Gweld cod am Morfil

{{Blwch tacson
| name = Morfilod
| fossil_range = {{Fossil range|50|0}}<small>[[Eocene]]&nbsp;– diweddar</small>
| image = Baleine à bosse et son baleineau 2.jpg
| image_size = 300px
| image_caption = [[Morfil cefngrwm]]<br> (''Megaptera novaeangliae'')
| regnum = [[Animal]]ia
| phylum = [[Chordate|Chordata]]
| classis = [[Mamal]]
| subclassis = [[Eutheria]]
| ordo = [[Cetacea]]
}}

Rhoddir yr enw '''morfilod''' ar [[Mamal|famaliaid]] yn urdd y [[morfiligion]], sydd a'u tiriogaeth yn y môr. Y [[Morfil Glas|morfil glas]] (''Balaenoptera musculus'') yw'r anifail mwyaf yn y byd. Mae morfilod yn aelodau o urdd y morfiligion sy'n cynnwys [[dolffin]]iaid a [[Llamhidydd|llamidyddion]].

Mae dau grŵp o forfilod:
* [[Morfil walbon|Morfilod walbon]] (''Mysticeti'') sy'n hidlo [[plancton]] o'r dŵr.
* [[Morfil danheddog|Morfilod danheddog]] (''Odontoceti'') sy'n ysglyfaethu ar [[Pysgod|bysgod]] ac [[ystifflog]]od.

O'r morfiligion i gyd, y morfilod yw'r ymwelydd lleiaf aml â Chymru. Cofnodwyd ers 1973, fodd bynnag, ymweliadau'r y [[morfil pengrwn]], y [[morfil trwyn potel]], y [[morfil pigfain]] a'r [[morfil danheddog]] ar draethau Cymru. Mae [[llamhidydd]]ion a [[dolffin]]iaid yn ymwelwyr llawer mwy cyffredin, fodd bynnag, yn enwedig ym [[Bae Ceredigion|Mae Ceredigion]]. Mae'r morfil yn bwysig mewn llenyddiaeth sawl gwlad gan gynnwys yr [[Inuit]], [[Ghana]] a [[Fietnam]].

Ni fu gan Gymru erioed [[llynges|lynges]] hela morfilod, er bod rhai morwyr o Gymru wedi bod ar gychod hela Lloegr. Cafodd [[Aberdaugleddau]] ei sefydlu'n wreiddiol ar gyfer llongwyr hela morfilod o [[Nantucket]], [[Massachusetts]], a hynny yn y 1790au. Cychwynodd hela morfilod yn yr [[17g]] a daeth i ben yn 1986, er bod rhai gwledydd megis [[Japan]] yn dal i'w hela.

==Maint==
Mae eu maint yn amrywio rhwng y [[morfil glas]], sef yr anifail mwyaf erioed ar y blaned<ref>{{cite web |url=http://science.howstuffworks.com/question687.htm |title=''What is the biggest animal ever to exist on Earth?'' |publisher=How Stuff Works |accessdate=2007-05-29}}</ref> sy'n 30 metr (98tr) a'r rhywogaeth pigmi lleiaf a elwir yn y [[morfil sberm lleiaf]] (Saesneg: ''pygmy sperm whale''; Lladin: ''Kogia breviceps'') sy'n 3.5 metr (11 tr). Mae'r morfil yn byw ym mhob un o [[Cefnfor|gefnforoedd]] y byd ac mae miliynau ohonyn nhw.<ref>{{cite web |url=http://www.iwcoffice.org/conservation/estimate.htm#table |title=Whale Population Estimates |date=Mawrth 2010 |accessdate=Mawrth 2010 |publisher=''International Whaling Commission'' |archive-date=2012-04-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120421030817/http://www.iwcoffice.org/conservation/estimate.htm#table |url-status=dead }}</ref> Mae ganddyn nhw oes hir: gall y morfil cefngrwm er enghraifft fyw i fod yn 77 mlwydd oed a gall y morfil pen-bwa fyw am dros gan mlynedd.
[[Delwedd:Eubalaena glacialis with calf.jpg|bawd|chwith|Morfiles y Basgiaid gyda'i llo (cyw).]]

== Gweler hefyd ==
* [[Morfil Glas]]
* [[Morfil Llwyd]]
* [[Jona Ym Mol y Morfil]], llyfr (1990)

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

{{Wiciadur|{{lc:{{PAGENAME}}}}}}

[[Categori:Mamaliaid morol]]