Digwyddiad Laschamp: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Oddi ar Wicipedia
Pori'r hanes yn rhyngweithiol
Cymharer â'r fersiwn dilynol →
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
GweledolCystrawen wici
Marthuws (sgwrs | cyfraniadau)
477 golygiad
Crewyd drwy gyfieithu'r dudalen "Laschamp event"
 
trwsio cyfeiriadau ac ychwanegu gwybodlen
Llinell 1: Llinell 1:
{{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= *}}
Roedd '''digwyddiad Laschamp''' yn wyriad geomagnetig (gwrthdroad byr o faes magnetig y Ddaear). Digwyddodd hyn 41,400&nbsp; o flynyddoedd yn ôl, yn ystod diwedd y Cyfnod Rhewlifol Olaf . Mae'n hysbys o anghysonderau geomagnetig a ddarganfuwyd yn y 1960au mewn llifoedd lafa Laschamps yn [[Clermont-Ferrand]], [[Ffrainc]] . <ref name="Bonhommet-Zähringer-1969">{{Cite journal|last=Bonhommet|first=N.|last2=Zähringer|first2=J.|year=1969|title=Paleomagnetism and potassium argon age determinations of the Laschamp geomagnetic polarity event|journal=Earth and Planetary Science Letters|volume=6|issue=1|pages=43–46|doi=10.1016/0012-821x(69)90159-9|bibcode=1969E&PSL...6...43B}}</ref>
Roedd '''digwyddiad Laschamp''' yn wyriad geomagnetig (gwrthdroad byr o faes magnetig y Ddaear). Digwyddodd hyn 41,400&nbsp; o flynyddoedd yn ôl, yn ystod diwedd y Cyfnod Rhewlifol Olaf . Mae'n hysbys o anghysonderau geomagnetig a ddarganfuwyd yn y 1960au mewn llifoedd lafa Laschamps yn [[Clermont-Ferrand]], [[Ffrainc]] . <ref name="Bonhommet-Zähringer-1969">{{Cite journal|last=Bonhommet|first=N.|last2=Zähringer|first2=J.|year=1969|title=Paleomagnetism and potassium argon age determinations of the Laschamp geomagnetic polarity event|journal=Earth and Planetary Science Letters|volume=6|issue=1|pages=43–46|doi=10.1016/0012-821x(69)90159-9|bibcode=1969E&PSL...6...43B}}</ref>


Digwyddiad Laschamp oedd y gwyriad geomagnetig cyntaf y gwyddys amdani ac mae'n parhau i fod yr un a astudiwyd fwyaf trylwyr ymhlith y gwyriadau geomagnetig hysbys. <ref name="Laj-Channell-2007">{{Cite book|first=C.|last=Laj|first2=J.E.T.|last2=Channell|date=2007-09-27|chapter=5.10 Geomagnetic Excursions|editor-first=Gerald|editor-last=Schubert|title=Treatise on Geophysics|edition=1st|volume=5 Geomagnetism|pages=373–416|publisher=Elsevier Science|isbn=978-0-444-51928-3|access-date=2021-02-18}}</ref>
Digwyddiad Laschamp oedd y gwyriad geomagnetig cyntaf y gwyddys amdani ac mae'n parhau i fod yr un a astudiwyd fwyaf trylwyr ymhlith y gwyriadau geomagnetig hysbys. <ref name=Laj-Channell-2007>{{cite book |first1=C. |last1=Laj |first2=J.E.T. |last2=Channell |date=2007-09-27 |chapter=5.10 Geomagnetic Excursions |editor-first=Gerald |editor-last=Schubert |title=Treatise on Geophysics |edition=1st |volume=5 Geomagnetism |pages=373–416 |publisher=Elsevier Science |isbn=978-0-444-51928-3 |via=elsevier.com |chapter-url=https://booksite.elsevier.com/brochures/geophysics/PDFs/00095.pdf |access-date=2021-02-18}}</ref>


== Darganfyddiad ac ymchwil bellach ==
== Darganfyddiad ac ymchwil bellach ==
Digwyddodd '''gwyriad''' '''Laschamp''' oddeutu 41,400&nbsp;(± 2,000)&nbsp;o flynyddoedd yn ôl yn ystod diwedd y Cyfnod Rhewlifol Olaf ; cafodd ei gydnabod gyntaf fel gwyriad geomagnetig yn 1969 yn llifiau lafa Laschamps yn ardal [[Clermont-Ferrand]] yn [[Ffrainc]] . <ref name="Bonhommet-Zähringer-1969">{{Cite journal|last=Bonhommet|first=N.|last2=Zähringer|first2=J.|year=1969|title=Paleomagnetism and potassium argon age determinations of the Laschamp geomagnetic polarity event|journal=Earth and Planetary Science Letters|volume=6|issue=1|pages=43–46|doi=10.1016/0012-821x(69)90159-9|bibcode=1969E&PSL...6...43B}}<cite class="citation journal cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFBonhommetZähringer1969">Bonhommet, N.; Zähringer, J. (1969). "Paleomagnetism and potassium argon age determinations of the Laschamp geomagnetic polarity event". ''Earth and Planetary Science Letters''. '''6''' (1): 43–46. [[Bibcode (dynodwr)|Bibcode]]:[https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1969E&PSL...6...43B 1969E&#x26;PSL...6...43B]. [[Adnabyddwr gwrthrychau digidol|doi]]:[[doi:10.1016/0012-821x(69)90159-9|10.1016/0012-821x(69)90159-9]].</cite></ref>
Digwyddodd '''gwyriad''' '''Laschamp''' oddeutu 41,400&nbsp;(± 2,000)&nbsp;o flynyddoedd yn ôl yn ystod diwedd y Cyfnod Rhewlifol Olaf ; cafodd ei gydnabod gyntaf fel gwyriad geomagnetig yn 1969 yn llifiau lafa Laschamps yn ardal [[Clermont-Ferrand]] yn [[Ffrainc]] . <ref name="Bonhommet-Zähringer-1969"/>


⚫
Ers hynny mae'r gwyriad magnetig wedi ei ddangos mewn archifau daearegol o sawl rhan o'r byd. <ref name="Laj-Channell-2007"/> Gwrthdrowyd y maes magnetig am oddeutu 440&nbsp;mlynedd, gyda'r trawsnewidiad o'r maes arferol yn para oddeutu 250&nbsp;mlynedd. Roedd y maes gwrthdroi yn 75% yn wannach, ond gostyngodd y cryfder i ddim ond 5% o'r cryfder cyfredol yn ystod y cyfnod pontio. Arweiniodd y gostyngiad hwn yng nghryfder maes geomagnetig at fwy o belydrau cosmig yn cyrraedd y [[Y Ddaear|Ddaear]], gan achosi cynhyrchiad mwy o'r isotopau cosmogenig beryllium 10 a charbon 14 .
Ers hynny mae'r gwyriad magnetig wedi ei ddangos mewn archifau daearegol o sawl rhan o'r byd. <ref name="Laj-Channell-2007">{{Cite book|first=C.|last=Laj|first2=J.E.T.|last2=Channell|date=2007-09-27|chapter=5.10 Geomagnetic Excursions|editor-first=Gerald|editor-last=Schubert|title=Treatise on Geophysics|edition=1st|volume=5 Geomagnetism|pages=373–416|publisher=Elsevier Science|isbn=978-0-444-51928-3|access-date=2021-02-18}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFLajChannell2007">Laj, C.; Channell, J.E.T. (27 September 2007). [https://booksite.elsevier.com/brochures/geophysics/PDFs/00095.pdf "5.10 Geomagnetic Excursions"] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. In Schubert, Gerald (ed.). ''Treatise on Geophysics''. 5 Geomagnetism (1st&nbsp;ed.). Elsevier Science. pp.&nbsp;373–416. [[Rhif Llyfr Safonol Rhyngwladol|ISBN]]&nbsp;[[Arbennig: BookSources / 978-0-444-51928-3|<bdi>978-0-444-51928-3</bdi>]]<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">18 February</span> 2021</span> &#x2013; via elsevier.com.</cite>
⚫
[[Category:CS1: long volume value]]</ref> Gwrthdrowyd y maes magnetig am oddeutu 440&nbsp;mlynedd, gyda'r trawsnewidiad o'r maes arferol yn para oddeutu 250&nbsp;mlynedd. Roedd y maes gwrthdroi yn 75% yn wannach, ond gostyngodd y cryfder i ddim ond 5% o'r cryfder cyfredol yn ystod y cyfnod pontio. Arweiniodd y gostyngiad hwn yng nghryfder maes geomagnetig at fwy o belydrau cosmig yn cyrraedd y [[Y Ddaear|Ddaear]], gan achosi cynhyrchiad mwy o'r isotopau cosmogenig beryllium 10 a charbon 14 .


Mae Cyngor Ymchwil Awstralia yn ariannu ymchwil i ddadansoddi coeden kauri a ddatgelwyd yn Seland Newydd yn 2019. Yn ôl ei ddyddiad carbon, roedd y goeden yn fyw yn ystod y digwyddiad (41,000–42,500&nbsp;flynyddoedd yn ôl). <ref>{{Cite news|first=Denise|last=Piper|year=2019|title=Ancient Northland kauri tree reveals secrets of Earth's polar reversal|work=i.stuff.co.nz|url=https://i.stuff.co.nz/science/113954687/ancient-northland-kauri-tree-reveals-secrets-of-earths-polar-reversal|access-date=29 September 2019}}</ref> <ref>{{Cite news|first=Nell|last=Greenfieldboyce|date=2021-02-18|title=Ancient trees show when the Earth's magnetic field last flipped out|publisher=[[National Public Radio]]|url=https://www.npr.org/2021/02/18/969063568/ancient-trees-show-when-the-earths-magnetic-field-last-flipped-out|access-date=2021-02-18}}</ref>
Mae Cyngor Ymchwil Awstralia yn ariannu ymchwil i ddadansoddi coeden kauri a ddatgelwyd yn Seland Newydd yn 2019. Yn ôl ei ddyddiad carbon, roedd y goeden yn fyw yn ystod y digwyddiad (41,000–42,500&nbsp;flynyddoedd yn ôl). <ref>{{Cite news|first=Denise|last=Piper|year=2019|title=Ancient Northland kauri tree reveals secrets of Earth's polar reversal|work=i.stuff.co.nz|url=https://i.stuff.co.nz/science/113954687/ancient-northland-kauri-tree-reveals-secrets-of-earths-polar-reversal|access-date=29 September 2019}}</ref> <ref>{{Cite news|first=Nell|last=Greenfieldboyce|date=2021-02-18|title=Ancient trees show when the Earth's magnetic field last flipped out|publisher=[[National Public Radio]]|url=https://www.npr.org/2021/02/18/969063568/ancient-trees-show-when-the-earths-magnetic-field-last-flipped-out|access-date=2021-02-18}}</ref>

Fersiwn yn ôl 10:46, 20 Chwefror 2021

Digwyddiad Laschamp
Enghraifft o'r canlynolgwrthdroad daear-fagnetig Edit this on Wikidata
Dyddiad414 g CC Edit this on Wikidata

Roedd digwyddiad Laschamp yn wyriad geomagnetig (gwrthdroad byr o faes magnetig y Ddaear). Digwyddodd hyn 41,400  o flynyddoedd yn ôl, yn ystod diwedd y Cyfnod Rhewlifol Olaf . Mae'n hysbys o anghysonderau geomagnetig a ddarganfuwyd yn y 1960au mewn llifoedd lafa Laschamps yn Clermont-Ferrand, Ffrainc . [1]

Digwyddiad Laschamp oedd y gwyriad geomagnetig cyntaf y gwyddys amdani ac mae'n parhau i fod yr un a astudiwyd fwyaf trylwyr ymhlith y gwyriadau geomagnetig hysbys. [2]

Darganfyddiad ac ymchwil bellach

Digwyddodd gwyriad Laschamp oddeutu 41,400 (± 2,000) o flynyddoedd yn ôl yn ystod diwedd y Cyfnod Rhewlifol Olaf ; cafodd ei gydnabod gyntaf fel gwyriad geomagnetig yn 1969 yn llifiau lafa Laschamps yn ardal Clermont-Ferrand yn Ffrainc . [1]

Ers hynny mae'r gwyriad magnetig wedi ei ddangos mewn archifau daearegol o sawl rhan o'r byd. [2] Gwrthdrowyd y maes magnetig am oddeutu 440 mlynedd, gyda'r trawsnewidiad o'r maes arferol yn para oddeutu 250 mlynedd. Roedd y maes gwrthdroi yn 75% yn wannach, ond gostyngodd y cryfder i ddim ond 5% o'r cryfder cyfredol yn ystod y cyfnod pontio. Arweiniodd y gostyngiad hwn yng nghryfder maes geomagnetig at fwy o belydrau cosmig yn cyrraedd y Ddaear, gan achosi cynhyrchiad mwy o'r isotopau cosmogenig beryllium 10 a charbon 14 .

Mae Cyngor Ymchwil Awstralia yn ariannu ymchwil i ddadansoddi coeden kauri a ddatgelwyd yn Seland Newydd yn 2019. Yn ôl ei ddyddiad carbon, roedd y goeden yn fyw yn ystod y digwyddiad (41,000–42,500 flynyddoedd yn ôl). [3] [4]

Roedd y maes geomagnetig ar lefelau isel o 42,200-41,500 o flynyddoedd yn ôl. Gelwir y cyfnod hwn o faes magnetig isel yn Ddigwyddiad Adams . [5] [6] Yn ystod y cyfnod hwn, gostyngodd maes magnetig y Ddaear i lai na 6% o'r lefel gyfredol, cynyddodd cynhyrchiad carbon 14, gostyngodd lefelau osôn, a newidiodd y cylchrediad atmosfferig. [7] Honnwyd hefyd bod y golled hon o'r darian geomagnetig wedi achosi difodiant megaffawna Awstralia, difodiant y Neanderthaliaid, ac ymddangosiad celf ogof . [8] [9]

Cyfeiriadau

  1. ↑ 1.0 1.1 Bonhommet, N.; Zähringer, J. (1969). "Paleomagnetism and potassium argon age determinations of the Laschamp geomagnetic polarity event". Earth and Planetary Science Letters 6 (1): 43–46. Bibcode 1969E&PSL...6...43B. doi:10.1016/0012-821x(69)90159-9.
  2. ↑ 2.0 2.1 Laj, C.; Channell, J.E.T. (2007-09-27). "5.10 Geomagnetic Excursions" (PDF). In Schubert, Gerald (gol.). Treatise on Geophysics. 5 Geomagnetism (arg. 1st). Elsevier Science. tt. 373–416. ISBN 978-0-444-51928-3. Cyrchwyd 2021-02-18 – drwy elsevier.com.
  3. ↑ Piper, Denise (2019). "Ancient Northland kauri tree reveals secrets of Earth's polar reversal". i.stuff.co.nz. Cyrchwyd 29 September 2019.
  4. ↑ Greenfieldboyce, Nell (2021-02-18). "Ancient trees show when the Earth's magnetic field last flipped out". National Public Radio. Cyrchwyd 2021-02-18.
  5. ↑ Cooper, Alan; Turney, Chris (May 2020). "The Adams Event, a geomagnetic-driven environmental crisis 42,000 years ago" (yn en). EGU General Assembly Conference Abstracts: 12314. Bibcode 2020EGUGA..2212314C. https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2020EGUGA..2212314C.
  6. ↑ Mitchell, Alanna (18 February 2021). "A Hitchhiker's Guide to an Ancient Geomagnetic Disruption". The New York Times.
  7. ↑ "A global environmental crisis 42,000 years ago". Science 371 (6531): 811-818. 19 February 2021. doi:10.1126/science.abb8677 (inactive 19 February 2021) .
  8. ↑ "NZ's ancient kauri yields major scientific discovery". NZ Herald (yn Saesneg). 19 February 2021.
  9. ↑ "End of Neanderthals linked to flip of Earth's magnetic poles, study suggests". the Guardian (yn Saesneg). 2021-02-18. Cyrchwyd 2021-02-19.
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Digwyddiad_Laschamp&oldid=10853631"