Luise Helletsgruber

Oddi ar Wicipedia
Luise Helletsgruber
Ganwyd30 Mai 1901 Edit this on Wikidata
Wienerherberg Edit this on Wikidata
Bu farw5 Ionawr 1967 Edit this on Wikidata
o damwain cerbyd Edit this on Wikidata
Fienna Edit this on Wikidata
DinasyddiaethBaner Awstria Awstria
Galwedigaethcanwr opera Edit this on Wikidata
Math o laissoprano Edit this on Wikidata

Roedd Luise Helletsgruber (30 Mai 1901[1] - 5 Ionawr 1967) yn soprano operatig o Awstria a berfformiodd gydag Opera Taleithiol Fienna, Gŵyl Salzburg a Gŵyl Opera Glyndebourne.[2]

Bywyd a gyrfa[golygu | golygu cod]

Ganed Helletsgruber yn Wienerherberg. Cafodd ei haddysg gerddorol yn Fienna a gwnaeth ei ymddangosiad cyntaf ym 1922 yn Opera Taleithiol Fienna fel y bugail ifanc yn Tannhäuser gan Wagner.[3] Arhosodd y canwr yn aelod o ensemble y Haus am Ring tan 1942. Yn fuan, datblygodd repertoire eang, yn enwedig fel soprano delynegol, gyda ffocws ar rolau Mozart. Roedd ganddi bresenoldeb llwyfan hoffus a swynol yn ogystal â llais main ond pwerus a gwnaeth argraff ar gynulleidfaoedd yn Fienna, Salzburg a Glyndebourne fel Cherubino yn Le nozze di Figaro, fel Donna Anna a Donna Elvira[4] yn Don Giovanni ac fel Dorabella yn Così fan tutte. Mae ei rolau telynegol hefyd yn cynnwys Eva yn opera Wagner Die Meistersinger von Nürnberg, Micaëla yn Carmen gan Bizet a Marguerite yn Faust gan Gounod. Weithiau, ymgymerodd â rolau mwy dramatig, megis Elsa yn Lohengrin gan Wagner neu Liù yn Turandot gan Puccini, yr olaf gyda Jan Kiepura fel Kalaf.[5]

Hyd at 1938 roedd hi'n canu rolau blaenllaw yn rheolaidd yng Ngŵyl Salzburg, er enghraifft ym 1931 a 1935 i 1938, cannodd Donna Elvira yn Don Giovanni a Marzelline yn Fidelio Beethoven. Perfformiodd rôl Marzelline ym 1936 hefyd ar achlysur ailagor y Salzburger Festspielhaus wedi i'r tŷ opera cael ei hailadeiladu, yr arweinydd oedd Arturo Toscanini, a'r cyfarwyddwr oedd Lothar Wallerstein mewn dyluniadau llwyfan gan Clemens Holzmeister. Roedd yr ensemble yn cynnwys Lotte Lehmann fel Leonore, Koloman von Pataky fel Florestan, Carl Bissuti, Alfred Jerger, Anton Baumann a Hermann Gallos.

Ei chyfraniad mawr i hanes cerddoriaeth oedd ei chyfraniad i bum tymor cyntaf Gŵyl Opera Glyndebourne[6] yn ne Lloegr, a sefydlwyd ym 1934 gan John Christie a'i wraig, y gantores Audrey Mildmay, yr arweinydd Fritz Busch a'r cyfarwyddwr Carl Ebert. Yno roedd hi'n aelod o ensemble rhyngwladol enwog a chwaraeodd rolau blaenllaw mewn pedair opera Mozart. Cafodd tri ohonyn nhw, tair opera Da Ponte, eu recordio ac maent wedi bod ar gael ers hynny. Fe'u canmolwyd gan feirniaid fel rhai rhagorol a rhagorol.[7] Ym 1934 gwnaeth Helletsgruber ei ymddangosiad cyntaf yn Glyndebourne fel Dorabella a Cherubino, ym 1935 canodd hefyd y Fenyw Gyntaf yn Y Ffliwt Hud. Yn 1936 canodd Donna Elvira am y tro cyntaf a pharhau i ganu Cherubino a'r Fenyw Gyntaf. Hyd yn oed ar ôl yr Anschluss pan unwyd Awstria a'r Almaen gan Hitler ym mis Mawrth 1938 parhaodd i gymryd rhan yn yr ŵyl Seisnig.[8]

Record bwysig arall gan Helletsgruber yw Symffoni Rhif 9 Beethoven, recordiad gyda Ffilharmonig Fienna o dan Felix von Weingartner, a recordiwyd mewn dwy ran ym 1935 a 1938.

Bu farw Helletsgruber a'i gŵr Karl Friedrich Alois Lehr (1896-1967) wedi damwain car yn Sattledt.

Recordiadau[golygu | golygu cod]

  • Fidelio Beethoven, gyda Lotte Lehmann (Leonore), Koloman von Pataky, Carl Bissuti, Alfred Jerger, Anton Baumann, Luise Helletsgruber, Hermann Gallos, William Wernigk a Karl Ettl. Ffilharmonig Fienna, Salzburger Festspielchor, arweinydd Arturo Toscanini, 1936. (act un yn unig) Radio Years, Grammophon [9]
  • 9fed symffoni Beethoven,[10] gyda Luise Helletsgruber (soprano), Rosette Anday (mezzo-soprano), Georg Maikl (tenor) a Richard Mayr (bas). Wiener Philharmoniker, Wiener Staatsopernchor, arweinydd Felix von Weingartner, 1935 a 1938. Recordiau Naxos Zuletzt auf 8.110863.
  • Così fan tutte gan Mozart, gyda Ina Souez (Fiordiligi), Luise Helletsgruber (Dorabella), Irene Eisinger (Despina), Heddle Nash (Ferrando), Willi Domgraf-Fassbaender (Guglielmo), John Brownlee (Alfonso). Cerddorfa Gŵyl Glyndebourne, arweinydd Fritz Busch. Recordiad stiwdio cyflawn cyntaf o'r opera hon, 1936. HMV yn ddiweddarach, hefyd Naxos Records 8.110280-81. (Fersiwn wedi'i ail-lunio, 2004)
  • Don Giovanni gan Mozart, gyda John Brownlee (Don Giovanni), Salvatore Baccaloni (Leporello), Ina Souez (Donna Anna), Koloman von Pataky (Don Ottavio), Luise Helletsgruber (Donna Elvira), Audrey Mildmay (Zerlina), Roy Henderson (Masetto) ), David Franklin (Canmoliaeth). Cerddorfa Gŵyl Glyndebourne, arweinydd Fritz Busch. Recordiad stiwdio cyflawn cyntaf o'r opera hon, 1936. Ailgyhoeddoddgan HMV, yn ddiweddarach hefyd gan RCA Victor, Turnabout TV-4117-4119, ym 1989, Pearl GEMM CDS-9369 a Naxos Records 8.110135-37.
  • Don Giovanni gan Mozart, gydag Ezio Pinza (Don Giovanni), Virgilio Lazzari (Leporello), Elisabeth Rethberg (Donna Anna), Dino Borgioli (Don Ottavio), Luise Helletsgruber (Donna Elvira), Margit Bokor (Zerlina), Karl Ettl (Maserto), Hirbarhaet Alsen (Commendatore). Wiener Philharmoniker, arweinydd Bruno Walter. Live-Mitschnitt, 1937. Andromeda ANDRCD 5126.
  • TLe nozze di Figaro gan Mozart, gydag Audrey Mildmay (Susanna), Aulikki Rautawaara (Ardalyddes Almaviva), Luise Helletsgruber (Cherubino), Constance Willis (Marcellina), (anhysbys) Barbarina, Willi Domgraf-Fassbaender (Figaro), Roy Henderson (Ardalydd Almaviva) ), Norman Allin (Bartolo), Heddle Nash (Don Basilio). Cerddorfa Gŵyl Glyndebourne, arweinydd Fritz Busch. 1934–35. Turnabout TV-4114-4116, a ailgyhoeddwyd ym 1981, Turnabout Historical Series THS 65081-83, ym 1989, Pearl GEMM CDS-9375, a Naxos Records (2002) 8.110186-87.
  • Wagner Götterdämmerung, Recordiad byw o Opera Taleithiol Fienna (Detholion o Act 3), gyda Max Lorenz (Siegfried), Anny Konetzni (Brünnhilde), Luise Helletsgruber (Woglinde), Dora With (Floßhilde) ac Aenne Michalsky (Wellgunde). Wiener Philharmoniker, arweinydd Hans Knappertsbusch. Konzertvereinigung Wiener Staatsopernchor [11][12]

Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]

  1. ↑ Nid yw dyddiad geni'r canwr wedi'i warantu. Mae Discogs yn dweud "ganwyd 30 Mai 1901 yn Wienerherberg", mae AllMusic, Glyndebourne a Naxos yn rhoi'r flwyddyn 1898.
  2. ↑ "Luise Helletsgruber- Bio, Albums, Pictures – Naxos Classical Music". www.naxos.com. Cyrchwyd 2021-02-27.
  3. ↑ "Luise Helletsgruber | Biography & History". AllMusic. Cyrchwyd 2021-02-27.
  4. ↑ "Luise Helletsgruber". IMDb. Cyrchwyd 2021-02-27.
  5. ↑ Luise Helletsgruber ar ZWAB.com
  6. ↑ "Luise Helletsgruber". Glyndebourne. Cyrchwyd 2021-02-27.
  7. ↑ Operatica : Annäherungen an die Welt der Oper ar WorldCat
  8. ↑ "Helletsgruber, Luise". Grove Music Online. doi:10.1093/gmo/9781561592630.article.o007370. Cyrchwyd 2021-02-27.
  9. ↑ "Katalog der Deutschen Nationalbibliothek". portal.dnb.de (yn Almaeneg). Cyrchwyd 2021-02-27.
  10. ↑ Luise Helletsgruber on Pristine Classical
  11. ↑ Luise Helletsgruber on Amazon
  12. ↑ Luise Helletsgruber Archifwyd 2019-02-07 yn y Peiriant Wayback. on Archive Music
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Luise_Helletsgruber&oldid=10980749"