Sebon eillio

Mae sebon eillio, neu eli eillio, hefyd ar lafar sebon siafio, fel arfer yn cynnwys sebon potasiwm pur neu gymysgedd o sebonnau potasiwm a triethanolamine. Mae'r llewyrch 'gloss' nodweddiadol yn cael ei achosi gan gynnwys asid stearig rhydd. Yn aml mae asiant gor-iro - Vaseline, cwyr gwlân, ac ati - hefyd yn cael ei gynnwys, yn ogystal â sylweddau sy'n rhwymo dŵr (h.y. cadw lleithder) fel. B. glyserin neu sorbitol. [1] Hefyd mae persawr yn rhan gyffredin o'r cynnwys. Er mai prynu sebon eillio sydd fwyaf cyffredin, mae modd cynhyrchu sebon eillio bersonol, ceir cyfarwyddiadau, yn y Gymraeg gan gwmni Birmiss.^[1]

Nodweddion defnyddio Sebon Eillio[golygu | golygu cod]

Ceir sawl nodwedd a mantais o ddefnyddio sebon eillio, unai bloc sebon neu fel past eillio o diwb neu can chwistrellydd:

Meddalu'r farf, sy'n gwneud eillio yn haws.
Caniatáu i lwybr llyfnach y rasel wella eillio
Sychu y chwys i ffwrdd
Lleithio#r croen, gan ei adael yn llyfn ac yn edrych yn dda
Diheintio ac iachâu (ar gyfer clwyfau a all ddigwydd)
Osgoi poen, cosi, sychder a theimladau eraill a all fod yn annumunol

Hanes[golygu | golygu cod]

Cofnodwyd ffurf elfennol o sebon eillio gan y Swmer tua 3000 CC.^[2] Roedd y sylwedd hwn yn gymysgedd o bren alcali a braster anifeiliaid, a oedd yn berthnasol i'r farf fel paratoad ar gyfer eillio.

Dechreuodd eli eillio fel yr ydym yn ei adnabod heddiw gael ei gynhyrchu fwy na 200 mlynedd yn ôl gan y siopau barbwr uchaf eu statws yn Llundain^[3] fel Truefitt & Hill, Geo.F. Trumper a Taylor of Old Bond Street. Mae Truefitt & Hill wedi cynhyrchu eli eillio ers o leiaf 1805, blwyddyn ei sefydlu.^[4] Roedd yr eli eillio yn cynnig dewis arall yn lle sebon eillio traddodiadol ar y pryd.

Yn ystod y 1950au ymddangosodd yr ewynnau eillio parod cyntaf. Roedd y rhain yn cynnwys clorofluorocarbonau (CFCs), a ddifrododd yr haen osôn. Arweiniodd hyn at ddisodli CFCs ddiwedd y 1970au gan nwyon fel pentan, propan, bwtan, ac isobutane. Y rhesymeg y tu ôl i ewynnau a geliau eillio tun yw arbed amser ar eillio. Er bod hyn yn wir, dadleuwyd hefyd bod prif ddibenion eillio eli (iro ac amddiffyn y croen) yn cael eu colli wrth becynnu'r hufen a'i gymysgu â nwyon gwthio a chemegau eraill. Gan nad yw ewyn wedi'i gymysgu â dŵr yn cael ei gynhyrchu mwyach, nid yw'r eli yn amddiffyn y croen mwyach a'i unig bwrpas yw iro'r wyneb ychydig fel y gall y rasel dorri'r farf gan nad ydyn nhw'n cynnig mwy o amddiffyniad rhag toriadau ac anhwylder. Mae anfodlonrwydd llawer o ddynion yn ystod y blynyddoedd diwethaf wedi ail-ennyn diddordeb mewn sebon eillio traddodiadol.

Sebon eillio di-ewyn[golygu | golygu cod]

Mae sebon eillio yn ymddangos fel blocyn sebon, stwmpyn o daldra 4 neu 5 cm, neu mewn desgil blastig (neu fel arall). Cyn ychwanegu dŵr cynnes a brwsh er mwyn creu ewyn, mae'r blocyn sebon eillio yn sych. Pwrpas y sebon eillio yw gafael ar y blew a'u meddalu i wneud yr eilliad yn haws. Mae'r eli eillio yn atal y blew rhag sychu ac yn hwyluso symudiad llithro'r rasel ar y croen. Mae'r math hwn o eillio yn cael ei ffafrio gan bobl sydd â chroen sych, braster isel, gan ei fod yn haws ar y croen nag eillio gor-sebonnog, gan y gellir rheoli'r ewyn yn haws. Mae eli eillio di-ewyn yn cynnwys cemegion megis: hufenau stearad wedi'u gor-iro ag emwlsyddion, fel B. triethanolamine, syrffactyddion nonionig, ireidiau (olew paraffin, petrolatwm, gwlân cwyr ayyb.), Humectants (glyserin, sorbitol ac ati) a sylweddau ategol eraill (alginadau, methyl celwlos ac ati) yn ogystal â chadwolion (perservatives). Gwneuthurwyr pwysig, er enghraifft, yw Proraso, Speick, Taylor's of Old Bond Street a Musgo Real.

Sebon eillio aerosol[golygu | golygu cod]

Mae gan eli eillio aerosol, hefyd chwistrelli eillio neu ewynnau eillio, gyfansoddiad cemegol tebyg i eli eillio ewynnog neu di-ewynnog. Maent yn cael eu chwistrellu ar y llaw gan ddefnyddio nwy gyriant (fel arfer propan - bwtan) o gan erosol a'i ddosbarthu dros yr ardaloedd croen i'w eillio gan ddefnyddio symudiadau crwn. Mae'r defnydd o chwistrellau eillio yn arbennig o gyfleus i'r defnyddiwr ac mae i raddau helaeth wedi disodli'r defnydd o sebon eillio ac sebon eillio ewynnog ac ewynnog ar gyfer eillio gwlyb.