Llygoden (cyfrifiaduro)
Un o berifferolion y cyfrifiadur yw'r llygoden sy'n ffitio cledr eich llaw ac yn llywio'r cyrchwr neur saeth o gwmpas sgrin y cyfrifiadur. Mae'n synhwyro symudiad dau-ddimensiwn y llaw ac yn ei gymharu a'r bwrdd neu arwyneb llonydd oddi tano. Fel y bysellfwrdd mae'n ddyfais mewnbwn; yn hyn o beth mae hefyd yn hynod o debyg i bwyntiwr neu bensil graffig a ddefnyddir i symud neu ddewis gwybodaeth ar y sgrin. Ceir un neu ragor o fotymau ar y llygoden, er mwyn dewis elfen o wybodaeth e.e. yn arferol, mae'r prif fotwm (chwith) yn 'fotwm dewis' (select) y gellir ei wthio er mwyn dewis un o opsiynau ar dewislen, ar y sgrin.
Ymddangosodd y llygoden yn wreiddiol yn 1968. Defnyddiwyd pelen fechan i synhwyro cyfeiriad y symudiad, hyd nes y daeth y synhwyrydd optig yn boblogaidd, heb unrhyw ran symudol iddi. Yn wreiddiol, hefyd, roedd weiren (cynffon y llygoden!) yn ei chysylltu gyda'r cyfrifiadur, ond ers y 2010au dechreuwyd masnachu'r llygoden di-wifr.[1][2]
Botymau
[golygu | golygu cod]Gellir gweithio'r botymau mewn gwahanol ffyrdd:
- Un-clic (botwm chwith): y prif fotwm; dewis
- Dau-glic (chwith): mae hyn yn cael effaith cwbwl wahanol ac yn achosi i raglen redeg ayb
- Un-clic (dde): codi dewislen
- Botwm neu rowliwr (canol): mae'r ddogfen sydd ar agor ar y sgrin yn symud i fyny neu i lawr
- Llusgo (chwith) gan symud y llygoden: drag and drop; llusgo ffeil neu ffenest o gwmpas y sgrin.
Ceir llawer rhagor, yn ddibynnol ar y math o lygoden.
Calque
[golygu | golygu cod]Mae'r defnydd o'r gair "llygoden" am y teclyn yma yn enghraifft o calque, sef cyfieithiad llythrennol o un iaith i'r llall am wrthrych neu gysyniad.
Darllen pellach
[golygu | golygu cod]- Pang, Alex Soojung-Kim, "Mighty Mouse: In 1980, Apple Computer asked a group of guys fresh from Stanford's product design program to take a $400 device and make it mass-producible, reliable and cheap. Their work transformed personal computing" Archifwyd 2021-08-24 yn y Peiriant Wayback, Stanford University Alumni Magazine, March/April 2002.
- Stanford University MouseSite with stories and annotated archives from Doug Engelbart's work
- Doug Engelbart Institute mouse resources page includes stories and links
- Fire-Control and Human-Computer Interaction: Towards a History of the Computer Mouse (1940–1965) Archifwyd 2019-06-21 yn y Peiriant Wayback, by Axel Roch
- (yn German) 50 Jahre Computer mit der Maus - Öffentliche Veranstaltung am 5. Dezember auf dem Campus Vaihingen (Invitation to a plenum discussion), Informatik-Forum Stuttgart (infos e.V.), GI- / ACM-Regionalgruppe Stuttgart / Böblingen, Institut für Visualisierung und Interaktive Systeme der Universität Stuttgart and SFB-TRR 161, 2016-11-28, https://www.visus.uni-stuttgart.de/presse-und-medien/news/detailansicht/article/50-jahre-computer-mit-der-maus.html, adalwyd 2017-11-15
- (yn German) 50 Jahre Mensch-Maschine-Interaktion: Finger oder Kugel?, Heise Online, 2016-12-10, https://www.heise.de/newsticker/meldung/50-Jahre-Mensch-Maschine-Interaktion-Finger-oder-Kugel-3567899.html, adalwyd 2017-11-15
- Yacoub, Mousa; Turfa, Majd; Maurer, Fabian (2016-08-19). Reverse Engineering of the Computer Mouse RKS 100 (PDF). Archifwyd o'r gwreiddiol (PDF) ar 2017-11-15. Cyrchwyd 2017-11-15. Unknown parameter
|dead-url=ignored (help) (NB. Contains some historical photos.)
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Bardini, Thierry (2000). Bootstrapping: Douglas Engelbart, Coevolution, and the Origins of Personal Computing. Stanford: Stanford University Press. t. 98. ISBN 978-0-80473871-2.
- ↑ English, William K.; Engelbart, Douglas C.; Huddart, Bonnie (July 1965). Computer-Aided Display Control (Final Report). Menlo Park: Stanford Research Institute. t. 6. Cyrchwyd 2017-01-03.