Geirfa cleddyfa

Dyma restr termau cleddyfa.

A B C Ch D Dd E F Ff G Ng H I J L Ll M N O P Ph R Rh S T Th U W Y

A

• Absenoldeb cleddyf (Absence of blade) Pan nad yw'r cleddyfau’n cyffwrdd, naill ai oherwydd nad yw’r llafnau’n ymgysylltu, neu ynteu oherwydd bod cleddyfwr wedi rhwystro ymgais i daro'r llafn
• Adfer (Recover) Dychwelyd i’r safle ar gard
• Adnewyddu (Renewal) Symudiad ymosodol a wneir yn syth ar ôl i ymosodiad blaenorol fethu neu gael ei bario. Mae tair ffurf ar adnewyddu: ailwaniad (uniongyrchol), ailddatblygu (anuniongyrchol neu gyfunol) a'r atbreis (a wneir ar ôl dychwelyd i'r safle ar gard)
• Ail bwriad (Second-intention) Cynllunio i geisio taro’r gwrthwynebwr gyda’r ail weithred o fewn symudiad cleddyfa
• Ailddatblygu (Redoublement) Adnewyddu symudiad ar ôl cael eich pario trwy ddisodli’r pwynt ar darged i linell wahanol o’i gymharu â’r weithred wreiddiol
• Ailwaniad (Remise) Adnewyddu’r ymosodiad ar ôl cael eich pario gan gyfnewid y pwynt ar y targed yn llinell y weithred wreiddiol
• Ail-wifrio (Rewire) Dull sy’n cyfnewid y wifren llafn i drwsio ffwylau a chleddyfau blaenbwl
• Amddiffyn (Defence) Heb gael ei daro gan y gwrthwynebydd, naill ai drwy bario, osgoi, neu symud allan o bellter
• Amgylchynu (Envelopment) Rheoli llafn y gwrthwynebydd trwy wneud cylch â’ch cleddyf a sicrhau cyffyrddiad parhaus trwy gydol y symudiad
• Amser gwasgar (Broken time) Pan geir seibiant yn ystod gweithred, fel arfer o fewn un symudiad
• Amser gwrthol (Counter-time) Gorfodi’r gwrthwynebydd i ymateb trwy ymosod neu wrthymosod, sy’n galluogi’r cleddyfwr i fanteisio trwy ymosod neu wrthateb
• Amser ymateb (Reaction time) Yr amser a’i gymerir gan gleddyfwr wrth ymateb i sefyllfa
• Ar darged (On-target) Pryd y mae’r cleddyf wedi cyffwrdd â’r targed When the sword has made contact with the target
• Arfogwr (Armourer) Person sy’n arbenigo mewn chynnal a chadw a thrwsio cyfarpar cleddyfa
• Ar gard (En garde) Y safle a gymerir gan gleddyfwr ar ddechrau gornest
• Atal trychu (1) Atal ergyd (2) (Stop-cut (1) Stop-hit (2)) Atal ymosodiad wrth sgorio trwy gwrth-ymosodiad
• Atbreis (Reprise) Aildechrau’r ymosodiad trwy symudiad a’r traed

B

• Bachyn (Sky hook) Atal trychu i arddwrn neu fraich y gwrthwynebydd wrth godi'r llaw i osgoi ymosodiad parhaus
• Balestra (Balestra) Ymosodiad amserol sy’n synnu’r gwrthwynebwr trwy neidio
• Blaenoriaeth (Priority) Ennill yr hawl i dramwyo yn y ffwyl neu’r sabr trwy ymestyn braich y cleddyf a pharhau i fygwth targed y gwrthwynebydd
• Bowt (1) Gornest (2) (Bout) Term i ddisgrifio gornest gleddyfa

C

• Cam hopian (Hop step) Troedwaith paratoi sy'n cael i ddefnyddio i amrywio tempo'r ymosodiad. Bydd cleddyfwr yn camu ymlaen gyda'r droed blaen, cyn cicio oddi ar y ddwy droed ac mewn i hop fach, ac yn glanio ar y troed ôl
• Cam profi (Check step) Gweithred ymosodol a'i wneud â’r troed blaen a ffugiad llaw i efelychu dechreuad ymosodiad, naill ai i ddenu ymosodiad / gwrthymosodiad ar gyfer amser gwrthol, neu i ddenu seibiant yn yr ymosodiad
• Camu (Step) Y ffordd y mae cleddyfwr yn symud, ymlaen neu yn ôl
• Camu ymlaen (Advance) Symud ymlaen trwy gamu, trawsgamu neu wneud balestra
• Camu’n ôl (Retreat) Cam neu naid yn ôl
• Clasurol (Classical) Safon o fewn ffurf neu arddull draddodiadol a hanesyddol ar gleddyfa
• Cleddyfa (Fencing) Mabolgamp lle mae dau berson yn defnyddio cleddyfau i geisio sgorio pwyntiau trwy daro ei (g)wrthwynebydd
• Cleddyfa agos (Close quarters) Sefyllfa lle bydd cleddyfwyr yn agos i’w gilydd ond yn dal i fedru defnyddio cleddyfau
• Cleddyfwr (Fencer) Person sy’n cleddyfa
• Cleddyfwr blaenbwl (1) Cleddyfwr epée (2) (Epeeist) Person sy’n arbenigo mewn cleddyfa â’r cleddyf blaenbwl
• Cleddyfwr sabr (Sabreur) Cleddyfwr sy’n arbenigo yn y sabr
• Clwb (Club) Grŵp wedi ei ffurfio er mwyn i aelodau cleddyfa
• Clymu (Bind) Ymosodiad lle bydd cleddyf yn dod i gysylltiad â llafn y gwrthwynebwr cyn symud ar letraws tuag at darged y gwrthwynebydd
• Corps à corps (Corps à corps) Pryd mae cleddyfwyr yn rhy agos ac yn cyffwrdd â’i gilydd
• Coulé (Coulé) Ymosodiad neu ffugiad i lawr llafn y gwrthwynebwyr sy’n digwydd trwy sythu’r fraich a chadw cyswllt â’r llafn trwy gydol yr amser
• Coupé dessous (Coupé dessous) Ffugio toriad ar draws sy’n twyllo’r pari syml trwy ddatgyweddu i’r llinell isel
• Crwbanu (Duck hit) Gwrthymosod sy’n cynnwys gostwng y corff wrth blygu’r penliniau i geisio dal y gwrthwynebwr wrthi
• Crychnod (Froissement) Symud cleddyf y gwrthwynebydd o ‘fan gwan i fan cryf’ tra bo’r cleddyfau yn ymgysylltu
• Curo (Beat) Taro cleddyf y gwrthwynebwr
• Cydlynu (Coordination) Y gallu i ddefnyddio gwahanol rannau o’r corff yn effeithiol gyda’i gilydd
• Cyfarch (Salute) Symud y corff a’r cleddyf cyn gornest / gwers i ddynodi parch
• Cyfarpar cofnodi (Box) Term gyffredin i ddisgrifio system electronig sgorio i gofnodi’r trawiadau
• Cyfeirydd sgor (Indicator) Y nifer o bwyntiau a sgoriodd cleddyfwr o’u cymharu â pha faint a ildiodd

Ch

• Chwech cylchol (Circular sixte) Enw penodol ar bari sy’n teithio mewn cylch o’r chweched safle cyn dod yn ôl i’r chweched safle
• Chweched (Sesta) Pari chwech yn y sabr
• Chwe uchaf (Raised sixte) Weithiau yn cael i gyfeirio fel y nawfed safle’r cleddyf

D

• Datgyweddu (Disengage) Cylchdroi’r cleddyf i osgoi a disodli arf eich gwrthwynebydd
• Datgyweddu cylchol (Counter-disengage) Gweithred anuniongyrchol sy’n cuddio newid yn yr ymgysylltiad
• Derobement (Derobement) Osgoi cleddyf eich gwrthwyneydd â braich syth
• Dethol (Seed) Dull o restru cleddyfwyr trwy ddefnyddio canlyniadau blaenorol
• Dewis ymateb (Choice reaction) Gwneud y weithred briodol i newidiadau a wneir gan y gwrthwynebydd
• Dirymiad (Annulment) Pryd y caiff pwynt ei wrthod oherwydd cosb neu wall technegol
• Dwbl (Doublé) Ffugio datgyweddu i ddenu pari cylchol, sydd wedyn yn cael ei dwyllo gan ddatgyweddu gwrthol
• Dyfarnwr (Referee) Swyddog sy’n gwylio’r ornest i ddynodi pwyntiau, sicrhau bod y rheolau yn cael eu dilyn ac yn sicrhau diogelwch y cleddyfwyr

E

• Ennill mesur (Gaining measure) Dod â’r traed yn nes at ei gilydd wrth baratoi i ymosod
• Ergyd ddibwys (Flat hit) Ergyd yn ffwyl neu gleddyf blaenbwl a’i wneud wrth ymyl y cleddyf a'i methodd i gofrestru
• Ergyd ddwbl (Double hit) Pan fo cleddyfwyr cleddyf blaenbwl yn taro ei gilydd yr un pryd (o fewn 1/25 eiliad) sy’n golygu pwyntiau i’r ddau
• Ergydion parhaus (Continuity hitting) Ymarfer sy’n cynnwys symudiadau parhaus i helpu i fagu hyder yn nhechneg cleddyfwr

F

• Feteraniaid (Veterans) Cleddyfwr sydd dros bedwar deg mlwydd oed
• Fleche (Fleche) Ymosodiad neidio lle mae cleddyfwr yn trosglwyddo ei bwysau / phwysau trwy groesi ei goesau ac yn symud yn gynt i geisio taro’r gwrthwynebwr
• Flunge (Flunge) Fersiwn sabr o’r flèche ond yn yr achos hwn, mae’r cleddyfwr yn llamu ymlaen heb groesi ei goesau / choesau cyn taro’r gwrthwynebwr

Ff

• Fflicio (Flick-hit) Yn debyg i drychu ar draws lle mae cleddyfwr yn symud ei arddwrn yn sydyn, a defnyddio’r momentwm i lanio’r ergyd
• Ffugio (Feint) Camarwain y gwrthwynebwr trwy guddio’r llinell ymosodol
• Ffwyliwr (1) Ffwyliwr (2) (Foilist) Person sy’n arbenigo mewn cleddyfa â’r ffwyl

G

• Galw symudiad (Call) Penderfyniad dyfarnwr
• Gorffeniad (Finish) Pryd y mae symudiad cleddyfa wedi ei gwblhau yn llwyddiannus
• Gleidio (Glide) Ymosodiad neu symudiad paratoi wedi ei wneud trwy lithro i lawr llafn y gwrthwynebydd gan ei chadw mewn cysylltiad cyson
• Gwahoddiad (Invitation) Llinell neu agoriad sy'n cael ei gadael yn fwriadol heb amddiffyniad i annog y gwrthwynebydd i ymosod
• Gweithdy cleddyfa (Armoury) Lleoliad lle mae cyfarpar cleddyfa yn cael ei gadw a’i thrwsio
• Gwneuthurwr cleddyfau (Fencing manufacturer) Mudiad neu gwmni sy’n cynhyrchu ac yn trwsio cyfarpar cleddyfa
• Gwrthateb (Riposte) Troi’r pari mewn i symudiad ymosodol, yn sabr rhaid amseru ar unwaith
• Gwrthateb anuniongyrchol (Indirect riposte) Gorffeniad syml sy'n glanio mewn llinell wahanol o'i gymharu â'r ymgysylltiad / pari
• Gwrthateb gwrthol (Counter-riposte) Ail, trydydd neu ragor o wrthatebion mewn symudiad cleddyfa ar ôl pario cleddyf y gwrthwynebydd
• Gwrthwynebu (Opposition) Symudiad â’r cleddyf sy'n cadw cyswllt cyson â llafn y gwrthwynebydd
• Gwrthymosodiad (Counter-attack) Cymryd mantais o’r gwrthwynebwr trwy ymosod yn erbyn yr hawl i dramwyo

H

• Hawl i dramwyo (Right of way) Set o reolau ac egwyddorion sy’n dweud sut y mae pwyntiau yn cael eu dyfarnu yn y ffwyl a’r sabr
• Hyfforddi ar ochr y trac (Piste coaching) Rhoi adborth a gwybodaeth dactegol i cleddyfwr yn ystod yr egwyl un munud
• Hyfforddwr (Coach) Person sy’n dysgu grwpiau ac unigolion sut i gleddyfa

I

• Incwartata (In quartata) Symudiad osgoi sy’n cael i weithredu trwy blygu’r droed flaen a symud y droed ôl, tra’n troi’r corff i’r llinell allanol i osgoi ergyd
• Individual lesson (Gwersi unigol) Gwers rhwng cleddyfwr a hyfforddwr yn unig

Ll

• Llaw’r cleddyf (Sword hand) Y llaw sy’n dal y cleddyf (llaw dde yn achos cleddyfwyr llaw dde neu’r llaw chwith yn achos cleddyfwyr llaw chwith)
• Llinell gaeedig (Closed line) Pan fo arf yn amddiffyn llinell rhag ymosodiad syml
• Llinell isel (Low line) Rhan o’r targed, ar hanner is y corff o linell wedi ei thynnu ar ei hyd
• Llinell syth (Point in line) Ennill y hawl i dramwyo trwy sythu’r fraich cyn i’r gwrthwynebwr ddechrau ymosod
• Llinell tu allan (Outside line) Fe all gyfeirio at rhan o’r targed, ar ochr y fraich arfog o linell fertigol ddychmygol wedi ei thynnu trwy ganol y targed, neu at safle y llafn yn gymharol i safle llafn y gwrthwynebydd
• Llinell tu mewn (Inside line) Fe all gyfeirio at rhan o’r targed, ar ochr y fraich ddigleddyf o linell fertigol wedi ei thynnu trwy ganol y corff, neu at safle y llafn yn gymharol i safle llafn y gwrthwynebydd
• Llinell uchel (High line) Rhan o’r targed, ar ben uchaf y corff o linell wedi ei thynnu ar ei hyd
• Llygaid agored (Open eyes) Dechrau symudiad heb unrhyw syniad blaenorol o sut y bydd yn gorffen, gan ddibynnu ar ymatebion ar allu i addasu cyn gorffen yr ymosodiad

M

• Man cryf (Forte) Y rhan gryfaf y llafn, weddi ei lleoli rhwng canol y llafn a’r gard
• Man gwan (Foible) Y rhan wan a fwyaf hyblyg o’r llafn, wedi ei lleoli o ganol y llafn i’r pwynt
• Mynychiad (Insistence) Mynd trwy bari’r gwrthwynebydd

N

• Newid cam (Change step) Math o droedwaith sy’n cael i ddefnyddio i reoli pellter a gorfodi'r gwrthwynebydd i ymateb. Mae’n cael ei weithredu trwy ddefnyddio symudiad blaenorol y cam gan y troed blaen i wthio a newid cyfeiriad
• Newid curiad (Change beat) Gwneud curiad sy’n newid y llinell
• Newid yr ymgysylltiad (Change of engagement) Ailymgysylltu ar ochr arall y gwrthwynebydd drwy basio dan, neu dros, gleddyf y gwrthwynebydd

O

• Oddi a’r targed (Off-target) Pan fydd y cleddyf yn taro rhywbeth nad oedd y targed
• Ongli (Angulation) Creu ongl rhwng yr arf a llaw’r cleddyf i osgoi gard y gwrthwynebydd ac i allu taro yn agos neu greu gwrthwynebiad
• Osgoi trwy bellter (Distance evasion) Pari sy’n dibynnu ar gamu i ffwrdd o’r gwrthwynebwr a’i orfodi / gorfodi i gwympo’n fyr

P

• Paratoi (Preparation) Unrhyw symudiad sy'n digwydd cyn ymosodiad
• Paratoi cyfansawdd (Compound preparation) Pryd y bydd cleddyfwr yn paratoi dau neu fwy o ymosodiadau o fewn symudiad
• Parhau i ymosod (Continuation of the attack) Pan fydd cleddyfwr sydd wedi colli’r hawl i dramwyo dros dro yn llwyddo i’w adennill trwy ymosod cyn i’r gwrthwynebydd allu ymateb
• Pari (Parry) Defnyddio cleddyf i rwystro arf eich gwrthwynebwr
• Pari aflwyddiannus (Mal-parry) Pari sydd wedi methu ag atal ymosodiad rhag glanio
• Pari crebachu (Contraction parry) Yn debyg i bari cylchol ond yn symud yn y cyfeiriad cyferbyniol a thrwy deithio ar draws y llinell ac ar yr ochr gyferbyniol
• Pari cylchol (Circular parry) Lle mae pwynt y llafn yn symud mewn cylch i rwystro cleddyf y gwrthwynebydd
• Pari hanner cylchol (Semi-circular parry) Pari siâp hanner cylch, er enghraifft, mynd o safle chwech i wyth neu o wyth i chwech (yn hytrach nag o chwech i chwech)
• Pari lletraws (Diagonal parry) Pari wedi ei gymryd ar draws y targed, naill ai o linell uchel i linell isel neu’r gwrthwyneb
• Pari sy’n ildio (Yielding parry) Symud yr ymosod i’r naill ochr trwy gynnal cysylltiad â’r llafn a newid y pwynt cyswllt rhwng y llafnau trwy symud o safle ysgogi gwan i un sy’n defnyddio man cryf
• Parïau olynol (Successive parries) Dau neu ragor o barïau a gymerir yn erbyn ymosodiad cyfansawddl neu ymosodiad gwrthol
• Pario (Parrying) Gweithred o bari
• Pario ar y llafn (Beat-parry) Pari sy’n cael ei weithredu trwy guro llafn y gwrthwynebwydd
• Pario cyfansawdd (Compound parries) Pario yn olynol
• Pario cyfunol (Combination parries) Pario mewn trefn penodol
• Pellter (Distance) Y pellter rhwng y cleddyfwyr ar unrhyw adeg benodol
• Prise de fer (Prise de fer) Cymryd rheolaeth o arf eich gwrthwynebydd (er enghraifft trwy clymu neu amgylchynu) i allu cwblhau’r ymosodiad
• Prise-de-fer cyfansawdd (Compound prise-de-fer) Dau prises-de-fer neu ragor sy’n cael eu cymryd yn barhaus heb golli cysylltiad â llafn y gwrthwynebydd
• Proniad (Pronation) Safle llaw wrth dal cleddyf â’r migwrn yn uchel
• Pwynt (Point) Uned sgorio a defnyddiwyd ar gyfer ergyd dilys ar darged

R

• Rassemblement (Rassemblement) Dod â’r traed yn agos at ei gilydd, naill ai wrth symud ymlaen neu yn ôl, fel y bo gadnau’r traed yn cyffwrdd â’r corff yn gefnsyth
• Rowndiau terfynol (Direct elimination) Adeg mewn twrnamaint lle bydd cleddyfwyr yn gadael y gystadleuaeth ar ôl colled
• Rhythm (Cadence) Y rhythm gwneir symudiad ynddo

Rh

• Rhagwth (Lunge) Ymosodiad ym mhob arf sy’n cynnwys ymestyn y fraich, cicio allan â’r droed flaen a gwthio’r corff â’r droed ôl er mwyn lleihau'r pellter rhwng y cleddyfwyr
• Rhagwth wrth gamu (Step-lunge) Rhagwth sy’n defnyddio momentwm o’r cam blaenorol

S

• Slaes (Through cut) Ergyd a'i gwneud drwy chwipio pwynt yr arf ar draws targed y gwrthwynebydd mewn cyfeiriad ochrol neu ar letraws
• Sleidgamu (Slide step) Fath o droedwaith a'i defnyddiwyd i amrywio tempo a pharatoi symudiadau ymosodol ac amddiffynnol yn ganol y trac. Wrth gamu ymlaen gyda'r droed blaen cyn neidio'n fur gyda'r ddwy droed yn glanio ar yr un pryd
• Stamp (Appel) Stampio'r droed flaen neu droed ôl ar y llawr, i gynhyrchu sain i dynnu sylw neu synnu'r gwrthwynebydd
• Supination (Supination) Safle’r llaw wrth dal cleddyf pan fo’r gledr yn uchel
• Symudiad osgoi (Displacement) Symud y targed yn gyfreithlon i osgoi cael eich bwrw

T

• Targed (Target) Ardal o’r corff y mae cleddyfwr yn dymuno’i daro (yn wahanol i ffwyl, cleddyf blaenbwl a sabr)
• Taro gwib (Flying cutover) Cyfuniad o guriad a gleidio yn ôl ar draws y llafn, wedi’i ddilyn gyda thrychu ar draws
• Torri’r llinell (Cutting-the-line) Gweler pari lletraws a phari cyfangu
• Touché (Touché) Gair i ddynodi bod ergyd wedi cael i gofnodi mewn gêm o gleddyfa
• Trac cleddyfa (Piste) Lle mae gornest cleddyfa yn digwydd - 14 metr o hyd ac 1.5 i 2 metr ar led
• Trawsgamu (Crossover) Troedwaith sy’n golygu croesi’r ddwy goes (Noder, yn sabr, mae hawl gwneud hyn wrth gamu yn ôl yn unig)
• Trychu (Cut) Ergyd â sabr sy’n defnyddio ymyl y llafn
• Trychu ar draws (Cutover/Coupe) Symudiad anuniongyrchol a wneir trwy basio’r llafn dros bwynt y gwrthwynebydd

U

• Un-dau (One-two) Ymosodiad cyfunol sy’n twyllo pari syml y gwrthwynebydd

Y

• Ymgysylltu (Engage/Engagement) Pan fo’r ddau gleddyf yn cyffwrdd â’i gilydd
• Ymosod ailwaniad (Remise attack) Ymosodiad sy’n dilyn ymosodiad aflwyddiannus, gwrthateb neu gwrthymosodiad ar unwaith
• Ymosod cydamserol (Simultaneous attacks) Dau ymosodiad sy’n dechrau’r un pryd
• Ymosodiad (Attack) Cynnig ymosodol sy'n bygwth targed y gwrthwynebydd
• Ymosodiad anuniongyrchol (Indirect attack) Ymosodiad sy’n dechrau a gorffen ar linell wahanol
• Ymosodiad ar waith (Attack on preparation) Ymosod wrth i’r gwrthwynebydd baratoi i ymosod
• Ymosodiad ar y llafn (Beat attack) Ymosodiad lle bydd cleddyfwr yn curo cleddyf y gwrthwynebwr fel preliwd i’r ymosodiad
• Ymosodiad cyfansawdd (Compound attack) Ymosodiad sy’n defnyddio mwy nag un ffugiad
• Ymosodiad ffug (False attack) Ymosodiad sy'n bwriadu miso neu gwympo’n fyr, er mwyn gorfodi’r gwrthwynebydd i ymateb
• Ymosodiad syml (Simple attack) Ymosodiad sy’n curo’r amddiffynnydd o fewn un symudiad
• Ymosodiad uniongyrchol (Direct attack) Ymosodiad sy’n dechrau ac yn gorffen ar yr un llinell
• Ysgogi (Induction) Pan fyddwch yn gorfodi’r gwrthwynebydd i wneud yr ymateb delfrydol i chi
• Ystlys (Flank) Ochr y corff a’r ochr sy’n dal y cleddyf