Frédéric Mistral: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Oddi ar Wicipedia
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
#wici365
Tagiau: Golygiad cod 2017
 
ehangu bywgraffiad, cats
Tagiau: Golygiad cod 2017
Llinell 1: Llinell 1:
{{infobox person/Wikidata| fetchwikidata=ALL| onlysourced=no | dateformat = dmy}}
{{infobox person/Wikidata| fetchwikidata=ALL| onlysourced=no | dateformat = dmy}}
[[Bardd]] [[Ffrancod|Ffrengig]] yn yr iaith [[Ocsitaneg]], yn gywir tafodiaith [[Profensaleg]], oedd '''Frédéric Mistral''' ([[8 Medi]] [[1830]] – [[25 Mawrth]] [[1914]]). Derbyniodd [[Gwobr Lenyddol Nobel|Wobr Lenyddol Nobel]] yn 1904, ar y cyd â [[José Echegaray y Eizaguirre]], am "wreiddioldeb byw a gwir ysbrydoliaeth ei gynnyrch barddonol, sy'n adlewyrchu'n ffyddlon y tirlun naturiol ac ysbryd cynhenid ei bobl, ac, yn ogystal, ei waith pwysig fel ieithegwr y Brofensaleg".<ref>{{eicon en}} "[https://www.nobelprize.org/prizes/literature/1904/summary/ The Nobel Prize in Literature 1904]", [[Sefydliad Nobel]]. Adalwyd ar 19 Medi 2019.</ref>
[[Bardd]] [[Ffrancod|Ffrengig]] yn yr iaith [[Ocsitaneg]], yn gywir tafodiaith [[Profensaleg]], oedd '''Frédéric Mistral''' ([[8 Medi]] [[1830]] – [[25 Mawrth]] [[1914]]). Derbyniodd [[Gwobr Lenyddol Nobel|Wobr Lenyddol Nobel]] yn 1904, ar y cyd â [[José Echegaray y Eizaguirre]], am "wreiddioldeb byw a gwir ysbrydoliaeth ei gynnyrch barddonol, sy'n adlewyrchu'n ffyddlon y tirlun naturiol ac ysbryd cynhenid ei bobl, ac, yn ogystal, ei waith pwysig fel ieithegwr y Brofensaleg".<ref>{{eicon en}} "[https://www.nobelprize.org/prizes/literature/1904/summary/ The Nobel Prize in Literature 1904]", [[Sefydliad Nobel]]. Adalwyd ar 19 Medi 2019.</ref> Efe oedd ar flaen y gad yn y 19g yn y mudiad i adfywio'r diwylliant Ocsitaneg a'i thafodieithoedd ac i astudio'r iaith.


== Bywyd cynnar ac addysg ==
Ganwyd ym Maillane (Ocsitaneg: Malhana), [[Bouches-du-Rhône]], yn nwyrain Ocsitania.
Ganwyd ym Maillane (Ocsitaneg: Malhana), [[Bouches-du-Rhône]], yn hen dalaith [[Profens]] yn ne [[Ffrainc]]. Ffermwr cefnog oedd ei dad. Mynychodd Frédéric Goleg Brenhinol [[Avignon]], ac yno un o'i athrawon oedd y bardd Profensaleg [[Joseph Roumanille]]. Astudiodd y gyfraith ym Mhrifysgol [[Aix-en-Provence]] a derbyniodd ei radd yn 1851.<ref name=EB>{{dyf Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Frederic-Mistral |teitl=Frédéric Mistral |dyddiadcyrchiad=19 Medi 2019 }}</ref>


== Gyrfa lenyddol ==
Roedd teulu Mistral yn ennill digon o arian iddo fyw heb chwilio am swydd, a phenderfynodd ymroi ei fywyd i adfer yr iaith Brofensaleg a'i diwylliant. Sefydlwyd cymdeithas Félibrige ganddo a'i gyfeillion yn 1854 er lles yr iaith. Yn ddiweddarach ehangodd y mudiad i gynnwys holl ''lo País d'Òc'' neu [[Ocsitania]]. Mistral oedd prif arweinydd Félibrige hyd at ei farwolaeth yn 1914.<ref name=EB/>

Treuliodd Mistral 20 mlynedd yn gweithio ar [[geiriadur|eiriadur]] Profensaleg, ''Lou Tresor dóu Félibrige'' (2 gyfrol; 1878). Sefydlodd hefydd amgueddfa ethnograffig yn [[Arles]] gyda'r arian a dderbyniodd am ei Wobr Nobel.<ref name=EB/>

== Diwedd ei oes ==
Bu farw ym Maillane yn 83 oed.
Bu farw ym Maillane yn 83 oed.


Llinell 13: Llinell 20:
[[Categori:Beirdd Ffrengig yr 20fed ganrif]]
[[Categori:Beirdd Ffrengig yr 20fed ganrif]]
[[Categori:Beirdd Ffrengig yn yr iaith Ocsitaneg]]
[[Categori:Beirdd Ffrengig yn yr iaith Ocsitaneg]]
[[Categori:Enillwyr Gwobr Lenyddol Nobel]]
[[Categori:Genedigaethau 1830]]
[[Categori:Genedigaethau 1830]]
[[Categori:Geiriadurwyr]]
[[Categori:Ieithyddion Ffrengig]]
[[Categori:Marwolaethau 1914]]
[[Categori:Marwolaethau 1914]]
[[Categori:Pobl o Bouches-du-Rhône‎]]
[[Categori:Pobl o Bouches-du-Rhône‎]]
[[Categori:Ysgolheigion Ffrengig]]

Fersiwn yn ôl 01:55, 19 Medi 2019

Frédéric Mistral
FfugenwMèste Franc, Gui de Mount-Pavoun, Cousinié Macàri, Michèu Gai, Lou Cascarelet, Grand la Borgno, Lou Felibre de Bello Visto, Un Maianen, Lou Felibre dóu Mas, Antoine Chansroux, Lou Canounge de N-D. de Casten, Lou Felibre de Bèuvezet, Lou Felibre Calu, Jan Chaplo Verne, Un Jouine Felibre, Lou Medecin di Torro, Tounin Clapo, Lou Tout-Obro, Ambròsi Boufarel Edit this on Wikidata
GanwydJoseph Étienne Frédéric Mistral Edit this on Wikidata
8 Medi 1830 Edit this on Wikidata
Maillane Edit this on Wikidata
Bu farw25 Mawrth 1914 Edit this on Wikidata
Maillane Edit this on Wikidata
DinasyddiaethFfrainc Edit this on Wikidata
Alma mater
  • Aix-Marseille University (1896-1971) Edit this on Wikidata
Galwedigaethysgrifennwr, bardd, geiriadurwr Edit this on Wikidata
SwyddCapoulié of the Félibrige, arlywydd Edit this on Wikidata
Adnabyddus amMirèio, Lou Tresor dóu Felibrige, Lis Isclo d'Or, Lou Pouèmo dóu Rose, Calendau Edit this on Wikidata
Arddullbarddoniaeth, geiriadur Edit this on Wikidata
Prif ddylanwadAntoine Blaise Crousillat Edit this on Wikidata
MudiadFelibrige Edit this on Wikidata
TadFrançois Mistral Edit this on Wikidata
MamAdélaïde Mistral Edit this on Wikidata
PriodMarie Mistral Edit this on Wikidata
PlantMarius Ferréol Edit this on Wikidata
Gwobr/auGwobr Lenyddol Nobel, Commandeur de la Légion d'honneur‎, Officier de la Légion d'honneur, Chevalier de la Légion d'Honneur, Vitet Prize, Gwobr Alfred Née Edit this on Wikidata
llofnod

Bardd Ffrengig yn yr iaith Ocsitaneg, yn gywir tafodiaith Profensaleg, oedd Frédéric Mistral (8 Medi 183025 Mawrth 1914). Derbyniodd Wobr Lenyddol Nobel yn 1904, ar y cyd â José Echegaray y Eizaguirre, am "wreiddioldeb byw a gwir ysbrydoliaeth ei gynnyrch barddonol, sy'n adlewyrchu'n ffyddlon y tirlun naturiol ac ysbryd cynhenid ei bobl, ac, yn ogystal, ei waith pwysig fel ieithegwr y Brofensaleg".[1] Efe oedd ar flaen y gad yn y 19g yn y mudiad i adfywio'r diwylliant Ocsitaneg a'i thafodieithoedd ac i astudio'r iaith.

Bywyd cynnar ac addysg

Ganwyd ym Maillane (Ocsitaneg: Malhana), Bouches-du-Rhône, yn hen dalaith Profens yn ne Ffrainc. Ffermwr cefnog oedd ei dad. Mynychodd Frédéric Goleg Brenhinol Avignon, ac yno un o'i athrawon oedd y bardd Profensaleg Joseph Roumanille. Astudiodd y gyfraith ym Mhrifysgol Aix-en-Provence a derbyniodd ei radd yn 1851.[2]

Gyrfa lenyddol

Roedd teulu Mistral yn ennill digon o arian iddo fyw heb chwilio am swydd, a phenderfynodd ymroi ei fywyd i adfer yr iaith Brofensaleg a'i diwylliant. Sefydlwyd cymdeithas Félibrige ganddo a'i gyfeillion yn 1854 er lles yr iaith. Yn ddiweddarach ehangodd y mudiad i gynnwys holl lo País d'Òc neu Ocsitania. Mistral oedd prif arweinydd Félibrige hyd at ei farwolaeth yn 1914.[2]

Treuliodd Mistral 20 mlynedd yn gweithio ar eiriadur Profensaleg, Lou Tresor dóu Félibrige (2 gyfrol; 1878). Sefydlodd hefydd amgueddfa ethnograffig yn Arles gyda'r arian a dderbyniodd am ei Wobr Nobel.[2]

Diwedd ei oes

Bu farw ym Maillane yn 83 oed.

Cyfeiriadau

  1. (Saesneg) "The Nobel Prize in Literature 1904", Sefydliad Nobel. Adalwyd ar 19 Medi 2019.
  2. 2.0 2.1 2.2 (Saesneg) Frédéric Mistral. Encyclopædia Britannica. Adalwyd ar 19 Medi 2019.