Llysieuaeth
- Mae'r erthygl hwn yn cyfeirio at ddiet dyn, ar gyfer diet anifeiliaid sy'n seiliedig ar blanhigion gweler llysyddiaeth
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Foods.jpg/260px-Foods.jpg)
Diet sy'n eithrio cig (gan gynnwys helwriaeth, pysgod, dofednod ac unrhyw sgil gynnyrch lladd anifeiliaid) yw llysieuaeth.[1][2] Mae sawl amrywiaeth ar y diet sy'n eithrio wyau a neu unrhyw gynnyrch anifeiliaid megis cynnyrch llaeth a mêl.
Ffurf o lysieuaeth yw diet fegan, sy'n eithrio pob cynnyrch anifeiliaid megis cig, pysgod, cynnyrch llaeth, ac wyau. Mae feganiaeth llym hefyd yn eithrio'r defnydd o gynnyrch anifeiliaid megis gwlân, sidan, lledr a ffwr ar gyfer gwisg neu addurn, er nad yw'r rhain yn ymwneud â marwolaeth neu laddfa anifail.[3]
Mae'r rhan fwyaf o lysieuwyr yn bwyta cynnyrch llaeth ac wyau. Mae llysieuaeth-lactos yn cynnwys cynnyrch llaeth ond yn eithrio wyau, llysieuaeth-ofo yn cynnwys wyau ond nid cynnyrch llaeth, ac mae llysieuaeth-lactos-ofo yn cynnwys wyau a chynnyrch llaeth.
Mae diet rhannol-lysieuaeth yn cynnwys bwydydd llysieuol yn bennaf, ond hefyd yn cynnwys pysgod ac weithiau dofednod, yn ogystal ag wyau a chynnyrch llaeth. Mae'r cysylltiad rhwng rhannol-lysieuaeth a gwir lysieuaeth yn gyffredin yn achosi cymysgedd yn yr eirfa, yn arbennig llysieuaeth-pysgod sy'n cynnwys pysgod, a cham-gategoreiddio nifer o ddietau fel rhai llysieuol.[4][5] Dechreuwyd defnyddio'r term llysieuwyr yn gyffredin gan Gymdeithas y Llysieuwyr, cyn gynhared â 1847, mae'r gymdeithas yn condemnio cysylltiad dietau rhannol-lysieuaeth fel llysieuaeth ddilys; mae'n gymdeithas yn dweud nad yw bwyta pysgod yn llysieuol.[6]
Mae'r rhesymau dros ddewis llysieuaeth yn amrywio o foesoldeb, crefydd, diwylliant, moeseg, estheteg, amgylchedd, cymdeithas, economi, gwleidyddiaeth, blas neu iechyd. Mae dietau llysieuol sydd wedi eu cynllunio'n gywir wedi eu canfod i ateb anghenion maeth pob cyfnod o fywyd, ac mae astudiaethau ehangach wedi dangos fod llysieuaeth yn arwain i debygolrwydd llai o ddatblygu cancr, clefyd y galon ischaemig, a chlefydau eraill.[7][8][9][10]
Gweler hefyd[golygu | golygu cod]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ (Saesneg) The Vegetarian Society - Definitions Information Sheet. The Vegetarian Society.
- ↑ (Saesneg) Vegetarian. Compact Oxford English Dictionary. "a person who does not eat meat for moral, religious, or health reasons. diffinnir 'meat' fel 'the flesh of an animal as food']"
- ↑ (Saesneg) Diffiniad geiriadur o'r gair 'Vegan'
- ↑ Vegetarian Meal Planning. uwhealth.org.
- ↑ Bryant A. Stamford, Becca Coffin (1995). The Jack Sprat Low-Fat Diet. University Press of Kentucky. ISBN 081310856X, 9780813108568
- ↑ "VEGETARIANS DO NOT EAT FISH!" Archifwyd 2015-03-15 yn y Peiriant Wayback. Ymgyrch Pysgod Cymdeithas y Llysieuwyr
- ↑ Timothy J Key ac eraill, "Mortality in vegetarians and nonvegetarians: detailed findings from a collaborative analysis of 5 prospective studies" American Journal of Clinical Nutrition, Vol. 70, No. 3, 516S-524S, Medi 1999 [1]
- ↑ Timothy J Key ac eraill, "Mortality in British vegetarians: review and preliminary results from EPIC-Oxford" American Journal of Clinical Nutrition, Vol. 78, No. 3, 533S-538S, Medi 2003 [2]
- ↑ Vegetarian Diets. American Dietetic Association a Dietitians of Canada.
- ↑ Meat can raise your lung cancer risk, too. MSNBC (11 Rhagfyr 2007).
Dolenni allanol[golygu | golygu cod]
- (Saesneg) Gwybodaeth Llysieuaeth a Feganiaeth