Whithorn

Oddi ar Wicipedia
Whithorn
Adfeilion Capel Ninian, Priordy Whithorn
Mathtref, bwrdeistref fach Edit this on Wikidata
Poblogaeth780 Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
SirDumfries a Galloway Edit this on Wikidata
GwladBaner Yr Alban Yr Alban
Cyfesurynnau54.735°N 4.416°W Edit this on Wikidata
Cod SYGS20000296, S19000325 Edit this on Wikidata
Cod OSNX445405 Edit this on Wikidata
Cod postDG8 Edit this on Wikidata
Map

Tref yn sir Dumfries a Galloway yn ne-orllewin yr Alban yw Whithorn (Gaeleg: Taigh Mhàrtainn). Poblogaeth: 867 (2001). Mae'n gorwedd ar arfordir Galloway tua 10 milltir i'r de o Wigtown.

Mae gan Whithorn hanes hir. Ystyr yr enw yw 'Y Tŷ Gwyn' (Eingl-Sacsoneg: Hwit Ærne), cyfeiriad at y ganolfan eglwysig a sefydlwyd yno gan Sant Ninian, yn ôl traddodiad. Daeth yn ganolfan pererindod o bwys.

Fel gweddill ardal Galloway, roedd Whithorn yn rhan o'r Hen Ogledd ac mae'n bosibl y bu'n rhan o deyrnas Rheged am gyfnod. Yna daeth dan reolaeth Brynaich Eingl-Sacsonaidd. Yn nes ymlaen bu'n rhan o Deyrnas Manaw a'r Ynysoedd. Codwyd priordy cadeiriol yno yn yr Oesoedd Canol sy'n adfail heddiw. Cedwir y casgliad pwysig o gerrig cerfiedig cynnar o'r priordy yn Amgueddfa Genedlaethol yr Alban: dyma'r casgliad mwyaf o'r cerrig Cristnogol hyn yn yr Alban.

Eginyn erthygl sydd uchod am Yr Alban. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato