Y Tŷ Glas

Y Tŷ Glas
Math	adeilad gweinyddiaeth gyhoeddus, presidential palace
Agoriad swyddogol	1991
Sefydlwyd	1991 ;
Daearyddiaeth
Sir	Jongno District
Gwlad	De Corea
Cyfesurynnau	37.586692°N 126.974864°E
Cod post	03048
Perchnogaeth	De Corea
	Ffeiliau perthnasol ar Comin
	[golygwch ar Wicidata]

Swyddfa weithredol a chartref swyddogol Arlywydd Gweriniaeth Corea yw'r Tŷ Glas (Coreeg: 청와대; Hanja 靑瓦臺; Cheong Wa Dae; yn llythrennol "pafiliwn y teils gleision")^[1]^[2]^[3], a saif yn y brifddinas, Seoul. Mewn gwirionedd, cyfres o adeiladau yw'r Tŷ Glas, a adeiladwyd yn arddull draddodiadol pensaernïaeth Corea gyda rhai elfennau modern.

Fe'i adeiladwyd ar safle gardd frenhinol Brenhinlin Joseon (1392–1897) ac nawr mae'n cynnwys Neuadd y Brif Swyddfa (Coreeg: 본관; Hanja 本館), Cartref yr Arlywydd, Tŷ Croeso'r Wlad (Coreeg: 영빈관; Hanja: 迎賓館), Neuadd Wasg y Chunchugwan (Coreeg: 춘추관; Hanja: 春秋館) ac Adeiladau'r Ysgrifenyddiaeth. Mae'r adeiladau i gyd yn sefyll ar ryw 250,000 o fetrau sgwâr neu 62 o erwau o dir.

Hanes[golygu | golygu cod]

Saif Cheong Wa Dae ar safle fila brenhinhol yn ninas Hanyang, sef y ddinas fodern Seoul, prifddinas ddeuheuol Brenhinlin Goryeo (918–1392). Fe'i adeiladwyd gan y Brenin Sukjong (teyrnasai 1095–1105) ym 1104. Roedd prif brifddinas Goryeo yn Kaesŏng ac roedd ganddi prifddinas orllewinol hefyd yn Pyongyang a phrifddinas ddwyreiniol yn Gyeongju.

Ar ôl i Frenhinlin Joseon (1392–1910) symud ei phrifddinas i Hanyang, adeiladwyd Palas Gyeongbok ym 1395, pedwaredd flwyddyn teyrnasiad y Brenin Taejo (teyrnsai 1392–1398) yn brif balas i'r frenin, a daeth tir y fila brenhinol yn ardd gefn i'r palas. Câi ei ddefnyddio fel safle arholiadau'r gwasanaeth sifil a hyfforddiant milwrol.

Wedi i Ymerodraeth Japan gyfeddiannu Ymerodraeth Corea ym 1910, roedd Llywodraethwr Cyffredinol Corea yn defnyddio tiroedd y Gyeongbokgung ar gyfer prif adeilad gweithredol y llywodraeth. Ym 1939, adeiladodd Japan tŷ neu swyddfa swyddogol i'r Llywodraethwr Cyffredinol ar safle'r Tŷ Glas. Fe chwalwyd hwn yn nes ymlaen yn ystod arlywyddiaeth Kim Young-sam's presidency ym 1993.

Pan sefydlwyd Gweriniaeth Corea ym 1948, rhoddod yr Arlywydd Syngman Rhee yr enw "Gyeongmudae" (Coreeg: 경무대; Hanja: 景武臺) ar yr adeilad, a oedd yn enw un o'r ychydig o adeiladau oedd yno. Roedd yn defnyddio hwn fel ei swyddfa a'i dŷ. Newidiodd Yun Bo-seon yr enw i "Cheong Wa Dae" ar ôl cael ei urddo yn Arlywydd ym 1960.

Ym 1968, bu bron i asiantau cudd Gogledd Corea gyrraedd yr adeilad er mwyn llofruddio'r arlywydd Park Chung-hee yn ystod Cyrch y Tŷ Glas. Yn y ffrwgwd, fe laddwyd 28 o Goreaid y Gogledd, 26 o Goreaid y De a phedwar o Americanwyr.

Bu'r Arlywyddion Park Chung-hee, Choi Kyu-ha a Chun Doo-hwan yn ei ddefnyddio fel eu swyddfa a'u tŷ swyddogol hefyd. Tra oedd yr Arlywydd Roh Tae-woo mewn grym, adeiladwyd swyddfa, tŷ swyddogol a chanolfan i'r wasg newydd, o'r enw Chunchugwan. Agorwydd adeilad y brif swyddfa ym mis Ebrill 1991.

Lleoliad[golygu | golygu cod]

Gerddi ar dir y Cheong Wa Dae

Mae ardal y Tŷ Glas o bwys yn nhyb daearddewiniaid ers amser maith. Cadarnhawyd y gred hon gan arysgrifiad ar wal gerrig sydd yn dweud "Y Lle Bendigedicaf ar y Ddaear" a ddarganfuwyd y tu ôl i dŷ swyddogol yr arlywydd wrth godi adeilad newydd ym 1990.

I'r gogledd o hugiwawa, mae mynydd Bukhansan, rhwng dau fynydd, Naksan ar y chwith, sy'n symboleiddio'r Ddraig Las, ac Inwangsan ar y dde, sy'n symboleiddio'r Teigr Gwyn. I'r de, mae Namsan, mynydd amddifynnol y brifddinas, ac o'i flaen mae nant Cheonggyecheon ac afon Han.