Confensiwn Basel
 Gwladwriaethau sydd wedi llofnodi Confensiwn Basel (coch) a chadarnhau (glas) | |
| Enghraifft o'r canlynol | United Nations treaty  |
|---|---|
| Dyddiad | 21 Mawrth 1989 |
| Dechreuwyd | 5 Mai 1992 |
| Lleoliad | Basel |
 | |
| Gwefan | https://basel.int |
Mae Confensiwn Basel ar Reoli Symudiadau Trawsffiniol o Wastraffoedd Peryglus a'u Gwarediad, a elwir fel arfer yn Gonfensiwn Basel, yn gytundeb rhyngwladol a luniwyd i leihau symudiadau gwastraff peryglus rhwng llawer o genhedloedd y byd, ac yn benodol i atal trosglwyddo gwastraff peryglus o'r datblygiad . i wledydd llai datblygedig (LDCs). Fodd bynnag, nid yw'n mynd i'r afael â symud gwastraff ymbelydrol. Mae'r confensiwn hefyd wedi'i fwriadu i leihau cyfradd a gwenwyndra'r gwastraff a gynhyrchir, i sicrhau eu bod yn cael eu rheoli'n amgylcheddol gadarn mor agos â phosibl at y ffynhonnell gynhyrchu, ac i gynorthwyo LDCs i reoli'r gwastraff peryglus mewn modd amgylcheddol gadarn.
Gwrthododd UDA a rhai gwedydd eraill ei arwyddo.
Agorwyd y confensiwn i’w lofnodi ar 21 Mawrth 1989, a hynny yn ninas Basel, y Swistir, a daeth i rym ar 5 Mai 1992. O fis Medi 2022, mae 190 o bartïon i'r confensiwn. Yn ogystal, mae Haiti a'r Unol Daleithiau wedi llofnodi'r confensiwn ond heb ei gadarnhau.[1][2]
Yn dilyn deiseb yn annog gweithredu ar y mater a lofnodwyd gan fwy na miliwn o bobl ledled y byd, cytunodd y rhan fwyaf o wledydd y byd, ond nid yr Unol Daleithiau, ym Mai 2019 i welliant i Gonfensiwn Basel fel ag i gynnwys gwastraff plastig fel deunydd rheoledig.[3][4] Er nad yw'r Unol Daleithiau yn barti i'r cytundeb, mae allforio gwastraff plastig o'r Unol Daleithiau bellach yn draffig troseddol yn ôl Rhwydwaith Gweithredu Basel (BAN), a gall cludwyr diegwyddor o'r fath wynebu cosb, oherwydd gwaherddir cludo gwastraff plastig ym mron pob gwlad arall.[5]
Y diffiniad o wastraff peryglus
[golygu | golygu cod]Mae gwastraff yn dod o fewn y confensiwn os yw'n arddangos un o’r nodweddion peryglus a geir yn Atodiad III.[6] Mewn geiriau eraill, rhaid iddo gael ei restru a meddu ar nodwedd fel bod yn ffrwydrol, yn fflamadwy, yn wenwynig neu'n gyrydol. Y ffordd arall y gall gwastraff ddod o dan gwmpas (neu sgop) y confensiwn yw os caiff ei ddiffinio neu ei ystyried yn wastraff peryglus o dan gyfreithiau'r wlad sy'n allforio, y wlad sy'n mewnforio, neu unrhyw un o'r gwledydd tramwy.[7]
Nodwyd diffiniad o’r term 'gwaredu' yn Erthygl 2 a 4 ac mae’n cyfeirio’n unig at atodiad IV, sy’n rhoi rhestr o weithrediadau sy’n cael eu deall fel gwaredu neu adennill. Mae enghreifftiau o waredu yn eang, gan gynnwys adennill ac ailgylchu.
Fel arall, i ddod o dan sgop y confensiwn, mae’n ddigon i wastraff gael ei gynnwys yn Atodiad II, sy’n rhestru mathau eraill o wastraff, megis gwastraff cartrefi a gweddillion sy’n dod o losgi gwastraff cartref.[8]
Nid yw gwastraff ymbelydrol a ddaw o dan systemau rheoli rhyngwladol eraill nac ychwaith y gwastraff o beirianwaith arferol llongau o fewn y sgop.
Corff gwarchod Basel
[golygu | golygu cod]Mae Rhwydwaith Gweithredu Basel (BAN) yn sefydliad anllywodraethol ac yn gymdeithas sifil, elusennol sy'n gweithio fel corff gwarchod defnyddwyr ar gyfersy'n ceisio sicrhau gweithredu gwaith Confensiwn Basel. Prif nodau BAN yw ymladd yn erbyn allforio gwastraff gwenwynig, gan gynnwys gwastraff plastig, gan gymdeithasau diwydiannol i wledydd sy'n datblygu, tlotach. Mae BAN wedi'i leoli yn Seattle, Washington, Unol Daleithiau America, gyda swyddfa bartner yn Ynysoedd y Philipinau. Mae BAN yn gweithio i ffrwyno masnach drawsffiniol mewn gwastraff electronig peryglus, dympio gwastraff, llosgi, a'r defnydd o lafur carcharorion.[9]
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ "Status as at 13 January 2013". United Nations Treaty Database. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 9 September 2012. Cyrchwyd 13 January 2013.
- ↑ "Parties to the Basel Convention". www.basel.int. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 14 June 2013. Cyrchwyd 31 May 2013.
- ↑ UN Environment Programme, 12 May 2019 "Governments Agree Landmark Decisions to Protect People and Planet from Hazardous Chemicals and Waste, Including Plastic Waste"
- ↑ Phys.org, 10 May 2019 "180 Nations Agree UN Deal to Regulate Export of Plastic Waste"
- ↑ The Maritime Executive, 14 March 2021 "Report: U.S. Plastic Waste Exports May Violate Basel Convention"
- ↑ art 1 al a
- ↑ art 1 al b
- ↑ "Archived copy" (PDF). Archifwyd o'r gwreiddiol (PDF) ar 14 February 2015. Cyrchwyd 2015-02-14.CS1 maint: archived copy as title (link), p.16
- ↑ "The e-Stewards Initiative: How to Become an e-Steward Recycler". Basel Action Network. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2009-04-19. Cyrchwyd 4 November 2009.
Darllen pellach
[golygu | golygu cod]- Allforion Gwenwynig, Jennifer Clapp, Gwasg Prifysgol Cornell, 2001.
- Herio'r Sglodion: Hawliau Llafur a Chyfiawnder Amgylcheddol yn y Diwydiant Electroneg Byd-eang, Ted Smith, David A. Sonnenfeld, a David Naguib Pellow, gol., dolen Gwasg Prifysgol Temple ,ISBN 1-59213-330-4 .
- "Masnach Gwenwynig: Rhwydweithiau Gwybodaeth Rhyngwladol a Datblygiad Confensiwn Basel," Jason Lloyd, Adolygiad Polisi Cyhoeddus Rhyngwladol, UCL.
Dolenni allanol
[golygu | golygu cod]- Text of the regulation no.1013/2006 of the European Union on shipments of waste
- Flow of Waste among Basel Parties
- Introductory note to the Basel Convention by Dr. Katharina Kummer Peiry, Executive Secretary of the Basel Convention, UNEP on the website of the UN Audiovisual Library of International Law
- Basel Convention, Treaty available in ECOLEX-the gateway to environmental law (English)
- Sefydliadau
- Rhwydwaith Gweithredu Basel
- Sefydliad Affrica ar gyfer Rheoli Gwastraff Peryglus a Gwastraff arall yn Amgylcheddol Gadarn Canolfan Ranbarthol Confensiwn Basel Pretoria
- Tudalen ar Gonfensiwn Basel yn Greenpeace
- Canolfan Gydlynu Confensiwn Basel ar gyfer Asia a'r Môr Tawel