Urdd y Deml
 | |
| Enghraifft o'r canlynol | urdd filwrol grefyddol  |
|---|---|
| Daeth i ben | 22 Mawrth 1312 |
| Dechrau/Sefydlu | 16 Ionawr 1120 |
| Lleoliad | Bryn y Deml, Santi Maurizio e Lazzaro |
| Yn cynnwys | Knight of the Order of the Temple |
| Pennaeth y sefydliad | Grand Master of the Knights Templar |
| Sylfaenydd | Hugues de Payens, Godfried van Sint-Omaars, André de Montbard |
| Olynydd | Urdd Crist |
| Pencadlys | Bryn y Deml |
| Gwladwriaeth | Taleithiau'r Babaeth |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Un o'r urddau milwrol Cristnogol oedd Urdd y Deml (Ffrangeg: Ordre du Temple), enw llawn Cyd-filwyr Tlawd Crist a Theml Solomon (Lladin: Pauperes commilitones Christi Templique Solomonici); cyfeirir atynt yn aml fel y Temlyddion.
Sefydlwyd yr Urdd yn dilyn y Groesgad Gyntaf yn 1096, gyda'r bwriad o sicrhau diogelwch y pererinion o Ewrop oedd yn teithio i Jeriwsalem wedi i'r Cristnogion feddiannu'r ddinas yn ystod y Groesgad. Cydnabyddwyd yr Urdd yn swyddogol gan yr Eglwys Gatholig tua 1129, a chynyddodd ei haelodaeth a'i grym yn gyflym. Bu gan farchogion yr Urdd ran amlwg yn y Croesgadau. Heblaw'r marchogion, roedd nifer fawr o aelodau eraill.
Wedi i'r Crisnogion golli Jeriwsalem, dechreuodd cefnogaeth i'r Urdd edwino. Manteisiodd Ffylip IV, brenin Ffrainc, oedd mewn dyled i'r Urdd, ar hyn, a phwysodd ar y Pab, Pab Clement V, i weithredu yn eu herbyn. Yn 1307, cymerwyd llawer o aelodau'r Urdd yn Ffrainc i'r ddalfa. Arteithiwyd llawer ohonynt nes iddynt arwyddo cyffesion, a dienyddiwyd nifer trwy eu llosgi. Yn 1312, cyhoeddodd y Pab fod yr Urdd yn cael ei dirwyn i ben.
Cedwir eu henw yn enw pentref Tredeml yn Sir Benfro.