John Philpot Curran

John Philpot Curran
Portread o John Philpot Curran gan Thomas Lawrence (1799).
Ganwyd	24 Gorffennaf 1750  Newmarket, County Cork
Bu farw	14 Hydref 1817  Brompton
Dinasyddiaeth	Gweriniaeth Iwerddon
Alma mater	Coleg y Drindod, Dulyn
Galwedigaeth	cyfreithegwr, gwleidydd, bardd, bargyfreithiwr
Swydd	Aelod Seneddol yn Senedd Iwerddon, Aelod o Gyfrin Gyngor yr Iwerddon
Plaid Wleidyddol	Irish Patriot Party
Tad	James Curran
Mam	Sarah Philpot
Priod	Sarah Creagh
Plant	Amelia Curran, Sarah Curran, Richard Creagh Curran, Emily Curran, Eliza Odella Curran, Gertrude Sarah Curran, James Curran, John Bartholomew Curran, William Henry Curran, John Philpot Curran, Henry Grattan Curran

Gwleidydd, cyfreithiwr, ac areithydd Gwyddelig oedd John Philpot Curran (24 Gorffennaf 1750 – 14 Hydref 1817).

Ganed ef yn Newmarket, Swydd Corc, yn Nheyrnas Iwerddon. Efrydydd diog ydoedd yn ei ieuenctid, ond hyfforddodd yn y gyfraith a chafodd ei alw i'r Bar ym 1775. Parodd ei arabedd a'i huodledd iddo gael ei gyflogi at rai o achosion cyfreithiol hynotaf y dydd. Ym 1783, etholwyd ef i'r senedd Wyddelig dros Kilbeggan. Daeth yn gefnogwr i Henry Grattan, ond ni phrofodd ei huodledd mor effeithiol ar lawr y senedd ag yn llysoedd y gyfraith. Bu ei dafod miniog yn foddion i'w ddwyn i aml helynt, ac ymladdodd bum gornest heb niwed.

Er yn Brotestant, yr oedd ganddo, fel eraill o wladgarwyr Gwyddelig, gydymdeimlad mawr â'r Catholigion. Torodd y gwrthryfel Gwyddelig allan ym 1798, ond aflwyddodd. Yna, erlynwyd yr arweinwyr, ond amddiffynnwyd hwy gyda'r fath allu, nerth, a phenderfyniad gan Curran, fel y gwnaed ef yn anwyl-ddyn gan ei gyd-ynyswyr, ac y sicrhawyd iddo anrhydedd mawr. Bu farw yn Llundain yn 67 oed, yn un o Wyddelod enwocaf ei oes.