Julio Argentino Roca

Julio Argentino Roca

Milwr a gwleidydd a fy'n Arlywydd yr Ariannin oedd Alejo Julio Argentino Roca (17 Gorffennaf 1843 – 19 Hydref 1914).

Yn 1877, enwyd Roca yn Weinidog dros Ryfel, a daeth i'r casgliad mai'r unig ddull o ddeilio a'r brodorion oedd eu lladd neu eu gyrru o'u tiroedd. Pasiwyd deddf i ymestyn y ffin hyd afonydd Negro, Neuquén ac Agrio. Dechreuodd y gyfres gyntaf o ymgyrchoedd, rhan o'r hyn sy'n cael yr enw Concwest yr Anialwch, yn niwedd 1878. Yn Ebrill 1879 dechreuodd yr ail gyfres o ymgyrchoedd, gyda 6,000 o filwyr, gan gyrraedd Choele Choel ac yna ymlaen at y Río Negro a'r Afon Neuquén. Pan ddaeth Roca yn Arlywydd, aeth yr ymgyrchoedd yn eu blaenau dan y cadfridog Villegas.

Roedd perthynas dda rhyngddo a'r Cymry yn y Wladfa. Bu anghydfod rhwng y Cymry a'r llywodraeth, oedd yn mynnu bod pob dyn o oed milwrol yn drilio bob dydd Sul. Nid oedd y Cymry yn gwrthod drilio fel y cyfryw, ond yr oeddynt yn amharod i wneud ar y Sul. Carcharwyd rhai ohonynt, ond yn y diwedd cafwyd cyfaddawd wedi i Roca ei hun gymeryd diddordeb yn y mater.