Hawliau Dynol o fewn y diwydiant mwyngloddio
 Cloddio sylffwr yn Kawah Ijen yn 2015 | |
| Enghraifft o'r canlynol | hawliau dynol, subjective right, mwyngloddio  |
|---|---|
Mae Hawliau Dynol o fewn y diwydiant mwyngloddio yn cynnwys hawliau sifil, gwleidyddol, economaidd, cymdeithasol a diwylliannol. Rhestrwyd yr hawliau hyn yn glir yn Natganiad Cyffredinol o Hawliau 1948 ac a dderbyniwyd gan y rhan fwyaf o lywodraethau, ynghyd â dau Gyfamod a llawer o gonfensiynau ILO. Mae cwmnïau mwyngloddio wedi cael eu beirniadu am gam-drin hawliau dynol pobl a phoblogaethau brodorol sydd mewn perygl.
Erbyn y 2020au roedd cwmnïau mwyngloddio'r byd yn cael eu dwyn i gyfrif am y tro cyntaf, a gwelwyd llysoedd barn, ledled y byd, yn ceisio sicrhau amodau gwaith diogel i'w gweithwyr (mwynwyr a chwarelwyr) a lleihau difrod amgylcheddol er mwyn amddiffyn hawliau gweithwyr a hawliau dynol.[1]
Awgrymodd Amnest Rhyngwladol fod gan gwmnïau mwyngloddio rwymedigaethau i sicrhau nad ydynt yn cydoddef nac yn hyrwyddo torri’r hawliau canlynol gan bartïon eraill:[2]
- Yr hawl i beidio gwahaniaethu
- Yr hawl i fywyd a rhyddid
- Gwahardd caethwasiaeth
- Gwahardd artaith
- Yr hawl i ddiogelwch person
- Yr hawl i breifatrwydd
- Yr hawl i eiddo
- Yr hawl i ryddid crefydd
- Yr hawl i ryddid barn
- Yr hawl i ryddid i gymdeithasu
- Yr hawl i amddiffyn safonau llafur
- Gwahardd ymyrraeth â chwrs llywodraeth a pheidio ag ymyrryd â materion mewnol cyfreithlon neu gysylltiadau rhynglywodraethol y wlad
- Gwahardd llwgrwobrwyo
Mae hawliau dynol wedi dod yn broblem fawr i gwmnïau mwyngloddio ers canol y 1990au, ac maent bellach wedi'u gorfodi gan bwysau'r cyhoedd a llywodraethau i ystyried sut y gall mwyngloddio gyfrannu at ddatblygu cynaliadwy. Erbyn y 2020au roedd cwmnïau mwyngloddio'n dechrau cydnabod y berthynas newidiol rhwng busnes a chymdeithas, rhwng diwydiant ag ymgyrchwyr newid hinsawdd. Cafwyd mwy a mwy o achosion cyfreithiol, tyfodd cyfreitha newid hinsawdd, gwelwyd mwy a mwy o graffu gan y cyfryngau, a chronfeydd cymdeithasol gyfrifol ar waith y cwmnïau mwyngloddio. Disgwylir y bydd costau yswiriant yn cynyddu'n enbyd i'r cwmnïau hyn, gan na fydd cwmnïau yswiriant am fod yn atebol am weithgareddau anghyfrifol.
Brodorion lleol[golygu | golygu cod]
Ymhlith y prif faterion y mae:
- Gall diffyg ymgynghori ymlaen llaw gyda'r boblogaethau lleol (brodorion lleol) a diffyg proses i archwilio hyn arwain at ddinistrio hunaniaeth a bywoliaeth o bobl.
- Symud cymunedau brodorol o diroedd yn dreisgar, yn ormesol gan fygwth bywyd. Weithiau, nid yw'r llywodraeth cyn cydnabod y grwpiau brodorol hyn, na'u hawliau
- Diffyg trefniadau iawndal
- Difrod i safleoedd diwylliannol, hanesyddol neu grefyddol y grwpiau lleol a chynhenid.
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ www.mining-technology.com; teitl: Human rights and mining wrongs: what do miners still have to do?; adalwyd 11 Mai 2023.
- ↑ www.iied.org; teitl: Human Rights in the Minerals Industry Simon D. Handelsman; adalwyd 11 Mai 2023.