Taran: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Dim crynodeb golygu |
Dim crynodeb golygu |
||
| Llinell 1: | Llinell 1: | ||
[[Delwedd:Lightning_14.07.2009_20-42-33.JPG|300px|bawd|Taran yw'r swn sy'n cael ei gru gan [[Mellten|fellten]].]] |
[[Delwedd:Lightning_14.07.2009_20-42-33.JPG|300px|bawd|Taran yw'r swn sy'n cael ei gru gan [[Mellten|fellten]].]] |
||
'''Taran''' yw'r sŵn sy'n cael ei achosi gan [[Mellten|fellten]]. Yn dibynnu ar bellter a natur y fellten, gall amrywio o swn cracio sydyn i ddwndwr hir ac isel. Mae'r cynnydd sydyn mewn [[Gwasgedd|pwysedd]] a [[Tymheredd|thymheredd]] o ganlyniad i'r fellten yn achosi i'r aer o'i amgylch ac o'i mewn i ehangu yn gyflym. Mae'r ehangiad hwn yn creu siocdon sonig, tebyg i daran sonig, sydd weithiau yn cael ei galw yn 'glep' neu'n 'rhuad'. |
'''Taran''' yw'r sŵn sy'n cael ei achosi gan [[Mellten|fellten]]. Yn dibynnu ar bellter a natur y fellten, gall amrywio o swn cracio sydyn i ddwndwr hir ac isel. Mae'r cynnydd sydyn mewn [[Gwasgedd|pwysedd]] a [[Tymheredd|thymheredd]] o ganlyniad i'r fellten yn achosi i'r aer o'i amgylch ac o'i mewn i ehangu yn gyflym. Mae'r ehangiad hwn yn creu siocdon sonig, tebyg i daran sonig, sydd weithiau yn cael ei galw yn 'glep' neu'n 'rhuad'. |
||
[[File:Very close thunder cracks.flac|thumb|Clep taran]] |
|||
{{Listen|filename=Thunder.ogg|title=Thunder|description=Sampl byr o glep taran yn y glaw|format=[[Ogg]]}} |
|||
Mae fflachiad mellten, wedi'i ddilyn wedi peth amser gan ddwndwr taran, yn dangos bod sŵn yn teithio'n arafach o lawer na golau. Gan ddefnyddio'r pellter hwn, mae'n bosib amcangyfrif pellter y fellter trwy amseru'r bwlch rhwng gweld y fellten a chlywed y daran. Cyflymder sŵn mewn aer sych yw tua 343 medr yr eiliad neu 768 milltir yr awr (1,236 cilomedr yr awr) ar dymheredd o 20 °C (68 °F).<ref>{{Cite book|title=Handbook of Chemistry and Physics, 72nd edition, special student edition|publisher=The Chemical Rubber Co.|year=1991|isbn=0-8493-0486-5|location=Boca Raton|page=14.36}}</ref> Mae tua 5 eiliad i bob milltir (neu 3 eiliad i bob cilomedr).<ref name="One One-Thousand">{{Cite web|url=http://www.philtulga.com/thunder.html|title=Thunderstorm Stopwatch|date=n/a|access-date=2018-05-28|website=Music Through the Curriculum|last=Tulga|first=Phil}}</ref> Oherwydd byrder y pellter rhwng y fellten a'r sawl sy'n ei gweld, gellir ystyried cyflymder golau yn y nesaf peth i ddim. Gellir amcancyfrif felly bod y fellten filltir i ffwrdd am bob 5 eiliad cyn y bydd swn y daran i'w glywed. Anaml y clywir taran o bellter sy'n fwy na 12 milltir (20 cilomedr). |
Mae fflachiad mellten, wedi'i ddilyn wedi peth amser gan ddwndwr taran, yn dangos bod sŵn yn teithio'n arafach o lawer na golau. Gan ddefnyddio'r pellter hwn, mae'n bosib amcangyfrif pellter y fellter trwy amseru'r bwlch rhwng gweld y fellten a chlywed y daran. Cyflymder sŵn mewn aer sych yw tua 343 medr yr eiliad neu 768 milltir yr awr (1,236 cilomedr yr awr) ar dymheredd o 20 °C (68 °F).<ref>{{Cite book|title=Handbook of Chemistry and Physics, 72nd edition, special student edition|publisher=The Chemical Rubber Co.|year=1991|isbn=0-8493-0486-5|location=Boca Raton|page=14.36}}</ref> Mae tua 5 eiliad i bob milltir (neu 3 eiliad i bob cilomedr).<ref name="One One-Thousand">{{Cite web|url=http://www.philtulga.com/thunder.html|title=Thunderstorm Stopwatch|date=n/a|access-date=2018-05-28|website=Music Through the Curriculum|last=Tulga|first=Phil}}</ref> Oherwydd byrder y pellter rhwng y fellten a'r sawl sy'n ei gweld, gellir ystyried cyflymder golau yn y nesaf peth i ddim. Gellir amcancyfrif felly bod y fellten filltir i ffwrdd am bob 5 eiliad cyn y bydd swn y daran i'w glywed. Anaml y clywir taran o bellter sy'n fwy na 12 milltir (20 cilomedr). |
||
Fersiwn yn ôl 07:49, 1 Medi 2018
Taran yw'r sŵn sy'n cael ei achosi gan fellten. Yn dibynnu ar bellter a natur y fellten, gall amrywio o swn cracio sydyn i ddwndwr hir ac isel. Mae'r cynnydd sydyn mewn pwysedd a thymheredd o ganlyniad i'r fellten yn achosi i'r aer o'i amgylch ac o'i mewn i ehangu yn gyflym. Mae'r ehangiad hwn yn creu siocdon sonig, tebyg i daran sonig, sydd weithiau yn cael ei galw yn 'glep' neu'n 'rhuad'.
Mae fflachiad mellten, wedi'i ddilyn wedi peth amser gan ddwndwr taran, yn dangos bod sŵn yn teithio'n arafach o lawer na golau. Gan ddefnyddio'r pellter hwn, mae'n bosib amcangyfrif pellter y fellter trwy amseru'r bwlch rhwng gweld y fellten a chlywed y daran. Cyflymder sŵn mewn aer sych yw tua 343 medr yr eiliad neu 768 milltir yr awr (1,236 cilomedr yr awr) ar dymheredd o 20 °C (68 °F).[1] Mae tua 5 eiliad i bob milltir (neu 3 eiliad i bob cilomedr).[2] Oherwydd byrder y pellter rhwng y fellten a'r sawl sy'n ei gweld, gellir ystyried cyflymder golau yn y nesaf peth i ddim. Gellir amcancyfrif felly bod y fellten filltir i ffwrdd am bob 5 eiliad cyn y bydd swn y daran i'w glywed. Anaml y clywir taran o bellter sy'n fwy na 12 milltir (20 cilomedr).
Cyfeirnodau
- ↑ Handbook of Chemistry and Physics, 72nd edition, special student edition. Boca Raton: The Chemical Rubber Co. 1991. t. 14.36. ISBN 0-8493-0486-5.
- ↑ Tulga, Phil (n/a). "Thunderstorm Stopwatch". Music Through the Curriculum. Cyrchwyd 2018-05-28. Check date values in:
|date=(help)