Deddfau'r Cyfreithiau yng Nghymru 1536 a 1542: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
BDim crynodeb golygu |
ehangu |
||
| Llinell 5: | Llinell 5: | ||
==Cefndir== |
==Cefndir== |
||
Oherwydd cweryl [[Harri VIII o Loegr|Harri'r VIII]] gyda'r Pab, yr oedd yn ofni y byddai gwrthryfel yn dod o [[Ffrainc]] drwy [[Iwerddon]] ac yna [[Cymru]], ac felly fe benderfynnodd y byddai rhaid uno Cymru â Lloegr. |
Oherwydd cweryl [[Harri VIII o Loegr|Harri'r VIII]] gyda'r Pab, yr oedd yn ofni y byddai gwrthryfel yn dod o [[Ffrainc]] drwy [[Iwerddon]] ac yna [[Cymru]], ac felly fe benderfynnodd y byddai rhaid uno Cymru â Lloegr. |
||
Yr oedd hefyd yn gweld yr iaith Gymraeg yn fygythiad, ac er fod 95% o bobl Cymru yn siarad Cymraeg yn unig, gwaharddwyd y Gymraeg o'r llysoedd a'i hamddifadu o statws swyddogol gan y Ddeddf. |
Yr oedd hefyd yn gweld yr iaith Gymraeg yn fygythiad, ac er fod 95% o bobl Cymru yn siarad Cymraeg yn unig, gwaharddwyd y Gymraeg o'r llysoedd a'i hamddifadu o statws swyddogol gan y Ddeddf. Ymgais oedd Deddf 1563 i gysoni'r system gyfreithiol yn y ddwy wlad, drwy sefydlu egwyddorion "ar gyfer gweinyddu cyfraith a chyfiawnder yng Nghymru yn yr un modd ag a wneir yn y deyrnas hon". Roedd yr ail ddeddf yn ddatblygiad o hyn a thrwy hyn daeth perthynas wleidyddol a chfreithiol y ddwy wlad yn nes. |
||
==Rhaglith Deddf 1536== |
==Rhaglith Deddf 1536== |
||
Fersiwn yn ôl 18:51, 28 Chwefror 2017
| Undebau personol a deddfwriaethol gwledydd y Deyrnas Unedig |
|---|
|
| Datganoli |
| Sofraniaeth |
Roedd Deddfau "Uno" 1536 a 1543, sy'n derm camarweiniol[1], yn ddwy ddeddf a basiwyd yn San Steffan i "gorffori" Cymru'n wleidyddol â theyrnas Lloegr yngyd â'i "huno a'i chysylltu" â hi, ac i ddileu'r iaith Gymraeg.
Cefndir
Oherwydd cweryl Harri'r VIII gyda'r Pab, yr oedd yn ofni y byddai gwrthryfel yn dod o Ffrainc drwy Iwerddon ac yna Cymru, ac felly fe benderfynnodd y byddai rhaid uno Cymru â Lloegr. Yr oedd hefyd yn gweld yr iaith Gymraeg yn fygythiad, ac er fod 95% o bobl Cymru yn siarad Cymraeg yn unig, gwaharddwyd y Gymraeg o'r llysoedd a'i hamddifadu o statws swyddogol gan y Ddeddf. Ymgais oedd Deddf 1563 i gysoni'r system gyfreithiol yn y ddwy wlad, drwy sefydlu egwyddorion "ar gyfer gweinyddu cyfraith a chyfiawnder yng Nghymru yn yr un modd ag a wneir yn y deyrnas hon". Roedd yr ail ddeddf yn ddatblygiad o hyn a thrwy hyn daeth perthynas wleidyddol a chfreithiol y ddwy wlad yn nes.
Rhaglith Deddf 1536
- "The people of the same dominion have and do daily use a speche nothing like ne (nor) consonaunt to the naturall mother tonge used within this Realme", ac felly rhaid oedd "utterly to etirpe alle and singular the sinister usages and customs differing from the same... to an amiable concord and unity", ac felly "From henceforth no person or persons that use the Welsh speech or language shall have or enjoy any office or fees.... unless he or they use and excercis the speech or language of English".
Llyfryddiaeth
- G.H. Jenkins, Hanes Cymru yn y Cyfnod Modern Cynnar (1983)
- W. Ogwen Williams, Tudor Gwynedd (1958). Pennod ar y deddfau.
- (eto), The Survival of the Welsh Language after the Union of England and Wales: the first phase, 1536-1642 yn Cylchgrawn Hanes Cymru (cyf. II, rhifyn 1, 1964).
- ↑ Y Gwyddoniadur Cymraeg tud 284; Gwasg Prifysgol Cymru; Uwch Olygydd: John Davies.