Palas Herrenhausen

Palas Herrenhausen, Hanover, c. 1895

Y palas a cafodd ei ailadeiladu yn 2013

Gerddi’r Palas, c. 1708

Y Giât Euraidd a'r Galerie

Ffasâd gardd Herrenhausen, canol y 19eg ganrif

Mae Palas Herrenhausen (Almaeneg: Schloss Herrenhausen) yn gyn-breswylfa frenhinol y Teulu Hanover yn ardal Herrenhausen yn ninas Hanover yn yr Almaen. Mae'n ganolbwynt Gerddi Herrenhausen.

Dinistriwyd y palas gan gyrch bomio Prydeinig ym 1943, ac ailadeiladwyd y palas rhwng 2009 a 2013. Heddiw mae'n amgueddfa ac arddangosfa.

Hanes

Roedd yn wreiddiol yn maenordy o 1640, yna cafodd ei ehangu fesul cam o 1676 ymlaen, yn ymddwyn fel tŷ haf. Mae wedi'i leoli ychydig gilometrau y tu allan i'r ddinas a'r Leineschloss canolog. Ym 1683 comisiynodd Sophia o Hanover y garddwr Ffrengig Martin Charbonnier i ehangu'r ardd yn null Versailles, i ffurfio'r "Grosser Garten" 50 hectar. Cynlluniodd gŵr Sophia, Ernest Augustus, Etholwr Brunswick-Lüneburg, balas baróc mawr yn ei le, a dechreuodd yr adeiladu gyda'r "Galerie", ond gwnaeth eu mab, yr etholwr George Louis (a ddaeth i orsedd Prydain ym 1714 fel Brenin Siôr I) rhoi’r gorau i brosiect adeiladu’r palas a chanolbwyntio ar ychwanegu ffynhonnau ac arddangosfeydd dŵr i’r ardd.

Cynlluniodd y brenin nesaf, George II, palas newydd unwaith eto, er mwyn iddo fod mewn cyfrannedd well â'r "Grosser Garten", ond ni ddaeth unrhyw beth ohoni. Moderneiddiodd ei olynydd George III y palas mewn arddull neoglasurol gan Georg Ludwig Friedrich Laves, er na ymwelodd y brenin â Herrenhausen erioed.

Yn ystod yr Ail Ryfel Byd dioddefodd Palas Herrenhausen ddifrod aruthrol mewn cyrch bomio gan Brydain ar 18 Hydref 1943.

Cafodd adfeilion y palas eu rhwygo i lawr bron yn llwyr ar ôl y rhyfel; achubwyd y grisiau allanol a oedd unwaith yn arwain i fyny at y fynedfa, a'i symud wrth ymyl adeilad yr Orendy, lle y maen nhw heddiw. Gwerthodd y Tywysog Ernest Augustus o Hanover ei eiddo weddill yng Ngerddi Herrenhausen ym 1961, ond cadwodd y Princely House cyfagos, palas bach a adeiladwyd ym 1720 gan George I ar gyfer ei ferch Anna Louise. Bellach mae'n gartref preifat i'w ŵyr Ernest Augustus, ynghyd â Chastell Marienburg.

Yn 2009, penderfynodd dinas Hanover ailadeiladu'r palas. Derbyniodd Sefydliad Volkswagen y plot a noddi'r ailadeiladu. Ailagorwyd y palas ar 18 Ionawr 2013 mewn seremoni a fynychwyd gan Eu Huchelderau Brenhinol, y Dywysoges Beatrice o Efrog a'r Dywysoges Eugenie o Efrog, yn ogystal â'r Tywysog Ernst August o Hanover.

Mae'r palas baróc yn gartref i'r Amgueddfa Schloss Herrenhausen gyda chaffeteria a siop lyfrau, yn ogystal ag arddangosfeydd a lefydd chyfarfod a noddir gan Sefydliad Volkswagen.

Gerddi

Mae gerddi helaeth y palas, sy'n ymestyn y tu hwnt i'r "Grossen Garten" gwreiddiol, yn enghraifft bwysig o ddylunio baróc a ddiweddarach dylunio gardd. Maent yn cynnwys nifer o adeiladau gardd pwysig hanesyddol. Cafodd y gerddi eu hadfer yn dilyn difrod yr Ail Ryfel Byd, a daethant yn adnodd hamdden pwysig i ddinas Hanover, gydag ychwanegiadau newydd gan gynnwys acwariwm.

Genedigaethau, marwolaethau a chladdedigaethau

Ganwyd Brenin Siôr II o Brydain Fawr ym Mhalas Herrenhausen ym 1683. Ganwyd tair o'i ferched yno:

• Anne, y Dywysoges Frenhinol a Thywysoges Oren
• Y Dywysoges Amelia o Brydain Fawr
• Y Dywysoges Caroline o Brydain Fawr

Bu farw Ernest Augustus, Etholwr Brunswick-Lüneburg, taid George II, ym Mhalas Herrenhausen ym 1698.

Ar ôl yr Ail Ryfel Byd symudwyd corff Siôr I, brenin Prydain Fawr, ynghyd â'i rieni, o gapel Leineschloss yn Hanover, a'u hailosod yn "Welfenmausoleum" y 19eg ganrif, gan Ernest Augustus, Brenin Hanover, yn y "Berggarten" yn Herrenhausen.