Sandycove
 | |
| Math | cymdogaeth  |
|---|---|
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Swydd Dún Laoghaire-Rathdown |
| Gwlad |  Gweriniaeth Iwerddon |
| Cyfesurynnau | 53.286°N 6.116°W |
 | |
Sandycove ( Gwyddelig Cuas an Ghainimh sef "Ceudod y tywod/Ceudod tywodlyd" yn y Gymraeg ) maestref o Ddulyn, Iwerddon. Mae i'r de-ddwyrain o Dún Laoghaire a Glasthule, ac i'r gogledd-orllewin o Dalkey . Mae'n gyrchfan glan môr boblogaidd ac mae'n adnabyddus am ei le ymdrochi, y Forty Foot, a oedd yn y gorffennol wedi'i gadw ar gyfer dynion yn unig ond sydd bellach ar gael ar gyfer ymdrochi cymysg . Mae'r lleoliad i'w weld yn agoriad Ulysses gan James Joyce. Gwelwyd y Forty Foot hefyd yng nghyfres deledu boblogaidd o 2022 o'r enw 'Bad Sisters'.
Hanes
[golygu | golygu cod]Ar 20 Rhagfyr 1940, yn ystod yr Ail Ryfel Byd, bomiodd y Luftwaffe yr orsaf reilffordd er bod Iwerddon yn wlad niwtral. Roedd tri anaf. [1]
Cludiant
[golygu | golygu cod]Agorodd gorsaf reilffordd Sandycove a Glasthule ar 11 Hydref 1855. [2] Mae Sandycove hefyd yn cael ei wasanaethu gan Fws Dulyn rhifau 59 a 111, ac mae'n agos at harbwr Dún Laoghaire.
Diwylliant
[golygu | golygu cod]Bu’r awdur James Joyce yn byw am wythnos yn ddyn ifanc yn Nhŵr Martello sydd wedi’i leoli wrth ymyl baddondy Forty Foot yn Sandycove. Mae golygfa agoriadol Ulysses Joyce wedi'i gosod yn y tŵr hwn. Mae bellach yn gartref i amgueddfa Joyceaidd fach, sydd ar agor trwy gydol y flwyddyn. [3] Mae Bloomsday yn cael ei ddathlu yn Sandycove er anrhydedd Joyce ar yr 16eg o Fehefin bob blwyddyn.
Ger y tŵr, ar lan y môr, mae’r tŷ tirnod unigryw a ddyluniwyd yn arddull Avant Garde gan Michael Scott, y pensaer enwog o’r 20fed ganrif, a’i gwnaeth yn gartref iddo.
Mae'r faled "Sandy Cove" (sic) gan y cyfansoddwr / canwr Jimmy Webb yn ymddangos ar ei albwm 1993 Suspending Disbelief . Yn y gân, mae’r adroddwr yn myfyrio ar ddewisiadau ei fywyd a’i farwoldeb wrth iddo ymweld â’r gymdogaeth a Thŵr enwog Martello.
Mae’r canwr-gyfansoddwr Luka Bloom, yn nodiadau leinin ei albwm ym 1992, The Acoustic Motorbike yn diolch i Sandcove Cycles am gynnal a chadw’r beic rhyddewyllysgar.
Bad achub
[golygu | golygu cod]Sefydlwyd gorsaf bad achub gyntaf Iwerddon yn Sandycove ym 1803. Ar 28 Rhagfyr 1821, achubodd y bad achub griw brig Ellen o Lerpwl ; boddodd pedwar o'r criw gwirfoddol. [4]
Preswylwyr nodedig
[golygu | golygu cod]- Ganed Roger Casement yn Sandycove [ dyfyniad sydd ei angen ]
- Bernard Farrell, dramodydd [ dyfyniad sydd ei angen ]
- Roedd Peter Gatenby, Athro a Chyfarwyddwr Meddygol y Cenhedloedd Unedig, yn byw yn Sandycove. [5]
- William Monk Gibbon, bardd ac awdur [ dyfyniad sydd ei angen ]
- Bu Oliver St. John Gogarty yn rhentu Tŵr Martello rhwng 1904 a 1925 [ dyfyniad sydd ei angen ]
- Arhosodd James Joyce am gyfnod byr yn Nhŵr Martello sydd wedi'i leoli ger y baddondy Forty Foot, fel gwestai i Oliver St. John Gogarty. [6]
- Lucy Kennedy, darlledwr [ dyfyniad sydd ei angen ]
- Cafodd Jason O'Mara ei eni a'i fagu yn Sandycove [ dyfyniad sydd ei angen ]
- Imogen Stuart, cerflunydd a Saoi [ dyfyniad sydd ei angen ]
- Maureen Toal, actores a oedd yn byw yn Sandycove. [7]
Gweler hefyd
[golygu | golygu cod]- Rhestr o drefi a phentrefi yn Iwerddon
- Glasthule
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Allen, Trevor. The Storm Passed by: Ireland and the Battle of the Atlantic, 1940–41. t. 63.
- ↑ "Sandycove station" (PDF). Railscot - Irish Railways. Archifwyd o'r gwreiddiol (PDF) ar 2007-09-26. Cyrchwyd 2007-09-03.
- ↑ "About | James Joyce Tower and Museum". jamesjoycetower.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2016-03-04. Cyrchwyd 2016-02-26.
- ↑ Gilligan, Henry (1988). A History of the Port of Dublin. Gill and Macmillan. tt. 67. ISBN 978-0-7171-1578-5.
- ↑ "GATENBY, Peter Barry: Death notice". Irish Times, Family Notices. 2015-08-27. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2021-06-02. Cyrchwyd 2021-05-31.
- ↑ "Bloomsday". The James Joyce Centre. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2016-03-29. Cyrchwyd 2016-02-08.
- ↑ "'Greatest'actor Maureen Toal dies". Irish Times. 2012-08-25. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2012-08-27. Cyrchwyd 2012-08-27.