Beibl 1588
 | |
| Enghraifft o: | fersiwn, rhifyn neu gyfieithiad  |
|---|---|
| Iaith | Cymraeg |
| Dyddiad cyhoeddi | 1588 |
| Statws hawlfraint | parth cyhoeddus, parth cyhoeddus |
Beibl 1588 oedd y fersiwn llawn cyntaf o'r Beibl i ymddangos yn Gymraeg. Yr Esgob William Morgan (1545 - 10 Medi 1604), ficer Llanrhaeadr-ym-Mochnant ynghyd â Llanarmon Mynydd Mawr ar y pryd, oedd yn bennaf gyfrifol am y gwaith. Credir yn gyffredinol mai cyhoeddi'r Beibl hwn yn gymaint a dim arall fu'n gyfrifol i'r Gymraeg oroesi.
Roedd cyfieithiad William Salesbury o'r Testament Newydd wedi bod ar gael ers 1567, ac er fod yna dipyn o feirniadu ar Gymraeg hwnnw, roedd cyfieithiad Salesbury yn rhoi sail hynod werthfawr i gyfieithiad newydd William Morgan. Ar ddechrau'r gwaith daeth Morgan â chyfieithiadau blaenorol o rannau o'r Beibl at ei gilydd. Erbyn 1587 roedd wedi gorffen cyfieithu'r Hen Destament, y Testament Newydd a'r Apocryffa, ac fe aeth y cyfan drwy'r wasg yn 1588 yn Llunadain: gwaith a gymerodd sawl wythnos i'w gyflawni. Arolygodd y gwaith hwn, gan aros gyda'i hen gyfaill yn neoniaeth Abaty Westminster a oedd yn gartref i Gabriel Goodman, Deon Westminster.
Benthyciwyd copi sydd wedi cael ei gadw yng nghasgliad llyfrgell Abaty Westminster i Gadeirlan Tyddewi ym Mehefin a Gorffennaf 2025. Roedd y copi hwn wedi ei roi'n anrheg i Lyfrgell Goodman yn Abaty Westminster, gyda nodyn mewn arysgrif Lladin yn datgan hynny ar y tu fewn. Mae'r copi hwn ymhlith y gorau, gan nad oedd yn cael ei ddefnyddio'n ddyddiol fel yr oedd y copiau mewn eglwysi yng Nghymru.[1]
Llyfryddiaeth
[golygu | golygu cod]- Isaac Thomas, William Morgan a'i Feibl (Gwasg Prifysgol Cymru, Caerdydd, 1988)
- Prys Morgan, Beibl i Gymru (Pwyllgor Dathlu Pedwarcanmlwyddiant Cyfieithu'r Beibl/Gwasg Cambria, 1988) - copi digidol
Dolenni allanol
[golygu | golygu cod]- Llyfrgell Genedlaethol Cymru: copi digidol gyda chyflwyniad Archifwyd 2019-07-09 yn y Peiriant Wayback
- Llyfrgell Genedlaethol Cymru: Erthyglau ar Feibl 1588 Archifwyd 2013-09-15 yn y Peiriant Wayback
 |
Mae gan Wicidestun destun sy'n berthnasol i'r erthygl hon: |
- ↑ [https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/erthyglau/cy757ny8m61o?at_link_id=CC066A24-4A71-11F0-915A-F0F1A4B0A474&at_campaign_type=owned&at_link_origin=BBCCymruFyw&at_campaign=Social_Flow&at_bbc_team=editorial&at_medium=social&at_ptr_name=twitter&at_format=link&at_link_type=web_link bbc.co.uk; Teitl: Beibl Cymraeg prin o 1588 yn dod i Gymru am y tro cyntaf; dienw; adalwyd 16 Mehefin 2025.