Frédéric Mistral: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
#wici365 Tagiau: Golygiad cod 2017 |
ehangu bywgraffiad, cats Tagiau: Golygiad cod 2017 |
||
Llinell 1: | Llinell 1: | ||
{{infobox person/Wikidata| fetchwikidata=ALL| onlysourced=no | dateformat = dmy}} |
{{infobox person/Wikidata| fetchwikidata=ALL| onlysourced=no | dateformat = dmy}} |
||
[[Bardd]] [[Ffrancod|Ffrengig]] yn yr iaith [[Ocsitaneg]], yn gywir tafodiaith [[Profensaleg]], oedd '''Frédéric Mistral''' ([[8 Medi]] [[1830]] – [[25 Mawrth]] [[1914]]). Derbyniodd [[Gwobr Lenyddol Nobel|Wobr Lenyddol Nobel]] yn 1904, ar y cyd â [[José Echegaray y Eizaguirre]], am "wreiddioldeb byw a gwir ysbrydoliaeth ei gynnyrch barddonol, sy'n adlewyrchu'n ffyddlon y tirlun naturiol ac ysbryd cynhenid ei bobl, ac, yn ogystal, ei waith pwysig fel ieithegwr y Brofensaleg".<ref>{{eicon en}} "[https://www.nobelprize.org/prizes/literature/1904/summary/ The Nobel Prize in Literature 1904]", [[Sefydliad Nobel]]. Adalwyd ar 19 Medi 2019.</ref> |
[[Bardd]] [[Ffrancod|Ffrengig]] yn yr iaith [[Ocsitaneg]], yn gywir tafodiaith [[Profensaleg]], oedd '''Frédéric Mistral''' ([[8 Medi]] [[1830]] – [[25 Mawrth]] [[1914]]). Derbyniodd [[Gwobr Lenyddol Nobel|Wobr Lenyddol Nobel]] yn 1904, ar y cyd â [[José Echegaray y Eizaguirre]], am "wreiddioldeb byw a gwir ysbrydoliaeth ei gynnyrch barddonol, sy'n adlewyrchu'n ffyddlon y tirlun naturiol ac ysbryd cynhenid ei bobl, ac, yn ogystal, ei waith pwysig fel ieithegwr y Brofensaleg".<ref>{{eicon en}} "[https://www.nobelprize.org/prizes/literature/1904/summary/ The Nobel Prize in Literature 1904]", [[Sefydliad Nobel]]. Adalwyd ar 19 Medi 2019.</ref> Efe oedd ar flaen y gad yn y 19g yn y mudiad i adfywio'r diwylliant Ocsitaneg a'i thafodieithoedd ac i astudio'r iaith. |
||
== Bywyd cynnar ac addysg == |
|||
Ganwyd ym Maillane (Ocsitaneg: Malhana), [[Bouches-du-Rhône]], yn nwyrain Ocsitania. |
|||
Ganwyd ym Maillane (Ocsitaneg: Malhana), [[Bouches-du-Rhône]], yn hen dalaith [[Profens]] yn ne [[Ffrainc]]. Ffermwr cefnog oedd ei dad. Mynychodd Frédéric Goleg Brenhinol [[Avignon]], ac yno un o'i athrawon oedd y bardd Profensaleg [[Joseph Roumanille]]. Astudiodd y gyfraith ym Mhrifysgol [[Aix-en-Provence]] a derbyniodd ei radd yn 1851.<ref name=EB>{{dyf Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Frederic-Mistral |teitl=Frédéric Mistral |dyddiadcyrchiad=19 Medi 2019 }}</ref> |
|||
== Gyrfa lenyddol == |
|||
Roedd teulu Mistral yn ennill digon o arian iddo fyw heb chwilio am swydd, a phenderfynodd ymroi ei fywyd i adfer yr iaith Brofensaleg a'i diwylliant. Sefydlwyd cymdeithas Félibrige ganddo a'i gyfeillion yn 1854 er lles yr iaith. Yn ddiweddarach ehangodd y mudiad i gynnwys holl ''lo País d'Òc'' neu [[Ocsitania]]. Mistral oedd prif arweinydd Félibrige hyd at ei farwolaeth yn 1914.<ref name=EB/> |
|||
Treuliodd Mistral 20 mlynedd yn gweithio ar [[geiriadur|eiriadur]] Profensaleg, ''Lou Tresor dóu Félibrige'' (2 gyfrol; 1878). Sefydlodd hefydd amgueddfa ethnograffig yn [[Arles]] gyda'r arian a dderbyniodd am ei Wobr Nobel.<ref name=EB/> |
|||
== Diwedd ei oes == |
|||
Bu farw ym Maillane yn 83 oed. |
Bu farw ym Maillane yn 83 oed. |
||
Llinell 13: | Llinell 20: | ||
[[Categori:Beirdd Ffrengig yr 20fed ganrif]] |
[[Categori:Beirdd Ffrengig yr 20fed ganrif]] |
||
[[Categori:Beirdd Ffrengig yn yr iaith Ocsitaneg]] |
[[Categori:Beirdd Ffrengig yn yr iaith Ocsitaneg]] |
||
[[Categori:Enillwyr Gwobr Lenyddol Nobel]] |
|||
[[Categori:Genedigaethau 1830]] |
[[Categori:Genedigaethau 1830]] |
||
[[Categori:Geiriadurwyr]] |
|||
[[Categori:Ieithyddion Ffrengig]] |
|||
[[Categori:Marwolaethau 1914]] |
[[Categori:Marwolaethau 1914]] |
||
[[Categori:Pobl o Bouches-du-Rhône]] |
[[Categori:Pobl o Bouches-du-Rhône]] |
||
[[Categori:Ysgolheigion Ffrengig]] |
Fersiwn yn ôl 01:55, 19 Medi 2019
Frédéric Mistral | |
---|---|
Ffugenw | Mèste Franc, Gui de Mount-Pavoun, Cousinié Macàri, Michèu Gai, Lou Cascarelet, Grand la Borgno, Lou Felibre de Bello Visto, Un Maianen, Lou Felibre dóu Mas, Antoine Chansroux, Lou Canounge de N-D. de Casten, Lou Felibre de Bèuvezet, Lou Felibre Calu, Jan Chaplo Verne, Un Jouine Felibre, Lou Medecin di Torro, Tounin Clapo, Lou Tout-Obro, Ambròsi Boufarel |
Ganwyd | Joseph Étienne Frédéric Mistral 8 Medi 1830 Maillane |
Bu farw | 25 Mawrth 1914 Maillane |
Dinasyddiaeth | Ffrainc |
Alma mater | |
Galwedigaeth | ysgrifennwr, bardd, geiriadurwr |
Swydd | Capoulié of the Félibrige, arlywydd |
Adnabyddus am | Mirèio, Lou Tresor dóu Felibrige, Lis Isclo d'Or, Lou Pouèmo dóu Rose, Calendau |
Arddull | barddoniaeth, geiriadur |
Prif ddylanwad | Antoine Blaise Crousillat |
Mudiad | Felibrige |
Tad | François Mistral |
Mam | Adélaïde Mistral |
Priod | Marie Mistral |
Plant | Marius Ferréol |
Gwobr/au | Gwobr Lenyddol Nobel, Commandeur de la Légion d'honneur, Officier de la Légion d'honneur, Chevalier de la Légion d'Honneur, Vitet Prize, Gwobr Alfred Née |
llofnod | |
Bardd Ffrengig yn yr iaith Ocsitaneg, yn gywir tafodiaith Profensaleg, oedd Frédéric Mistral (8 Medi 1830 – 25 Mawrth 1914). Derbyniodd Wobr Lenyddol Nobel yn 1904, ar y cyd â José Echegaray y Eizaguirre, am "wreiddioldeb byw a gwir ysbrydoliaeth ei gynnyrch barddonol, sy'n adlewyrchu'n ffyddlon y tirlun naturiol ac ysbryd cynhenid ei bobl, ac, yn ogystal, ei waith pwysig fel ieithegwr y Brofensaleg".[1] Efe oedd ar flaen y gad yn y 19g yn y mudiad i adfywio'r diwylliant Ocsitaneg a'i thafodieithoedd ac i astudio'r iaith.
Bywyd cynnar ac addysg
Ganwyd ym Maillane (Ocsitaneg: Malhana), Bouches-du-Rhône, yn hen dalaith Profens yn ne Ffrainc. Ffermwr cefnog oedd ei dad. Mynychodd Frédéric Goleg Brenhinol Avignon, ac yno un o'i athrawon oedd y bardd Profensaleg Joseph Roumanille. Astudiodd y gyfraith ym Mhrifysgol Aix-en-Provence a derbyniodd ei radd yn 1851.[2]
Gyrfa lenyddol
Roedd teulu Mistral yn ennill digon o arian iddo fyw heb chwilio am swydd, a phenderfynodd ymroi ei fywyd i adfer yr iaith Brofensaleg a'i diwylliant. Sefydlwyd cymdeithas Félibrige ganddo a'i gyfeillion yn 1854 er lles yr iaith. Yn ddiweddarach ehangodd y mudiad i gynnwys holl lo País d'Òc neu Ocsitania. Mistral oedd prif arweinydd Félibrige hyd at ei farwolaeth yn 1914.[2]
Treuliodd Mistral 20 mlynedd yn gweithio ar eiriadur Profensaleg, Lou Tresor dóu Félibrige (2 gyfrol; 1878). Sefydlodd hefydd amgueddfa ethnograffig yn Arles gyda'r arian a dderbyniodd am ei Wobr Nobel.[2]
Diwedd ei oes
Bu farw ym Maillane yn 83 oed.
Cyfeiriadau
- ↑ (Saesneg) "The Nobel Prize in Literature 1904", Sefydliad Nobel. Adalwyd ar 19 Medi 2019.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 (Saesneg) Frédéric Mistral. Encyclopædia Britannica. Adalwyd ar 19 Medi 2019.