Teatro di San Carlo

Teatro di San Carlo
Math	tŷ opera, theatr Eidalaidd, sefydliad diwylliannol
Sefydlwyd	4 Tachwedd 1737 ;
Daearyddiaeth
Sir	Napoli
Gwlad	Yr Eidal
Cyfesurynnau	40.837388°N 14.249687°E
Cod post	80132
Statws treftadaeth	ased diwylliannol yr Eidal
Manylion
	Ffeiliau perthnasol ar Comin
	[golygwch ar Wicidata]

Tŷ opera yn Napoli, yr Eidal yw'r Teatro di San Carlo. Weithiau fe'i gelwir yn Teatro San Carlo neu'n syml y San Carlo. Ystyr ei enw yw Theatr Sant Siarl. Pan gafodd ei adeiladu gyntaf hwn oedd y tŷ opera mwyaf yn y byd. Heddiw, mae'n dal i fod yn un o'r tai opera mwyaf yn yr Eidal. Dyma hefyd y lleoliad hynaf sy'n weithredol yn barhaus ar gyfer opera yn y byd, ar ôl agor ym 1737, ddegawdau cyn naill ai La Scala ym Milan neu La Fenice yn Fenis.^[1] Perfformiwyd llawer o operâu gyntaf yn y Teatro di San Carlo. Perfformiwyd dau ar bymtheg o operâu Donizetti ac wyth o operâu Rossini yno gyntaf.^[2]

Hanes[golygu | golygu cod]

Roedd gan Frenin newydd Napoli, Siarl VII, ddiddordeb mawr yn y celfyddydau. Roedd am i'r ddinas gael tŷ opera newydd a hardd. Roedd yr hen un, y Teatro San Bartolomeo, wedi dadfeilio. Talodd y Brenin Siarl am adeiladu'r theatr newydd. Fe'i hadeiladwyd ar dir wrth ymyl ei balas a'i ddylunio gan Giovanni Antonio Medrano (1703 - 1760). Dim ond saith mis a gymerodd i'r theatr newydd ei hadeiladu. Fe agorodd ar 4 Mawrth 1737. Yr opera gyntaf a berfformiwyd yno oedd Achille in Sciro (Achilles yn Skyros). Ysgrifennodd y bardd enwog o'r Eidal, Metastasio, y geiriau a'r stori. Ysgrifennodd Domenico Sarro y gerddoriaeth. Bu hefyd yn arwain y gerddorfa.

Llosgodd yr adeilad i lawr ar 12 Chwefror 1816.^[3] Chwe diwrnod ar ôl y tân, gofynnodd y Brenin Ferdinand IV (mab y Brenin Siarl) i'r pensaer Antonio Niccolini ailadeiladu'r theatr. Defnyddiodd Niccolini ddyluniadau Medrano ond gwnaeth y llwyfan yn fwy. Roedd y tu mewn i'r Teatro di San Carlo newydd hyd yn oed yn harddach na'r un cyntaf. Agorodd y theatr newydd ar 12 Ionawr 1817, gydag opera gan Simon Mayr, Il sogno di Partenope (Breuddwyd Partenope). Ers hynny, dim ond newidiadau bach a wnaed i'r adeilad. Cafodd ei ddifrodi gan fomiau yn ystod yr Ail Ryfel Byd, ond buan iawn y gwnaeth milwyr America a Phrydain ei atgyweirio.

Heddiw[golygu | golygu cod]

Fel y mwyafrif o dai opera Eidalaidd, mae'r Teatro di San Carlo wedi'i adeiladu mewn siâp pedol. Mae ganddo seddi i lawr y grisiau o'r enw stondinau. Mae chwe lefel arall o seddi o'r enw seddi bocs lle gall grwpiau o bobl eistedd gyda'i gilydd. Mae'r seddi bocs yn mynd yr holl ffordd i ben y tŷ opera. Ar y cyfan, mae 1386 sedd yn y Teatro di San Carlo heddiw. Mae gan du mewn y theatr addurniadau hyfryd mewn coch ac aur. Mae paentiad mawr gan Giuseppe Cammarano yn gorchuddio'r nenfwd. Mae'r llun yn dangos y duw Groegaidd Apollo a'r dduwies Minerva. Mae lluniau o feirdd enwog o'u cwmpas.

Oherwydd ei siâp, mae gan y San Carlo ansawdd sain dda iawn. Gall pobl glywed y cantorion a'r gerddorfa hyd yn oed yn y seddi mwyaf pell i ffwrdd. Perfformir operâu, baletau a chyngherddau yno. Gall pobl hefyd rentu'r theatr ar gyfer partïon neu gynnal eu sioeau eu hunain. Yn 2010, gwnaed llawer o waith ar y tŷ opera. Bellach mae ganddo fwy o ystafelloedd ar gyfer ymarferion, peiriannau modern ar gyfer y llwyfan, a thymheru. Mae gan y Teatro di San Carlo ei gerddorfa ei hun.