gan lawer o blwch llwch bwyntiau yn yr ymyl, i ddal sigaréts neu sigâr. Yn aml, roedd blychau llwch i'w gweld ceir mawr neu moethus hŷn cyn eu bod ar gael yn ddiweddarach fel eitemau ategol a osodwyd gan ddeliwr.[1] Er enghraifft, roedd ceir megis y BMW E38 yn cynnwys blwch llwch a thanwyr yn y ddau ddrws cefn.

Blwch Llwch gan Theo van Doesburg, 1927

Er bod ffurfiau cyntefig o flychau llwch yn bodoli cyn y 19g, yn ystod y ganrif honno y daeth dyluniad, estheteg a'u poblogrwydd fwy pwrpasol ac amlwg. Wrth i fwy o ferched ddechrau ysmygu yn gynnar yn y 1900au, daeth y blwch llwch yn agosach at waith celf. Roedd llawer o ferched yn osgoi'r defnydd o'r llwch llwch traddodiadol gan nad oedd yn adlewyrchu eu gwerthoedd benywaidd trwy weithgaredd a ddatganwyd yn hir fel dynion unigryw. Yr hyn a ddaeth i'r amlwg oedd mannau llwch ffabrig manwl, yn aml iawn. Roedd y blodau llwch hyn yn dangos golygfeydd bugeiliol o ferched yn crwydro trwy dirluniau lliwiog. Roedd rhai ohonynt hyd yn oed yn cynnwys modelau moethus haearn moethus iawn o ferched mewn gwisg ffansi, anifeiliaid yn nhalaith chwarae a'r borthlen neu hambwrdd ceramig achlysurol yn tynnu sylw at drefniadau blodeuog anwastad.[1]

Wrth i'r amser fynd ymlaen, daeth dyfodiad menywod yn ysmygu sigarau a sigaréts yn llai o ymadawiad o'r norm, roedd blwch llwch yn gweld dirywiad mewn estheteg dylunio a mwy o symud tuag at ymarferoldeb. Fodd bynnag, nid oedd yn anghyffredin gweld blwch llwch â merched pin-up mewn bariau yn ystod y degawd hwn. Hefyd yn ystod y cyfnod hwn dechreuodd duedd arall mewn llwch blychau ddod i'r amlwg: y blwch llwch ceir.[1]

Blychau Llwch Hyrwyddo

[golygu | golygu cod]
Blwch llwch o Harry's Bar, Fenis

Defnyddiwyd blychau llwch i noddi nwyddau eraill, yn enwedig rai a werthwyd mewn bariau, megis diod a gwirod. Ond ceid hefyd blychau llwch i'w gwerthu fel cofrodd i dwristiaid neu i hyrwyddo amrywiaeth o nwyddau neu ymgyrchoedd eraill.

Blwch Llwch mewn Ceir

[golygu | golygu cod]

Mewn dyluniadau cynnar lleolwyd y blwch llwch o dan system awyru'r car, gyda'r canlyniad bod gwynt o'r system yn chwythu'r lludw ar hyd tu fewn y cerbyd. Ond wrth i fodelau newydd o gerbydau gael eu cyflwyno i'r cyhoedd yn gyson, daeth llawer ohonynt i ddefnyddio blwch llwch crôm gyda gorchuddion y gellid eu hagor a'u cau yn ôl angen y gyrrwr. Byddai llawer o geir moethus yn ei gwneud hi'n ddyluniad mwy moethus ac nid oedd yn anghyffredin gweld blwch llwch wedi ei wneud yn gymharol mewn rhai o geir uchel y dydd. Byddai'r blychau llwch hyn yn cynnwys lledr, metelau o safon uchel a hyd yn oed engrafiadau arbenigol gan y gwneuthurwr.[1]

O ganol yr 1990au ymlaen dechreuwyd cynhyrchu cerbydau hebddynt heb y blwch llwch di-ofyn ond yn hytrach fel opsiwn ychwanegol i gynnwys un gan y modurdy.[1]

Blwch Llwch Sigâr

[golygu | golygu cod]

Oherwydd bod sigâr yn fwy ac yn cymryd mwy o amser i'w hysmygu (oddeutu 40-60 munud, a felly, yn mwy blinedig a llai hylaw i'w dal ac ysmygu) cynhyrchir blychau llwch sigâr pwrpasol. Er mwyn helpu i ddatrys y broblem hon, datblygwyd blwch llwch sigâr sy'n eithaf gwahanol i un ar gyfer sigarét.[1] Rhaid i glustogau ar gyfer sigâr ddarparu digon o le i'r sigâr eistedd a pheidio â'i leoli ar ongl neu ei dorri i lawr i mewn i le dynn.

Blwch Llwch Caeedig

[golygu | golygu cod]
Blwch llwch caeedig

Yn ogystal â'r blychau llwch nodweddiadol agored, ceir hefyd blychau llwch sy'n cynnwys caead fel y gellir rheoli'r lludw rhag gael ei chwythu o'r blwch a hefyd arbed rhywfaint ar arogl y sigarét neu'r sigâr.

Cymraeg

[golygu | golygu cod]

Bathwyd y term "blwch llwch" am y Saesneg "ashtray" yn 1977 a ceir y cyfnod ysgrifenedig cynharaf o 1993 yn ôl Geiriadur Prifysgol Cymru.[2] Ymysgu termau eraill Cymraeg am flwch llwch mae "llestr llwch" a "soser lwch".[3]

Dolenni

[golygu | golygu cod]

Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 "Cigars and the History of the Ashtray". Neptune. Text "https://www.neptunecigar.com/tips/cigars-and-the-history-of-the-ashtray " ignored (help); Missing or empty |url= (help); |access-date= requires |url= (help)
  2. {{cite web |url=http://geiriadur.ac.uk/gpc/gpc.html?blwch llwch |title=Blwch Llwch |publisher=Geiriadur Prifysgol Cymru |access-date=23 Medi 2024
  3. {{cite web |url=https://geiriaduracademi.org?Ashtray |title=Ashtray |publisher=[[Geiriadur yr Academi |access-date=23 Medi 2024}}

Gweler hefyd

[golygu | golygu cod]
Eginyn erthygl sydd uchod am ysmygu. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.
Chwiliwch am blwch llwch
yn Wiciadur.